- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
(kenhsinhvien.vn) Việc không uống đủ nước có thể gây ra những ảnh hưởng có hại đến chức năng nhận thức, sự điều chỉnh đường huyết và sức khoẻ tổng thể của chúng ta.
Mỗi năm, khoa học dường như đều có thay đổi về lượng nước mà một người trung bình nên uống mỗi ngày – một số khuyến nghị cho rằng 2 lít, khuyến nghị khác lại nói rằng một nửa trọng lượng cơ thể bạn tính bằng ounce, và vẫn còn những hướng dẫn khác khuyến nghị rằng chỉ nên uống nước để làm dịu cơn khát thay vì uống từng ngụm được định trước. Nhưng dù cho các hướng dẫn ấy dường như thay đổi liên tục, có một điều luôn rõ ràng: tình trạng mất nước, ngay cả khi ở mức nhẹ, có thể gây ra một số ảnh hưởng lâu dài đối với sức khoẻ của bạn.
Tất cả chúng ta đều biết một số dấu hiệu nhận biết tình trạng mất nước: Lưỡi cảm thấy như giấy nhám, đầu bắt đầu đau nhức, thậm chí là có thể chóng mặt hoặc choáng váng. Dù tình trạng mất nước nhẹ rất dễ khắc phục – chỉ cần uống 2-3 cốc nước – nhưng nó khá phổ biến ở con người. Và những nghiên cứu mới đang làm sáng tỏ những nguy cơ mà tình trạng mất nước nhẹ và kéo dài có thể gây ra cho sức khoẻ của bạn.
Những nguy cơ đối với sức khoẻ của tình trạng mất nước kéo dài. Ảnh: Ivan Kruk - Shutterstock
Tình trạng mất nước đối với bệnh tiểu đường
Tình trạng mất nước có thể xảy ra trước cả khi chúng ta kịp nhận ra, giáo sư dinh dưỡng và phó khoa Stavros Kavouras tại Đại học bang Arizona cho biết.
“Khi bạn bắt đầu mất nước, cơ thể bạn sẽ có một cơ chế phòng vệ để bảo vệ bạn khỏi việc bị mất nước quá nghiêm trọng,” ông nói. Phản ứng ban đầu giải phóng một chất hoá học được gọi là hooc-mon antidiuretic (ADH) mà não bộ chúng ta tiết ra khi chúng cảm nhận thấy cơ thể đang mất nước. Khi được giải phóng, hooc-mon này gây ra trạng thái chống bài niệu – nói cách khác, trạng thái này khiến bạn không đi tiểu nhiều như bình thường, để giữ nước cho cơ thể. Ngược lại, Kavouras cho biết, khi chúng ta uống nước thì hooc-mon này bị ức chế, khiến chúng ta đi tiểu nhiều hơn.
Trong khi ADH là một biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa lãng phí nước, nghiên cứu của Kavouras cho thấy rằng mức độ tăng cao kéo dài của loại hooc-mon này đi đôi với các vấn đề về sức khoẻ. Cụ thể, nó cản trở cơ thể chúng ta điều chỉnh glycogen.
Trong một nghiên cứu năm 2017 được đăng trên tạp chí “Nghiên cứu Dinh dưỡng”, Kavouras và nhóm của ông đã kiểm tra ảnh hưởng của tình trạng mất nước trên 9 người đàn ông mắc bệnh tiểu đường loại 2 và nhận thấy rằng quá trình chuyển đổi glucozo của các đối tượng bị suy giảm chỉ sau 3 ngày bị mất nước. Ngoài ra, trong một nghiên cứu năm 2015 được đăng trên Diabetologia, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng những con chuột thí nghiệm béo phì, khi bị mất nước, cho thấy các dấu hiệu không dung nạp glucozo và tăng insulin trong máu – một tình trạng thường thấy trong giai đoạn sớm của bệnh tiểu đường loại 2 với lượng insulin dư thừa đang lưu thông trong máu. Những con chuột này cũng bị mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Khi các nhà nghiên cứu điều trị những con chuột béo phì bị tiểu đường này bằng thuốc chẹn hooc-mon, thì bệnh gan nhiễm mỡ của chúng đã khỏi và lượng glucozo trong máu giảm đáng kể.
