- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
(kenhsinhvien.vn) Những bước đi chập chững đầu đời của nhiều loài động vật có vú bắt nguồn từ những kỹ năng sinh tồn cơ bản, trong khi đó trẻ nhỏ loài người sẽ ưu tiên hơn các nhu cầu sinh học khác.
Việc quan sát một con cừu hay một con hươu cao cổ mới sinh bước những bước đi đầu tiên có thể vừa dễ thương vừa đau đớn. Ở những loài này và các loài biết đi sớm khác – điển hình là động vật ăn cỏ kích thước lớn – những cái lắc lư rất ngọt ngào, nhưng những cú ngã cũng rất gian nan. Các chi đôi khi uốn cong theo cách có thể khiến đôi chân của bạn bị thương. “24-48 giờ đầu tiên, nhìn chúng vẫn còn rất bỡ ngỡ,” nhà sinh vật học Sarah Reed tại Đại học Connecticut cho biết.
Một khi giai đoạn đầu học tập đã qua, một con bê, ngựa hoặc ngựa vằn ít hơn một tuần tuổi có thể chạy vòng vòng quanh trẻ sơ sinh loài người có cùng độ tuổi theo đúng nghĩa đen. Nhiều loài có vú ăn cỏ kích thước lớn phát triển theo cách này. Và dù nó dường như lạ lẫm từ góc nhìn của chúng ta, việc tập đi – hoặc cụ thể hơn là tránh xa hiểm nguy – là một trong những chiến lược sinh tồn đơn giản nhất hiện hữu. Thành thật mà nói, thực tế một đứa trẻ loài người biết đi rất lâu khiến chúng ta trở thành giống loài kỳ quặc.
Một con hươu cao cổ con đang chơi đùa cùng một con voi con.
Chạy hết sức để sinh tồn
Những bước đi chập chững đầu tiên ấy từ một con cừu hay một con bê chỉ phục vụ cho một mục đích: chạy trốn khỏi kẻ săn mồi. “Chúng ta nhìn thấy nhiều động vật săn mồi phát triển rất nhanh, tức là chúng có thể đứng và di chuyển khá sớm sau khi được sinh ra,” Reed cho biết.
Đối với những động vật hoang dã như ngựa vằn và hươu cao cổ sống trong những không gian rộng lớn, sự phòng thủ thật sự duy nhất chúng sở hữu để chống lại kẻ săn mồi là biết chạy. Các loài sống trong rừng có thể giấu con non vào tán cây và tin rằng tán cây sẽ an toàn mà không cần trông giữ trong một lúc – đó là cách hươu mẹ làm với hươu con trong nhiều ngày liền. Nhưng các xa-van và đồng cỏ lại cung cấp không gian ẩn náu quá ít ỏi. Con non mới sinh có thể chạy nhanh hơn kẻ săn mồi sớm bao nhiêu, xác suất sinh tồn càng cao bấy nhiêu. Và dù những động vật đã thuần hoá như bò thường sẽ không cần bỏ chạy để tránh bị ăn thịt, nhưng có thể tổ tiên hoang dã của chúng đã từng như vậy.
Nơi ở và điều kiện lý tưởng đối với những động vật biết đi sớm thường bắt đầu khi còn trong bụng mẹ. Sau khi mang thai, những con non này hình thành với tỷ lệ xương và cơ cao hơn tạo nên trọng lượng cơ thể của chúng. Reed cho biết, vì vậy con non sẽ có những chuẩn bị cần thiết để đứng lên. “Nếu bạn nhìn vào một con ngựa non lúc mới sinh, nó trông như da bọc xương,” Reed nói – hầu như không có mỡ và chỉ có một lượng rất ít cơ phát triển cần thiết để di chuyển các chi.
Sói con hoặc hổ con cư xử và trông rất khác những ngày mới sinh. Nằm ở đỉnh chuỗi thức ăn, những kẻ săn mồi này có thể thư thả hơn trong việc phát triển. Chúng không phải lo nghĩ về việc chạy thoát khỏi móng vuốt của các loài khác. Ở những loài động vật này, con non mới sinh còn từ từ mở mắt, huống gì là biết đi. Động vật săn mồi thường đòi hỏi nhiều thời gian hơn để phát triển các kỹ năng, khả năng phối hợp và vận động cần thiết để tự bảo vệ bản thân và đi kiếm ăn.
