Vắc-xin tiểu đơn vị protein là gì và được sử dụng để ngăn ngừa COVID-19 thế nào?

Mèo Cọp

“This world is merciless.”
Thành viên thân thiết
Tham gia
25/11/2012
Bài viết
351
Vắc-xin tiểu đơn vị protein là gì và được sử dụng để ngăn ngừa COVID-19 thế nào?

vaccine-covid-2.jpg

TỔNG QUAN

Thay vì tiêm toàn bộ mầm bệnh để kích hoạt hệ miễn dịch, vắc-xin tiểu đơn vị (đôi khi còn được gọi là vắc-xin vô bào) chứa các thành phần của virut đã được tinh chế, tuyển chọn đặc biệt dựa trên khả năng kích thích tế bào miễn dịch. Vì những thành phần này không thể gây bệnh nên vắc-xin tiểu đơn vị được đánh giá là an toàn. Vắc-xin dạng này có nhiều loại như: vắc-xin tiểu đơn vị protein chứa protein phân lập đặc biệt từ mầm bệnh virut hoặc vi khuẩn; vắc-xin polysaccharide chứa các chuỗi phân tử đường (polysaccharide) được tìm thấy trong thành tế bào của một số loại vi khuẩn; vắc-xin tiểu đơn vị liên hợp liên kết chuỗi polysaccharide với protein vận chuyển để tăng cường phản ứng miễn dịch. Chỉ có vắc-xin tiểu đơn vị protein là đang được phát triển để chống lại virut gây COVID-19.

Các vắc-xin tiểu đơn vị khác đã được sử dụng rộng rãi. Gồm có vắc-xin viêm gan B và vắc-xin ho gà vô bào (tiểu đơn vị protein), vắc-xin polysaccharide phế cầu khuẩn (polysaccharide) và vắc-xin MenACWY chứa các polysaccharide từ bề mặt của 4 loại vi khuẩn gây bệnh viêm màng não mô cầu kết hợp với độc tố bạch hầu và uốn ván (tiểu đơn vị liên hợp).


ƯU ĐIỂM VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA VẮC-XIN TIỂU ĐƠN VỊ PROTEIN

Công nghệ đã có từ lâu
Công nghệ đã có từ lâu

Phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch
Phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch

Không có thành phần sống, vì vậy không có nguy cơ gây bệnh
Không có thành phần sống, vì vậy không có nguy cơ gây bệnh

Tương đối ổn định
Tương đối ổn định

Sản xuất tương đối phức tạp
Sản xuất tương đối phức tạp

Có thể cần liều bổ trợ/tăng cường
Có thể cần chất bổ trợ và liều tăng cường

Cần thời gian xác định tổ hợp kháng nguyên tốt nhất
Cần thời gian xác định tổ hợp kháng nguyên tốt nhất


PHƯƠNG PHÁP KÍCH HOẠT MIỄN DỊCH CỦA VẮC-XIN TIỂU ĐƠN VỊ

Vắc-xin tiểu đơn vị chứa các thành phần protein và/hoặc polysaccharide từ mầm bệnh được nghiên cứu cẩn thận nhằm xác định tổ hợp phân tử có khả năng sản sinh phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và hiệu quả. Việc hạn chế sự tiếp cận của hệ miễn dịch với mầm bệnh theo cách này khiến nguy cơ gây tác dụng phụ được giảm thiểu. Những vắc-xin loại này cũng tương đối rẻ, dễ sản xuất và ổn định hơn những vắc-xin chứa toàn bộ virut hoặc vi khuẩn.

Nhược điểm của sự chính xác này là kháng nguyên được dùng để tạo ra phản ứng miễn dịch có thể thiếu cấu trúc phân tử được gọi là mô hình phân tử mầm bệnh liên quan, vốn phổ biến với một loại mầm bệnh nào đó. Các cấu trúc ấy có thể được tế bào miễn dịch đọc và nhận biết tín hiệu nguy hiểm, vậy nên sự vắng mặt của chúng có thể dẫn đến phản ứng miễn dịch yếu hơn. Ngoài ra, vì kháng nguyên không lây nhiễm cho tế bào nên vắc-xin tiểu đơn vị chủ yếu chỉ kích hoạt phản ứng miễn dịch qua trung gian kháng thể. Một lần nữa, điều này đồng nghĩa phản ứng miễn dịch có thể yếu hơn so với các loại vắc-xin khác. Để khắc phục vấn đề trên, vắc-xin tiểu đơn vị thỉnh thoảng bắt buộc tiêm thêm liều bổ trợ/liều tăng cường (tác nhân kích thích hệ miễn dịch).


VẮC-XIN TIỂU ĐƠN VỊ SẢN XUẤT THẾ NÀO?

Tất cả vắc-xin tiểu đơn vị đều được sản xuất từ vi sinh vật sống, như vi khuẩn và nấm men, đòi hỏi chất nền để nuôi cấy chúng, cũng như vệ sinh nghiêm ngặt để tránh ngoại nhiễm. Điều này khiến chi phí sản xuất đắt đỏ hơn so với vắc-xin tổng hợp hoá học, như vắc-xin RNA. Phương pháp sản xuất có độ chính xác phụ thuộc vào loại vắc-xin tiểu đơn vị được sản xuất. Vắc-xin tiểu đơn vị protein, như vắc-xin viêm gan B tái tổ hợp, được sản xuất bằng cách chèn mã di truyền vào tế bào nấm men tạo kháng nguyên. Phương pháp này khá dễ nuôi cấy và có thể tổng hợp được lượng lớn protein. Nấm men được nuôi trong các thùng lên men lớn, sau đó được tách ra để thu hoạch kháng nguyên. Protein được tinh chế này sau đó được thêm vào các thành phần khác như chất bảo quản để giữ vắc-xin ổn định, và chất bổ trợ để tăng cường phản ứng miễn dịch, trong trường hợp này là phèn. Đối với vắc-xin polysaccharide hoặc liên hợp, polysaccharide được sản xuất bằng cách nuôi cấy vi khuẩn trong các lò phản ứng sinh học công nghiệp, trước khi tách chúng ra và thu hoạch polysaccharide từ thành tế bào. Đối với vắc-xin liên hợp, protein mà polysaccharide gắn vào cũng phải được điều chế bằng cách nuôi cấy một loại vi khuẩn khác trong lò phản ứng sinh học riêng. Khi protein được thu hoạch, chúng gắn với polysaccharide về mặt hoá học, và sau đó các thành phần còn lại của vắc-xin sẽ được thêm vào.

Xem thêm:
https://kenhsinhvien.vn/t/vac-xin-covid-19-moi-dieu-ban-can-biet.812435/#post-2650005
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
 

Đính kèm

  • vaccine-covid-2.jpg
    vaccine-covid-2.jpg
    8,9 KB · Lượt xem: 877
×
Quay lại
Top