Công dụng chữa bệnh của cây hoa đỗ quyên

​

Cây đỗ quyên là loại cây cảnh có hoa đẹp được nhiều người yêu thiên nhiên ở Việt Nam và nhiều người trên thế giới đặc biệt yêu thích. Chúng được trồng ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Chúng không chỉ đẹp mà còn là vị dược liệu giúp chữa nhiều căn bệnh hiệu quả. Vậy hãy cùng tìm hiểu tác dụng của cây hoa đỗ quyên trong chữa bệnh ở bài viết dưới đây nhé!

1. Đặc điểm chung của cây hoa đỗ quyên​

Đỗ quyên hay còn gọi tên khác là báo xuân hoa, thanh minh hoa, sơn trà hoa, sơn thạch lựu, ánh sơn hồng,... Ở nước ta đỗ quyên là cây cảnh quý hiếm, hiện nay có tới 15 loài đỗ quyên khác nhau, có nhiều loài có thể sử dụng làm thuốc.
Đỗ quyên thuộc dạng cây bụi nhỏ, rụng lá, có chiều cao từ 0,3 – 1,4m, cây phân cành nhiều và nhánh nhỏ mọc đứng. Thân và cành non thường có lông mềm và ít lông cứng. Lá của cây đỗ quyên mọc so le, hình mác hoặc bầu dục, có chiều dài từ 6-12 cm, chiều rộng từ 2,4-5cm, gốc lá hình nêm, đầu tù hơi nhọn và ở phần mép có lông mi, mặt trên có ít lông, mặt dưới phủ lông dày đặc màu xám; cuống lá dài từ 2-6mm. Cụm hoa đỗ quyên mọc ở ngọn thân và đầu cành thành tán giả, hoa có nhiều màu như: vàng kim. Ở đài nhỏ thì nó có lông mềm, tràng hình chuông rộng, phần trên tràng có những chấm màu lục nhạt. Quả nang có hình tròn với chiều dài khoảng 2,5cm, có lông mềm. Mùa hoa đỗ quyên thường nở từ tháng 12 tới tháng 3 hàng năm.
Đỗ quyên phân bố ở nhiều nước như Triều Tiên, Nhật Bản, Trung Quốc và Bắc Việt Nam. Ở Việt Nam, các tỉnh có đỗ quyên mọc tự nhiên bao gồm Lào Cai (dãy Hoàng Liên Sơn), Hà Giang, Lai Châu, Vĩnh Phúc (núi Tam Đảo)...
Đỗ quyên là loại cây ưa sáng nên chúng thường mọc lẫn trong các quần xã rừng kín thường xanh từ lưng chừng núi đến đỉnh và ở vùng núi đá vôi hay granit. Ở nơi có đỗ quyên mọc, các cây gỗ thường sẽ thấp, quanh năm thì có sương mù, ẩm và lạnh kéo dài về mùa đông. Đỗ quyên sinh trưởng chậm, phân cành và ra hoa, ra quả nhiều hàng năm. Thời gian ra hoa có thể kéo dài tầm 1 tháng. Cây đỗ quyên sinh sản chủ yếu từ hạt, đôi khi người ta có thể trồng bằng giâm hay chiết cành. Người ta sử dụng chất kích thích để rễ ra nhanh và cây được tốt hơn. Hoa đỗ quyên nhiều màu và quyến rũ. Cũng vì thế mà các nhà kinh doanh cây cảnh và giới chơi cây cảnh rất ưa chuộng loại cây này. Một số loài đỗ quyên đang ở trên bờ tuyệt giống vì những sở thích cá nhân và cả về giá trị kinh tế của cây hoa. Do đó, có một số loài đã trở nên cực hiếm, cần phải chú ý để bảo vệ.

