- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
(kenhsinhvien.vn) Đây không phải là khoa học viễn tưởng.
Dù là lặn xuống những con sóng đượm muối ngoài biển hay bước lên bục đài để phát biểu trước đám đông, bạn hẳn đã biết cảm giác “bồn chồn trong bụng”. Tất nhiên chẳng có gì trong bụng ta cả, đó chỉ là do bộ não đã lên tiếng. Nhưng bộ não này không phải là thứ nằm trong đầu ta: Nó là thứ chạy xuyên suốt cơ thể từ miệng đến mông.
Con người có 2 bộ não: Thỉnh thoảng có biệt danh là “bộ não con”, đường ruột có hệ thần kinh riêng được tạo thành từ hơn 100 triệu tế bào thần kinh hoạt động độc lập khỏi bộ não trên đầu ta và có chức năng điều chỉnh hệ tiêu hoá.
Nhưng cũng giống như bộ não trên đầu, hệ đường ruột không chỉ có một chức năng duy nhất: Nó còn điều chỉnh hệ miễn dịch, lưu lượng máu và hoocmon tiết ra. Nó cũng thường xuyên giao tiếp với hệ thần kinh trung ương, giúp điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc. Nhưng với những gì ta đã tìm hiểu về hệ thần kinh đường ruột thì vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp.
Trong đó có một câu hỏi bắt nguồn từ nan đề cổ điển “quả trứng có trước hay con gà có trước”.
Cái nào có trước: Bộ não trên đầu hay bộ não đường ruột?
Vì hệ thần kinh đường ruột đã tiến hoá để hoạt động độc lập khỏi bộ não nên một số nhà nghiên cứu tin rằng cái gọi là bộ não con xuất hiện trước. Giáo sư Nick Spencer tại Đại học Flinders, Australia là một trong số đó.
Phát hiện mới
Đầu năm nay (2021), Spencer và các đồng nghiệp đã công bố một nghiên cứu ủng hộ giả thuyết “bộ não đầu tiên”. Họ cho thấy quá trình các tế bào thần kinh đường ruột tiến hoá độc lập để giao tiếp và điều khiển cử động cơ đường ruột, là bằng chứng then chốt cho kết luận hệ thần kinh ở đường ruột có thể là “bộ não đầu tiên” của chúng ta.
Trong nghiên cứu ấy, Spencer và các đồng nghiệp đã nhận thấy rằng các tế bào thần kinh từ hệ thần kinh đường ruột gửi và nhận tín hiệu để điều phối cử động cơ đường ruột. Tín hiệu được kích hoạt đồng bộ với các tế bào thần kinh khác. Điều đó cần thiết để chuyển thức ăn xuống cho việc tiêu hoá, hấp thụ chất dinh dưỡng và đào thải.
Cơ sở
Trớ trêu thay, luận điểm ủng hộ cho giả thuyết “bộ não đầu tiên” lại đến từ những động vật không có bộ não.
Những sinh vật nước ngọt ấy thuộc chi Thuỷ tức đã tồn tại trên Trái Đất hơn 600 triệu năm và cơ thể dạng ống của chúng hoạt động mà không cần não.
Làm thế nào thuỷ tức có thể tồn tại lâu đến thế? Theo Spencer, thuỷ tức đã tiến hoá một hệ thần kinh tương tự với “bộ não đường ruột” ngày nay.
Thuỷ tức có thể là chìa khoá để hiểu rõ hệ thần kinh đường ruột của chúng ta đã tiến hoá thế nào. Ảnh: Choksawatdikorn / Science Photo Library/Science Photo Library/Getty Images.
“Dù thiếu bộ não chính thức, như ta đã biết, nhưng hệ thần kinh nội tại cho phép chúng bơi, kiếm ăn và tiêu thoá thức ăn,” ông cho biết.
Hệ thần kinh đường ruột có nhiều vai trò nhưng vai trò chính yếu là chuyển thức ăn đi vào và đi ra khỏi đường ruột. Các tế bào thần kinh khiến cơ trong đường tiêu hoá co thắt, giúp quá trình tiêu hoá diễn ra.
Tầm quan trọng
Nghiên cứu của ông bổ sung bằng chứng chứng minh vai trò quan trọng của đường ruột đối với quá trình trao đổi chất, chức năng não bộ và tuổi thọ. Một nghiên cứu mới đây thậm chí đã phát hiện ra rằng một chế độ ăn có lợi cho vi khuẩn đường ruột có thể làm giảm các triệu chứng đa xơ cứng.
Dù tốt hay xấu, những bằng chứng trên đã chứng minh tầm ảnh hưởng của đường ruột đối với mỗi người. Nó phụ thuộc vào mức độ đa dạng của hệ vi sinh đường ruột.
Nhưng giống như các cơ quan khác trong cơ thể, hệ thần kinh đường ruột không hoàn hảo. Các nghiên cứu như của Spencer có thể giúp tập trung hơn vào việc phát triển những phương pháp điều trị coi trọng hệ thần kinh đường ruột.
