- Tham gia
- 20/4/2008
- Bài viết
- 9.433
TRÍ TUỆ NHÂN TẠO (AI) - PHÁT MINH CUỐI CÙNG CỦA CON NGƯỜI?
Thế giới dường như “sốt” khi ứng dụng ChatGPT vừa được phát hành vào cuối tháng 11/2022. Phần mềm này được AI (trí tuệ nhân tạo) hỗ trợ lập trình để mô phỏng cuộc trò chuyện của con người. Bạn chỉ cần đưa ra yêu cầu và rất nhanh chóng yêu cầu của bạn sẽ được đáp ứng. Ví dụ, bạn cần viết một bài văn về một chủ đề nào đó, soạn giáo án một bài giảng, lên chương trình du lịch, viết một bài báo… Chất lượng các văn bản của ChatGPT được các chuyên gia đánh giá tuy chưa hoàn hảo nhưng cũng hơn khối người làm. Còn mấy thứ “dễ như bỡn” là bài tập về nhà của học sinh thì ChatGPT làm trong “nháy mắt”.
Rất nhiều người lo ngại vì ứng dụng ChatGPT mới xuất hiện lần đầu mà đã thông minh như thế. Liệu khi các phiên bản sau xuất hiện thì không biết thế nào. Có người còn tiêu cực đến mức cho rằng “đã đến lúc không cần con người nữa”!
Các chuyên gia có vẻ bình tĩnh hơn người ngoài đạo. Họ cho rằng ứng dụng ChatGPT hiện “chưa thông minh lắm” nên chưa ảnh hưởng tới các cơ sở đào tạo chuyên sâu về công nghệ cũng như các ngành liên quan đến tính toán số liệu. Tuy nhiên, nhóm ngành bị ảnh hưởng lớn nhất là Khoa học xã hội và nhân văn, Kinh tế quản lý và luật. Trên thực tế, ChatGPT đã được một thẩm phán tại tòa án First Circuit Court ở Colombia, tuyên bố sẽ được sử dụng để giải quyết các vấn đề pháp lí trên tòa án, đồng thời tham dự vào quá trình phán quyết của tòa thay cho thư kí.
Ngành giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học đang đứng trước các thách thức do ChatGPT đặt ra. Đó là nạn gian lận. Người học giờ đây không cần phải suy nghĩ lao tâm khổ tứ, mệt nhọc học tập hay nghiên cứu mới hoàn thành công việc. ChatGPT sẽ làm cho người ta ỷ lại, không còn động lực học tập. Chỉ cần đưa ra yêu cầu và ChatGPT sẽ đáp ứng ngay. Chuyện học từ xa, học online sẽ rất “nhẹ nhàng”. Còn ngoại ngữ cũng chẳng học làm gì vì đã có ChatGPT!!! Thứ đến là tính liêm chính trong học thuật. Các sản phẩm của ChatGPT chứa rất nhiều thông tin khác nhau vốn được thu thập trên mạng trong đó có nhiều thông tin chưa được kiểm chứng, có cả thông tin giả mà ChatGPT chưa thể phân biệt được. Hãy tưởng tượng tác động của các loại thông tin như thế trong xã hội khi nó được lan truyền.
ChatGPT và các ứng dụng khác trong tương lai chắc chắn sẽ được hoàn thiện theo nhiều hướng trong đó có cả “cá nhân hóa” và “tư duy có cảm xúc”. Trí tuệ nhân tạo biết cách học và học nhanh hơn rất nhiều so với con người. Nó sẽ học được cách viết, các diễn đạt đặc thù của từng con người và tổng hợp lại, tạo thành các sản phẩm mang phong cách của con người đó khiến người bình thường không phân biệt nổi đó là sản phẩm của máy. Nó cũng học cách biểu lộ cảm xúc để đến một lúc nào đó nó thể hiện cảm xúc cũng không kém người bình thường, kể cả trong đối đáp.
Tuy nhiên, điều lo lắng hơn cả là câu hỏi: vậy trường học giờ đây dạy và học như thế nào? ChatGPT nhớ thông tin tuyệt vời, tư duy rất logic và thực hiện hầu như không có sai sót. Thế thì bây giờ người ta phải dạy gì cho học sinh? Học sinh có cần học cách tính toán, học ghi nhớ, học tư duy nữa không? Học sinh có cần học viết, học ngoại ngữ nữa không? Nếu không thì học gì? Và nếu ChatGPT cứ tiếp tục hoàn thiện thì có cần học nữa không vì mọi việc đã có ChatGPT lo hộ? Và nếu vậy sự tồn tại của con người có ý nghĩa gì?