Não bộ quá cỡ khi sinh
Con người được sinh ra với khả năng và đặc điểm khác biệt nhất so với lúc chúng ta trưởng thành. “Theo tôi, có lẽ nhà nhân chủng học trong tôi đang xuất hiện – chúng ta là động vật có vú, nhưng chúng ta cũng là một loại động vật có vú khác lạ,” Teresa Steele nói, bà là một nhà cổ nhân học tại Đại học California, Davis. “Những đứa trẻ của chúng ta được sinh ra đặc biệt kém phát triển.”
Giống như nhiều động vật có vú khác, tất cả các tế bào cơ bắp chúng ta sẽ có đều hiện diện kể từ lúc mới sinh. Các tế bào này, kéo dãn chiều dài của từng cơ riêng lẻ, chỉ phát triển rộng hơn và dài hơn khi chúng ta lớn lên. Nhưng trẻ sơ sinh loài người lại khác hoàn toàn.
Toàn bộ 15% trọng lượng cơ thể trẻ nhỏ là mỡ – một tỷ lệ cao hơn bất kỳ loài vật nào khác. Khi mới sinh, các ống xương dài của chúng ta chứa nhiều sụn mềm và linh hoạt, đồng thời nhiều khớp xương bị tách ra. Ngay cả xương tạo nên hộp sọ của chúng ta cũng chưa nối liền với nhau.
Giống với nhu cầu của các loài khác phải biết đứng lên ngay lập tức, chúng ta không thể làm được gì nhiều vì trẻ sơ sinh là một sản phẩm phụ của các nhu cầu sinh học khác. Đối với riêng tôi, chúng ta di chuyển xung quanh bằng hai chân với đôi tay để tự do để cầm nắm các công cụ, một điều mà không phải tổ tiên nào của chúng ta đều có thể làm được. Hông của chúng ta hẹp hơn các loài linh trưởng khác để giữ cho dáng đi không bị lạch bạch qua lại. Đồng thời, chúng ta sở hữu não bộ lớn: Cơ quan này lớn hơn khoảng 7 lần so với các động vật có cùng kích cỡ khác.
Về lý thuyết, chúng ta có thể sử dụng khung xương chậu rộng hơn để sinh thai nhi có đầu to ấy dễ dàng hơn. Nhưng việc đi lại lại ép hông chúng ta phải hẹp lại. Một đứa trẻ kém phát triển hơn các loài khác phải đáp ứng cả hai nhu cầu, Steele nói. “Sự dung hoà giữa đường sinh hẹp và một đứa trẻ có bộ não to là phải sinh em bé sớm.” Cơ thể của chúng ta đã tiến một bước xa hơn để việc sinh con dễ dàng hơn bằng cách giữ cho bộ xương của trẻ sơ sinh mềm ẩm hơn và linh hoạt hơn để chúng có thể chui ra trong quá trình sinh nở. “Bạn sẽ không muốn hộp sọ con mình đã thành xương khi sinh con, tạ ơn trên.” Steele nói. “Là một người mẹ, điều đó thật kinh khủng.”
Chui ra từ bụng mẹ kém phát triển hơn so với các loài khác tức là chúng ta sẽ tốn hàng năm trời sống cùng bố mẹ và người nuôi dưỡng ta. “Một trong những điều phải đánh đổi là chúng ta có được khả năng tuyệt vời này để học hỏi và đổi mới,” Steele nói.
Việc phụ thuộc vào người lớn trong nhiều năm cho chúng ta nhiều thời gian hơn để khởi động những bộ não lớn ấy hoạt động, không chỉ là để tìm ra cách di chuyển, mà cuối cùng còn là phát triển các kỹ năng cần thiết để thuần hoá những loài khác và ngồi lại tự hỏi tại sao chúng có thể biết đi dễ dàng đến vậy – là những điều mà những động vật ấy sẽ không bao giờ làm được, bất kể chúng có già cỡ nào.