2. Công dụng của cây đỗ quyên​

Các chuyên gia thường sử dụng hoa và lá đỗ quyên để làm thuốc. Hoa và lá của chúng có vị chua ngọt, tính ấm, có nhiều tác dụng như hoạt huyết, điều kinh, trừ đờm, giảm ho, khử phong thấp, làm hết ngứa, ngoài ra còn được sử dụng để trị các chứng rối loạn kinh nguyệt, bế kinh, băng lậu, tổn thương do ngã,... Rễ đỗ quyên có vị chua, chát, có độc, tuy nhiên vẫn có tác dụng trừ phong thấp, hoạt huyết, hóa ứ và cầm máu. Tuy nhiên, cũng có một số loài đỗ quyên lại có độc. Ví dụ như đỗ quyên hoa vàng (hoàng hoa đỗ quyên) thường có độc tính rất cao. Để dùng thuốc an toàn thì chỉ nên sử dụng loài hoa đỗ quyên đỏ.
Đỗ quyên có nhiều tác dụng chữa bệnh như:

2.1. Tác dụng giảm đau​

Quả và hoa của đỗ quyên có tác dụng giảm đau. Các thành phần của quả giảm đau tốt hơn hoa.

2.2. Tác dụng đối với hệ tim mạch​

Hoa đỗ quyên có tác dụng chống loạn nhịp do Bari Chloride gây ra, nhưng không có tác dụng đối với loạn nhịp tim do Calci Chlorid.
Quả đỗ quyên: có tác dụng làm giảm nhịp tim do chất andromedotoxin có trong hoa, quả đỗ quyên có tác dụng hạ huyết áp và giảm được nhịp tim. Tác dụng giảm nhịp tim sẽ xuất hiện trước tác dụng hạ huyết áp. Tác dụng này liên quan mật thiết tới liều lượng của chất andromedotoxin, liều càng cao nhịp tim giảm cũng nhiều. Với liều thường dùng, nhịp tim giảm nhưng vẫn sẽ giữ nhịp xoay đều đặn. Liều lớn, trên ECG sóng T bắt đầu thay đổi và sẽ xuất hiện rối loạn nhịp tim. Ở mức độ nhẹ thì có thể tự hồi phục. Ở mức độ nghiêm trọng có thể sẽ chuyển sang thành rung thất. Tác dụng giúp làm giảm nhịp tim của chất andromedotoxin là do kích thích dây thần kinh phế vị. Tác dụng giúp hạ huyết áp của andromedotoxin không liên quan đến tác dụng ức chế co bóp cơ tim cũng như đến hệ thần kinh giao cảm mà có liên quan tới hệ thống phản ứng Muscarin – Cholin. Sử dụng Atropin hoặc cắt dây thần kinh phế vị có khả năng phóng bế tác dụng hạ huyết áp và làm giảm nhịp tim của chất andromedotoxin. Tuy nhiên, người dân khi bị ngộ độc andromedotoxi sẽ có các triệu chứng như sau: chảy nước bọt, nôn mửa, bước đi loạng choạng, hô hấp khó khăn, tứ chi tê bại, loạn nhịp tim và lúc đầu chậm sau chuyển sang nhanh dần.

2.3. Một số tác dụng khác của cây đỗ quyên​

Hoa đỗ quyên có tác dụng độc đối với côn trùng qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua đường tiêu hóa. Đồng thời cũng sẽ có tác dụng độc đối với con người.
Đỗ quyên được dùng chữa phong hàn thấp tý, viêm đau khớp xương, đau dây thần kinh, viêm phế quản mãn tính, vết thương do đâm chém.
Ngoài ra, dịch chiết từ hoa đỗ quyên còn sử dụng để thủy châm, nhĩ châm gây tê cho các tiểu phẫu thuật, tốt đối với vùng đầu mặt, cổ, ngực, bụng. Các vùng khác lại chưa đạt kết quả như mong muốn. Đỗ quyên phối hợp với cà độc dược sẽ có tác dụng hiệp đồng, tăng cường tác dụng gây mê, giảm tác dụng phụ của cà độc dược, phối hợp với các thuốc để hỗ trợ gây mê khác tốt.
Mặc dù đỗ quyên mang lại nhiều lợi ích nhưng dùng quá liều sẽ gây ngộ độc với các triệu chứng tim đập chậm, huyết áp tụt, choáng. Giải độc bằng Atropin.