Tôi nghĩ rằng phải thấy rõ rằng AI là tương lai gần của loài người và giáo dục ĐH nói riêng nên giải pháp tốt nhất là hãy suy nghĩ tìm cách "hợp tác" với AI để trước hết hạn chế mặt “tiêu cực” của nó như ứng dụng các phần mềm kiểm tra các bài viết do AI thực hiện để ngăn ngừa gian lận, cấm/hạn chế học sinh phổ thông sử dụng phần mềm có AI trong một số bài tập rèn luyện năng lực… Các chuyên gia cũng chỉ ra mặt tích cực của ChatGPT và khuyến cáo không thể tẩy chay hay trốn tránh ChatGPT mà nên biến ChatGPT thành một người bạn tốt và là một công cụ tuyệt vời cho học sinh. Cần phải tận dụng trí tuệ của ChatGPT để cho người học rèn luyện năng lực tư duy, phản biện và sáng tạo bằng cách thay đổi cách phương pháp dạy/học. Ví dụ, đưa ra một yêu cầu cho người học thực hiện rồi so sánh với sản phẩm của ChatGPT và cho người học phân tích, đánh giá, phản biện, chỉnh sửa và hoàn thiện. Người học sẽ tự học được nhiều thứ bằng cách học này. Vấn đề là phải thiết kế cách dạy và học như thế nào cho hiệu quả nhất để tận dụng được ChatGPT. Và để ChatGPT không thay thế mình, người thầy cần phải có kiến thức vững vàng và chuyên sâu, trên cả ChatGPT. Một tin vui là các giáo viên ở Mỹ đã sử dụng công cụ này để soạn bài giảng, xây dựng tiêu chí đánh giá, cung cấp nhận xét/phản hồi cho bài tập của học sinh, trả lời email của phụ huynh, viết thư giới thiệu… và cả phục vụ giảng dạy và kết quả rất khả quan.
Con người liệu có bị thay thế hoàn toàn máy không? Khó mà trả lời câu hỏi này một cách chắc chắn vì trong tương lai con người sẽ không còn “hoàn toàn là con người” vì người ta có thể cấy trong con người các bộ phận có trí tuệ nhân tạo giúp cho con người thông minh hơn, giỏi giang hơn. Và như vậy không còn phải lo lắng máy sẽ thay thế con người vì thực chất con người lúc đó sẽ không còn tồn tại mà thay vào đó là “con người-máy”. Và như vậy thì khó mà hình dung ra một thế giới không còn “xã hội con người” với những giá trị nhân văn (human values) mà ta đã từng coi trọng.
Tôi chợt nhớ đến nhà bác học lỗi lạc Hawkin đã nhận định: Phát minh AI (trí tuệ nhân tạo) sẽ là phát minh cuối cùng của con người.
Nguồn FB thầy Đặng Đình Cung
Thế giới dường như “sốt” khi ứng dụng ChatGPT vừa được phát hành vào cuối tháng 11/2022. Phần mềm này được AI (trí tuệ nhân tạo) hỗ trợ lập trình để mô phỏng cuộc trò chuyện của con người. Bạn chỉ cần đưa ra yêu cầu và rất nhanh chóng yêu cầu của bạn sẽ được đáp ứng. Ví dụ, bạn cần viết một bài văn về một chủ đề nào đó, soạn giáo án một bài giảng, lên chương trình du lịch, viết một bài báo… Chất lượng các văn bản của ChatGPT được các chuyên gia đánh giá tuy chưa hoàn hảo nhưng cũng hơn khối người làm. Còn mấy thứ “dễ như bỡn” là bài tập về nhà của học sinh thì ChatGPT làm trong “nháy mắt”.
Rất nhiều người lo ngại vì ứng dụng ChatGPT mới xuất hiện lần đầu mà đã thông minh như thế. Liệu khi các phiên bản sau xuất hiện thì không biết thế nào. Có người còn tiêu cực đến mức cho rằng “đã đến lúc không cần con người nữa”!
Các chuyên gia có vẻ bình tĩnh hơn người ngoài đạo. Họ cho rằng ứng dụng ChatGPT hiện “chưa thông minh lắm” nên chưa ảnh hưởng tới các cơ sở đào tạo chuyên sâu về công nghệ cũng như các ngành liên quan đến tính toán số liệu. Tuy nhiên, nhóm ngành bị ảnh hưởng lớn nhất là Khoa học xã hội và nhân văn, Kinh tế quản lý và luật. Trên thực tế, ChatGPT đã được một thẩm phán tại tòa án First Circuit Court ở Colombia, tuyên bố sẽ được sử dụng để giải quyết các vấn đề pháp lí trên tòa án, đồng thời tham dự vào quá trình phán quyết của tòa thay cho thư kí.