Việc quan sát một con cừu hay một con hươu cao cổ mới sinh bước những bước đi đầu tiên có thể vừa dễ thương vừa đau đớn. Ở những loài này và các loài biết đi sớm khác – điển hình là động vật ăn cỏ kích thước lớn – những cái lắc lư rất ngọt ngào, nhưng những cú ngã cũng rất gian nan. Các chi đôi khi uốn cong theo cách có thể khiến đôi chân của bạn bị thương. “24-48 giờ đầu tiên, nhìn chúng vẫn còn rất bỡ ngỡ,” nhà sinh vật học Sarah Reed tại Đại học Connecticut cho biết.
Một khi giai đoạn đầu học tập đã qua, một con bê, ngựa hoặc ngựa vằn ít hơn một tuần tuổi có thể chạy vòng vòng quanh trẻ sơ sinh loài người có cùng độ tuổi theo đúng nghĩa đen. Nhiều loài có vú ăn cỏ kích thước lớn phát triển theo cách này. Và dù nó dường như lạ lẫm từ góc nhìn của chúng ta, việc tập đi – hoặc cụ thể hơn là tránh xa hiểm nguy – là một trong những chiến lược sinh tồn đơn giản nhất hiện hữu. Thành thật mà nói, thực tế một đứa trẻ loài người biết đi rất lâu khiến chúng ta trở thành giống loài kỳ quặc.
Một con hươu cao cổ con đang chơi đùa cùng một con voi con.
Chạy hết sức để sinh tồn
Những bước đi chập chững đầu tiên ấy từ một con cừu hay một con bê chỉ phục vụ cho một mục đích: chạy trốn khỏi kẻ săn mồi. “Chúng ta nhìn thấy nhiều động vật săn mồi phát triển rất nhanh, tức là chúng có thể đứng và di chuyển khá sớm sau khi được sinh ra,” Reed cho biết.
Đối với những động vật hoang dã như ngựa vằn và hươu cao cổ sống trong những không gian rộng lớn, sự phòng thủ thật sự duy nhất chúng sở hữu để chống lại kẻ săn mồi là biết chạy. Các loài sống trong rừng có thể giấu con non vào tán cây và tin rằng tán cây sẽ an toàn mà không cần trông giữ trong một lúc – đó là cách hươu mẹ làm với hươu con trong nhiều ngày liền. Nhưng các xa-van và đồng cỏ lại cung cấp không gian ẩn náu quá ít ỏi. Con non mới sinh có thể chạy nhanh hơn kẻ săn mồi sớm bao nhiêu, xác suất sinh tồn càng cao bấy nhiêu. Và dù những động vật đã thuần hoá như bò thường sẽ không cần bỏ chạy để tránh bị ăn thịt, nhưng có thể tổ tiên hoang dã của chúng đã từng như vậy.
Nơi ở và điều kiện lý tưởng đối với những động vật biết đi sớm thường bắt đầu khi còn trong bụng mẹ. Sau khi mang thai, những con non này hình thành với tỷ lệ xương và cơ cao hơn tạo nên trọng lượng cơ thể của chúng. Reed cho biết, vì vậy con non sẽ có những chuẩn bị cần thiết để đứng lên. “Nếu bạn nhìn vào một con ngựa non lúc mới sinh, nó trông như da bọc xương,” Reed nói – hầu như không có mỡ và chỉ có một lượng rất ít cơ phát triển cần thiết để di chuyển các chi.
Sói con hoặc hổ con cư xử và trông rất khác những ngày mới sinh. Nằm ở đỉnh chuỗi thức ăn, những kẻ săn mồi này có thể thư thả hơn trong việc phát triển. Chúng không phải lo nghĩ về việc chạy thoát khỏi móng vuốt của các loài khác. Ở những loài động vật này, con non mới sinh còn từ từ mở mắt, huống gì là biết đi. Động vật săn mồi thường đòi hỏi nhiều thời gian hơn để phát triển các kỹ năng, khả năng phối hợp và vận động cần thiết để tự bảo vệ bản thân và đi kiếm ăn.