“Chúng tôi sẽ không cho rằng lượng nước hấp thụ thấp là lý do duy nhất gây bệnh tiểu đường, hay nếu bạn uống đủ nước thì bạn có thể chữa bệnh tiểu đường,” Kavouras nói. “Nhưng dường như lượng nước hấp thụ là một trong những nhân tố có thể tác động đến khả năng điều chỉnh chính xác lượng đường huyết của bạn.” Lượng đường huyết bất thường có thể sẽ dẫn đến bệnh tiểu đường.
Tình trạng mất nước đối với huyết áp
Lạ thay, tình trạng mất nước có thể gây ra những vấn đề với cả huyết áp cao và huyết áp thấp.
Khi một người bị mất nhiều nước, lượng máu cũng bị giảm theo. Khi lượng máu giảm, mức huyết áp của chúng ta sẽ giảm nhanh chóng, dẫn đến tình trạng hạ huyết áp. Hạ huyết áp có thể dẫn đến buồn nôn, chóng mặt, mê sảng, mờ mắt và ngất xỉu. Trong một số trường hợp, hạ huyết áp thực sự có thể dẫn đến sốc giảm thể tích, một tình trạng có khả năng đe doạ đến tính mạng.
Nhưng mất nước cũng có thể gây cao huyết áp. Khi não tiết ra ADH, một chất hoá học gây tích nước, nó cũng khiến cho mạch máu chúng ta bị co lại. Khi mạch máu co lại, huyết áp của chúng ta sẽ tăng lên. Huyết áp tăng cao kéo dài không chỉ là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tiểu đường loại 2 mà còn cho một số bệnh khác khác, bao gồm đột quỵ, đau tim, giảm thị lực, thận hư và suy thận.
Tình trạng mất nước đối với não bộ
Nếu bạn đã từng bị mất nước, bạn có thể đã nhận thấy bản thân hơi uể oải, khó tập trung hoặc bị sương mù não. Đó không phải do bạn tưởng tượng ra đâu. Các nghiên cứu thật sự đã chứng minh rằng ngay cả bị mất nước nhẹ cũng có thể ảnh hưởng đến não bộ.
Trong một nghiên cứu từ Viện Công nghệ Georgia, các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu những đối tượng bị mất nước do vận động mạnh và không được cấp nước, dẫn đến trạng thái bị mất nước nhẹ. Các đối tượng được yêu cầu luyện tập và sau đó lặp lại một chuỗi những tác vụ thí nghiệm để kiểm tra khả năng phản ứng của họ. Các nhà nghiên cứu nhận thấy tình trạng mất nước đã ảnh hưởng không chỉ đến thời gian phản ứng của đối tượng khi thực hiện tác vụ mà còn đến sự chuẩn xác của tác vụ.
Khoa học đã chứng minh rằng tình trạng mất nước nhẹ tạm thời có thể ảnh hưởng đến nhận thức và tâm trạng – nhưng những kết quả của tình trạng mất nước kéo dài có thể nặng hơn nhiều. Một nghiên cứu năm 2018 từ tạp chí Nutrients nhận thấy trong số 1,081 đối tượng đang được đánh giá về bệnh Alzheimer, những bệnh nhân bị suy giảm nhận thức và tâm trạng trầm cảm (CD-DM) bị mất nước nhiều hơn những đối tượng trong nhóm đối chứng. Các nhà nghiên cứu cũng để ý thấy những đối tượng bị mất nước kéo dài có nguy cơ đi kèm mắc một số loại bệnh sa sút trí tuệ, cụ thể là Alzheimer và sa sút trí tuệ não mạch.
Dù các nhà khoa học không biết chính xác tại sao mất nước có thể đi đôi với chứng Alzheimer, một số nhà nghiên cứu đã giả thuyết rằng mức độ nước bị giảm trong các tế bào não có thể khiến protein bị gấp nếp sai, tức là các tế bào sẽ hoạt động ngoài ý muốn, không hình thành được đúng hình dạng. Phản ứng này đi kèm và có thể là nguyên nhân của nhiều loại bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương. Ngoài ra, một số nhà khoa học cho rằng tình trạng mất nước có thể khiến các tế bào khó đào thải các protein độc hại ra khỏi não, gây tích tụ các loại protein có liên quan đến chứng sa sút trí tuệ và các bệnh thoái hoá thần kinh khác.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là không có mối liên hệ thuyết phục nào giữa tình trạng mất nước kéo dài và chứng sa sút trí tuệ – mà chỉ là hai loại này hay đi đôi với nhau trong một vài nghiên cứu. Cho đến nay, để ngăn ngừa tình trạng mất nước và vô số vấn đề khác đi kèm với nó, giải pháp rất đơn giản là: Hãy uống nhiều nước.