Ngành giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học đang đứng trước các thách thức do ChatGPT đặt ra. Đó là nạn gian lận. Người học giờ đây không cần phải suy nghĩ lao tâm khổ tứ, mệt nhọc học tập hay nghiên cứu mới hoàn thành công việc. ChatGPT sẽ làm cho người ta ỷ lại, không còn động lực học tập. Chỉ cần đưa ra yêu cầu và ChatGPT sẽ đáp ứng ngay. Chuyện học từ xa, học online sẽ rất “nhẹ nhàng”. Còn ngoại ngữ cũng chẳng học làm gì vì đã có ChatGPT!!! Thứ đến là tính liêm chính trong học thuật. Các sản phẩm của ChatGPT chứa rất nhiều thông tin khác nhau vốn được thu thập trên mạng trong đó có nhiều thông tin chưa được kiểm chứng, có cả thông tin giả mà ChatGPT chưa thể phân biệt được. Hãy tưởng tượng tác động của các loại thông tin như thế trong xã hội khi nó được lan truyền.
ChatGPT và các ứng dụng khác trong tương lai chắc chắn sẽ được hoàn thiện theo nhiều hướng trong đó có cả “cá nhân hóa” và “tư duy có cảm xúc”. Trí tuệ nhân tạo biết cách học và học nhanh hơn rất nhiều so với con người. Nó sẽ học được cách viết, các diễn đạt đặc thù của từng con người và tổng hợp lại, tạo thành các sản phẩm mang phong cách của con người đó khiến người bình thường không phân biệt nổi đó là sản phẩm của máy. Nó cũng học cách biểu lộ cảm xúc để đến một lúc nào đó nó thể hiện cảm xúc cũng không kém người bình thường, kể cả trong đối đáp.
Tuy nhiên, điều lo lắng hơn cả là câu hỏi: vậy trường học giờ đây dạy và học như thế nào? ChatGPT nhớ thông tin tuyệt vời, tư duy rất logic và thực hiện hầu như không có sai sót. Thế thì bây giờ người ta phải dạy gì cho học sinh? Học sinh có cần học cách tính toán, học ghi nhớ, học tư duy nữa không? Học sinh có cần học viết, học ngoại ngữ nữa không? Nếu không thì học gì? Và nếu ChatGPT cứ tiếp tục hoàn thiện thì có cần học nữa không vì mọi việc đã có ChatGPT lo hộ? Và nếu vậy sự tồn tại của con người có ý nghĩa gì?
Tôi nghĩ rằng phải thấy rõ rằng AI là tương lai gần của loài người và giáo dục ĐH nói riêng nên giải pháp tốt nhất là hãy suy nghĩ tìm cách "hợp tác" với AI để trước hết hạn chế mặt “tiêu cực” của nó như ứng dụng các phần mềm kiểm tra các bài viết do AI thực hiện để ngăn ngừa gian lận, cấm/hạn chế học sinh phổ thông sử dụng phần mềm có AI trong một số bài tập rèn luyện năng lực… Các chuyên gia cũng chỉ ra mặt tích cực của ChatGPT và khuyến cáo không thể tẩy chay hay trốn tránh ChatGPT mà nên biến ChatGPT thành một người bạn tốt và là một công cụ tuyệt vời cho học sinh. Cần phải tận dụng trí tuệ của ChatGPT để cho người học rèn luyện năng lực tư duy, phản biện và sáng tạo bằng cách thay đổi cách phương pháp dạy/học. Ví dụ, đưa ra một yêu cầu cho người học thực hiện rồi so sánh với sản phẩm của ChatGPT và cho người học phân tích, đánh giá, phản biện, chỉnh sửa và hoàn thiện. Người học sẽ tự học được nhiều thứ bằng cách học này. Vấn đề là phải thiết kế cách dạy và học như thế nào cho hiệu quả nhất để tận dụng được ChatGPT. Và để ChatGPT không thay thế mình, người thầy cần phải có kiến thức vững vàng và chuyên sâu, trên cả ChatGPT. Một tin vui là các giáo viên ở Mỹ đã sử dụng công cụ này để soạn bài giảng, xây dựng tiêu chí đánh giá, cung cấp nhận xét/phản hồi cho bài tập của học sinh, trả lời email của phụ huynh, viết thư giới thiệu… và cả phục vụ giảng dạy và kết quả rất khả quan.
Con người liệu có bị thay thế hoàn toàn máy không? Khó mà trả lời câu hỏi này một cách chắc chắn vì trong tương lai con người sẽ không còn “hoàn toàn là con người” vì người ta có thể cấy trong con người các bộ phận có trí tuệ nhân tạo giúp cho con người thông minh hơn, giỏi giang hơn. Và như vậy không còn phải lo lắng máy sẽ thay thế con người vì thực chất con người lúc đó sẽ không còn tồn tại mà thay vào đó là “con người-máy”. Và như vậy thì khó mà hình dung ra một thế giới không còn “xã hội con người” với những giá trị nhân văn (human values) mà ta đã từng coi trọng.
Tôi chợt nhớ đến nhà bác học lỗi lạc Hawkin đã nhận định: Phát minh AI (trí tuệ nhân tạo) sẽ là phát minh cuối cùng của con người.
Nguồn FB thầy Đặng Đình Cung