Dù là lặn xuống những con sóng đượm muối ngoài biển hay bước lên bục đài để phát biểu trước đám đông, bạn hẳn đã biết cảm giác “bồn chồn trong bụng”. Tất nhiên chẳng có gì trong bụng ta cả, đó chỉ là do bộ não đã lên tiếng. Nhưng bộ não này không phải là thứ nằm trong đầu ta: Nó là thứ chạy xuyên suốt cơ thể từ miệng đến mông.
Con người có 2 bộ não: Thỉnh thoảng có biệt danh là “bộ não con”, đường ruột có hệ thần kinh riêng được tạo thành từ hơn 100 triệu tế bào thần kinh hoạt động độc lập khỏi bộ não trên đầu ta và có chức năng điều chỉnh hệ tiêu hoá.
Nhưng cũng giống như bộ não trên đầu, hệ đường ruột không chỉ có một chức năng duy nhất: Nó còn điều chỉnh hệ miễn dịch, lưu lượng máu và hoocmon tiết ra. Nó cũng thường xuyên giao tiếp với hệ thần kinh trung ương, giúp điều chỉnh tâm trạng và cảm xúc. Nhưng với những gì ta đã tìm hiểu về hệ thần kinh đường ruột thì vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp.
Trong đó có một câu hỏi bắt nguồn từ nan đề cổ điển “quả trứng có trước hay con gà có trước”.
Cái nào có trước: Bộ não trên đầu hay bộ não đường ruột?
Vì hệ thần kinh đường ruột đã tiến hoá để hoạt động độc lập khỏi bộ não nên một số nhà nghiên cứu tin rằng cái gọi là bộ não con xuất hiện trước. Giáo sư Nick Spencer tại Đại học Flinders, Australia là một trong số đó.
Phát hiện mới
Đầu năm nay (2021), Spencer và các đồng nghiệp đã công bố một nghiên cứu ủng hộ giả thuyết “bộ não đầu tiên”. Họ cho thấy quá trình các tế bào thần kinh đường ruột tiến hoá độc lập để giao tiếp và điều khiển cử động cơ đường ruột, là bằng chứng then chốt cho kết luận hệ thần kinh ở đường ruột có thể là “bộ não đầu tiên” của chúng ta.
Trong nghiên cứu ấy, Spencer và các đồng nghiệp đã nhận thấy rằng các tế bào thần kinh từ hệ thần kinh đường ruột gửi và nhận tín hiệu để điều phối cử động cơ đường ruột. Tín hiệu được kích hoạt đồng bộ với các tế bào thần kinh khác. Điều đó cần thiết để chuyển thức ăn xuống cho việc tiêu hoá, hấp thụ chất dinh dưỡng và đào thải.
Cơ sở
Trớ trêu thay, luận điểm ủng hộ cho giả thuyết “bộ não đầu tiên” lại đến từ những động vật không có bộ não.
Những sinh vật nước ngọt ấy thuộc chi Thuỷ tức đã tồn tại trên Trái Đất hơn 600 triệu năm và cơ thể dạng ống của chúng hoạt động mà không cần não.
Làm thế nào thuỷ tức có thể tồn tại lâu đến thế? Theo Spencer, thuỷ tức đã tiến hoá một hệ thần kinh tương tự với “bộ não đường ruột” ngày nay.
Thuỷ tức có thể là chìa khoá để hiểu rõ hệ thần kinh đường ruột của chúng ta đã tiến hoá thế nào. Ảnh: Choksawatdikorn / Science Photo Library/Science Photo Library/Getty Images.
“Dù thiếu bộ não chính thức, như ta đã biết, nhưng hệ thần kinh nội tại cho phép chúng bơi, kiếm ăn và tiêu thoá thức ăn,” ông cho biết.
Hệ thần kinh đường ruột có nhiều vai trò nhưng vai trò chính yếu là chuyển thức ăn đi vào và đi ra khỏi đường ruột. Các tế bào thần kinh khiến cơ trong đường tiêu hoá co thắt, giúp quá trình tiêu hoá diễn ra.
Tầm quan trọng
Nghiên cứu của ông bổ sung bằng chứng chứng minh vai trò quan trọng của đường ruột đối với quá trình trao đổi chất, chức năng não bộ và tuổi thọ. Một nghiên cứu mới đây thậm chí đã phát hiện ra rằng một chế độ ăn có lợi cho vi khuẩn đường ruột có thể làm giảm các triệu chứng đa xơ cứng.
Dù tốt hay xấu, những bằng chứng trên đã chứng minh tầm ảnh hưởng của đường ruột đối với mỗi người. Nó phụ thuộc vào mức độ đa dạng của hệ vi sinh đường ruột.
Nhưng giống như các cơ quan khác trong cơ thể, hệ thần kinh đường ruột không hoàn hảo. Các nghiên cứu như của Spencer có thể giúp tập trung hơn vào việc phát triển những phương pháp điều trị coi trọng hệ thần kinh đường ruột.
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
(Theo Inverse)
(Theo Inverse)