Mỗi năm, khoa học dường như đều có thay đổi về lượng nước mà một người trung bình nên uống mỗi ngày – một số khuyến nghị cho rằng 2 lít, khuyến nghị khác lại nói rằng một nửa trọng lượng cơ thể bạn tính bằng ounce, và vẫn còn những hướng dẫn khác khuyến nghị rằng chỉ nên uống nước để làm dịu cơn khát thay vì uống từng ngụm được định trước. Nhưng dù cho các hướng dẫn ấy dường như thay đổi liên tục, có một điều luôn rõ ràng: tình trạng mất nước, ngay cả khi ở mức nhẹ, có thể gây ra một số ảnh hưởng lâu dài đối với sức khoẻ của bạn.
Tất cả chúng ta đều biết một số dấu hiệu nhận biết tình trạng mất nước: Lưỡi cảm thấy như giấy nhám, đầu bắt đầu đau nhức, thậm chí là có thể chóng mặt hoặc choáng váng. Dù tình trạng mất nước nhẹ rất dễ khắc phục – chỉ cần uống 2-3 cốc nước – nhưng nó khá phổ biến ở con người. Và những nghiên cứu mới đang làm sáng tỏ những nguy cơ mà tình trạng mất nước nhẹ và kéo dài có thể gây ra cho sức khoẻ của bạn.
Những nguy cơ đối với sức khoẻ của tình trạng mất nước kéo dài. Ảnh: Ivan Kruk - Shutterstock
Tình trạng mất nước đối với bệnh tiểu đường
Tình trạng mất nước có thể xảy ra trước cả khi chúng ta kịp nhận ra, giáo sư dinh dưỡng và phó khoa Stavros Kavouras tại Đại học bang Arizona cho biết.
“Khi bạn bắt đầu mất nước, cơ thể bạn sẽ có một cơ chế phòng vệ để bảo vệ bạn khỏi việc bị mất nước quá nghiêm trọng,” ông nói. Phản ứng ban đầu giải phóng một chất hoá học được gọi là hooc-mon antidiuretic (ADH) mà não bộ chúng ta tiết ra khi chúng cảm nhận thấy cơ thể đang mất nước. Khi được giải phóng, hooc-mon này gây ra trạng thái chống bài niệu – nói cách khác, trạng thái này khiến bạn không đi tiểu nhiều như bình thường, để giữ nước cho cơ thể. Ngược lại, Kavouras cho biết, khi chúng ta uống nước thì hooc-mon này bị ức chế, khiến chúng ta đi tiểu nhiều hơn.
Trong khi ADH là một biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa lãng phí nước, nghiên cứu của Kavouras cho thấy rằng mức độ tăng cao kéo dài của loại hooc-mon này đi đôi với các vấn đề về sức khoẻ. Cụ thể, nó cản trở cơ thể chúng ta điều chỉnh glycogen.
Trong một nghiên cứu năm 2017 được đăng trên tạp chí “Nghiên cứu Dinh dưỡng”, Kavouras và nhóm của ông đã kiểm tra ảnh hưởng của tình trạng mất nước trên 9 người đàn ông mắc bệnh tiểu đường loại 2 và nhận thấy rằng quá trình chuyển đổi glucozo của các đối tượng bị suy giảm chỉ sau 3 ngày bị mất nước. Ngoài ra, trong một nghiên cứu năm 2015 được đăng trên Diabetologia, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng những con chuột thí nghiệm béo phì, khi bị mất nước, cho thấy các dấu hiệu không dung nạp glucozo và tăng insulin trong máu – một tình trạng thường thấy trong giai đoạn sớm của bệnh tiểu đường loại 2 với lượng insulin dư thừa đang lưu thông trong máu. Những con chuột này cũng bị mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Khi các nhà nghiên cứu điều trị những con chuột béo phì bị tiểu đường này bằng thuốc chẹn hooc-mon, thì bệnh gan nhiễm mỡ của chúng đã khỏi và lượng glucozo trong máu giảm đáng kể.
“Chúng tôi sẽ không cho rằng lượng nước hấp thụ thấp là lý do duy nhất gây bệnh tiểu đường, hay nếu bạn uống đủ nước thì bạn có thể chữa bệnh tiểu đường,” Kavouras nói. “Nhưng dường như lượng nước hấp thụ là một trong những nhân tố có thể tác động đến khả năng điều chỉnh chính xác lượng đường huyết của bạn.” Lượng đường huyết bất thường có thể sẽ dẫn đến bệnh tiểu đường.