Não bộ quá cỡ khi sinh
Con người được sinh ra với khả năng và đặc điểm khác biệt nhất so với lúc chúng ta trưởng thành. “Theo tôi, có lẽ nhà nhân chủng học trong tôi đang xuất hiện – chúng ta là động vật có vú, nhưng chúng ta cũng là một loại động vật có vú khác lạ,” Teresa Steele nói, bà là một nhà cổ nhân học tại Đại học California, Davis. “Những đứa trẻ của chúng ta được sinh ra đặc biệt kém phát triển.”
Giống như nhiều động vật có vú khác, tất cả các tế bào cơ bắp chúng ta sẽ có đều hiện diện kể từ lúc mới sinh. Các tế bào này, kéo dãn chiều dài của từng cơ riêng lẻ, chỉ phát triển rộng hơn và dài hơn khi chúng ta lớn lên. Nhưng trẻ sơ sinh loài người lại khác hoàn toàn.
Toàn bộ 15% trọng lượng cơ thể trẻ nhỏ là mỡ – một tỷ lệ cao hơn bất kỳ loài vật nào khác. Khi mới sinh, các ống xương dài của chúng ta chứa nhiều sụn mềm và linh hoạt, đồng thời nhiều khớp xương bị tách ra. Ngay cả xương tạo nên hộp sọ của chúng ta cũng chưa nối liền với nhau.
Giống với nhu cầu của các loài khác phải biết đứng lên ngay lập tức, chúng ta không thể làm được gì nhiều vì trẻ sơ sinh là một sản phẩm phụ của các nhu cầu sinh học khác. Đối với riêng tôi, chúng ta di chuyển xung quanh bằng hai chân với đôi tay để tự do để cầm nắm các công cụ, một điều mà không phải tổ tiên nào của chúng ta đều có thể làm được. Hông của chúng ta hẹp hơn các loài linh trưởng khác để giữ cho dáng đi không bị lạch bạch qua lại. Đồng thời, chúng ta sở hữu não bộ lớn: Cơ quan này lớn hơn khoảng 7 lần so với các động vật có cùng kích cỡ khác.
Về lý thuyết, chúng ta có thể sử dụng khung xương chậu rộng hơn để sinh thai nhi có đầu to ấy dễ dàng hơn. Nhưng việc đi lại lại ép hông chúng ta phải hẹp lại. Một đứa trẻ kém phát triển hơn các loài khác phải đáp ứng cả hai nhu cầu, Steele nói. “Sự dung hoà giữa đường sinh hẹp và một đứa trẻ có bộ não to là phải sinh em bé sớm.” Cơ thể của chúng ta đã tiến một bước xa hơn để việc sinh con dễ dàng hơn bằng cách giữ cho bộ xương của trẻ sơ sinh mềm ẩm hơn và linh hoạt hơn để chúng có thể chui ra trong quá trình sinh nở. “Bạn sẽ không muốn hộp sọ con mình đã thành xương khi sinh con, tạ ơn trên.” Steele nói. “Là một người mẹ, điều đó thật kinh khủng.”
Chui ra từ bụng mẹ kém phát triển hơn so với các loài khác tức là chúng ta sẽ tốn hàng năm trời sống cùng bố mẹ và người nuôi dưỡng ta. “Một trong những điều phải đánh đổi là chúng ta có được khả năng tuyệt vời này để học hỏi và đổi mới,” Steele nói.
Việc phụ thuộc vào người lớn trong nhiều năm cho chúng ta nhiều thời gian hơn để khởi động những bộ não lớn ấy hoạt động, không chỉ là để tìm ra cách di chuyển, mà cuối cùng còn là phát triển các kỹ năng cần thiết để thuần hoá những loài khác và ngồi lại tự hỏi tại sao chúng có thể biết đi dễ dàng đến vậy – là những điều mà những động vật ấy sẽ không bao giờ làm được, bất kể chúng có già cỡ nào.
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
(Theo Discover Magazine)
(Theo Discover Magazine)