Tình trạng mất nước đối với huyết áp
Lạ thay, tình trạng mất nước có thể gây ra những vấn đề với cả huyết áp cao và huyết áp thấp.
Khi một người bị mất nhiều nước, lượng máu cũng bị giảm theo. Khi lượng máu giảm, mức huyết áp của chúng ta sẽ giảm nhanh chóng, dẫn đến tình trạng hạ huyết áp. Hạ huyết áp có thể dẫn đến buồn nôn, chóng mặt, mê sảng, mờ mắt và ngất xỉu. Trong một số trường hợp, hạ huyết áp thực sự có thể dẫn đến sốc giảm thể tích, một tình trạng có khả năng đe doạ đến tính mạng.
Nhưng mất nước cũng có thể gây cao huyết áp. Khi não tiết ra ADH, một chất hoá học gây tích nước, nó cũng khiến cho mạch máu chúng ta bị co lại. Khi mạch máu co lại, huyết áp của chúng ta sẽ tăng lên. Huyết áp tăng cao kéo dài không chỉ là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tiểu đường loại 2 mà còn cho một số bệnh khác khác, bao gồm đột quỵ, đau tim, giảm thị lực, thận hư và suy thận.
Tình trạng mất nước đối với não bộ
Nếu bạn đã từng bị mất nước, bạn có thể đã nhận thấy bản thân hơi uể oải, khó tập trung hoặc bị sương mù não. Đó không phải do bạn tưởng tượng ra đâu. Các nghiên cứu thật sự đã chứng minh rằng ngay cả bị mất nước nhẹ cũng có thể ảnh hưởng đến não bộ.
Trong một nghiên cứu từ Viện Công nghệ Georgia, các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu những đối tượng bị mất nước do vận động mạnh và không được cấp nước, dẫn đến trạng thái bị mất nước nhẹ. Các đối tượng được yêu cầu luyện tập và sau đó lặp lại một chuỗi những tác vụ thí nghiệm để kiểm tra khả năng phản ứng của họ. Các nhà nghiên cứu nhận thấy tình trạng mất nước đã ảnh hưởng không chỉ đến thời gian phản ứng của đối tượng khi thực hiện tác vụ mà còn đến sự chuẩn xác của tác vụ.
Khoa học đã chứng minh rằng tình trạng mất nước nhẹ tạm thời có thể ảnh hưởng đến nhận thức và tâm trạng – nhưng những kết quả của tình trạng mất nước kéo dài có thể nặng hơn nhiều. Một nghiên cứu năm 2018 từ tạp chí Nutrients nhận thấy trong số 1,081 đối tượng đang được đánh giá về bệnh Alzheimer, những bệnh nhân bị suy giảm nhận thức và tâm trạng trầm cảm (CD-DM) bị mất nước nhiều hơn những đối tượng trong nhóm đối chứng. Các nhà nghiên cứu cũng để ý thấy những đối tượng bị mất nước kéo dài có nguy cơ đi kèm mắc một số loại bệnh sa sút trí tuệ, cụ thể là Alzheimer và sa sút trí tuệ não mạch.
Dù các nhà khoa học không biết chính xác tại sao mất nước có thể đi đôi với chứng Alzheimer, một số nhà nghiên cứu đã giả thuyết rằng mức độ nước bị giảm trong các tế bào não có thể khiến protein bị gấp nếp sai, tức là các tế bào sẽ hoạt động ngoài ý muốn, không hình thành được đúng hình dạng. Phản ứng này đi kèm và có thể là nguyên nhân của nhiều loại bệnh sa sút trí tuệ tiền đình thái dương. Ngoài ra, một số nhà khoa học cho rằng tình trạng mất nước có thể khiến các tế bào khó đào thải các protein độc hại ra khỏi não, gây tích tụ các loại protein có liên quan đến chứng sa sút trí tuệ và các bệnh thoái hoá thần kinh khác.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là không có mối liên hệ thuyết phục nào giữa tình trạng mất nước kéo dài và chứng sa sút trí tuệ – mà chỉ là hai loại này hay đi đôi với nhau trong một vài nghiên cứu. Cho đến nay, để ngăn ngừa tình trạng mất nước và vô số vấn đề khác đi kèm với nó, giải pháp rất đơn giản là: Hãy uống nhiều nước.
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
(Theo Discover Magazine)
(Theo Discover Magazine)
