- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
Vắc-xin sử dụng toàn bộ virut là gì và được sử dụng để ngăn ngừa COVID-19 thế nào?
Tất cả các loại vắc-xin đều hoạt động bằng cách cho cơ thể tiếp xúc với những phân tử từ mầm bệnh mục tiêu để kích hoạt phản ứng miễn dịch, nhưng phương pháp tiếp xúc khác nhau. Sau đây là cách vắc-xin sử dụng toàn bộ virut hoạt động.
TỔNG QUAN
Vắc-xin sử dụng toàn bộ virut sử dụng dạng suy yếu (giảm độc lực) hoặc bất hoạt của mầm bệnh để kích hoạt miễn dịch với mầm bệnh. Có 2 loại vắc-xin sử dụng toàn bộ virut. Vắc-xin sống giảm độc lực sử dụng dạng suy yếu của virut, virut vẫn có thể phát triển và tái tạo, nhưng không gây bệnh. Vắc-xin bất hoạt chứa virut có vật liệu di truyền đã bị phá huỷ bằng nhiệt, hoá chất hoặc phóng xạ để chúng không thể lây nhiễm cho tế bào và tái tạo, nhưng vẫn có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch.
Cả hai loại vắc-xin trên đều là những chiến lược tiêm ngừa đã được thử nghiệm, tạo nên nền tảng của nhiều vắc-xin hiện có, kể cả vắc-xin bệnh sốt vàng da và sởi (vắc-xin sống giảm độc lực), hoặc vắc-xin cúm mùa và viêm gan A (vắc-xin bất hoạt). Vắc-xin vi khuẩn giảm độc lực cũng tồn tại, như vắc-xin BCG của bệnh lao.
ƯU ĐIỂM VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA VẮC-XIN SỐNG GIẢM ĐỘC LỰC
Công nghệ đã có từ lâu
Phản ứng miễn dịch mạnh
Phản ứng miễn dịch có sự tham gia của tế bào lympho B và tế bào lympho T
Sản xuất tương đối đơn giản
Không phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch
Rất hiếm gây bệnh
Tương đối nhạy cảm với nhiệt độ, vì vậy cần bảo quản cẩn thận
ƯU ĐIỂM VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA VẮC-XIN VIRUT BẤT HOẠT
Công nghệ đã có từ lâu
Phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch
Không có thành phần sống vì vậy không có nguy cơ gây bệnh
Sản xuất tương đối đơn giản
Tương đối ổn định
Có thể cần liều tăng cường
PHƯƠNG PHÁP KÍCH HOẠT MIỄN DỊCH CỦA VẮC-XIN SỬ DỤNG TOÀN BỘ VIRUT
Cả vắc-xin sống giảm độc lực và vắc-xin bất hoạt đều chứa toàn bộ hoặc một phần mầm bệnh, nhưng loại miễn dịch chúng kích hoạt có hơi khác nhau.
Vắc-xin sống giảm độc lực có nguồn gốc từ virut đã bị suy yếu trong điều kiện phòng thí nghiệm để khi tiêm chúng sẽ lây nhiễm cho tế bào và tái tạo nhưng không gây bệnh hoặc chỉ gây bệnh rất nhẹ. Tuy nhiên, chúng có thể không phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch (như người nhiễm HIV) và phụ nữ đang mang thai, vì ngay cả virut bị suy yếu cũng có thể gây bệnh cho những đối tượng trên. Ngoài ra, trong những trường hợp rất hiếm, vắc-xin sống giảm độc lực có thể chuyển sang dạng dễ gây bệnh hơn, gây bệnh cho người đã tiêm vắc-xin hoặc những người tiếp xúc với họ. Hiện tượng này đã xảy ra với vắc-xin có nguồn gốc từ virut bại liệt liên quan đến vắc-xin bại liệt dạng uống.
Vì các loại vắc-xin này là phiên bản đã bị suy yếu đơn giản của mầm bệnh tự nhiên nên hệ miễn dịch sẽ phản ứng giống với những kẻ xâm nhập tế bào khác, huy động một loạt các hàng rào phòng vệ chống lại nó, gồm cả tế bào sát thủ T (xác định và phá huỷ tế bào nhiễm bệnh), tế bào hỗ trợ T (hỗ trợ sản sinh kháng thể) và tế bào sinh kháng thể B (nhắm đến mầm bệnh đang ẩn náu ở những nơi khác trong cơ thể, ví dụ trong máu). Phản ứng miễn dịch này tiếp tục cho đến khi virut bị quét sạch khỏi cơ thể, nghĩa là có nhiều thời gian để tế bào nhớ ngăn ngừa virut phát triển. Do đó, vắc-xin sống giảm độc lực có thể kích hoạt hệ miễn dịch hiệu quả gần như ngang bằng với việc nhiễm virut ngoài tự nhiên, nhưng không gây bệnh.
Vắc-xin virut bất hoạt cũng chứa virut gây bệnh hoặc một phần virut gây bệnh, nhưng vật liệu di truyền của nó đã bị phá huỷ. Vì vậy, chúng được coi là an toàn hơn và ổn định hơn vắc-xin sống giảm độc lực, và có thể được tiêm cho người bị suy giảm hệ miễn dịch. Dù cho vật liệu di truyền bị phá huỷ, nhưng virut bất hoạt vẫn chứa nhiều protein mà hệ miễn dịch có thể phản ứng. Nhưng vì không thể lây nhiễm tế bào, vắc-xin bất hoạt chỉ kích thích phản ứng qua trung gian kháng thể, phản ứng này có thể yếu hơn và không kéo dài được lâu. Để khắc phục vấn đề đó, vắc-xin bất hoạt thường bắt buộc phải tiêm liều bổ trợ (tác nhân kích thích hệ miễn dịch).
VẮC-XIN SỬ DỤNG TOÀN BỘ VIRUT SẢN XUẤT THẾ NÀO?
Các loài virut khác nhau cần quá trình sản sinh khác nhau, nghĩa là cần trang thiết bị và phương tiện riêng biệt cho từng loại. Ví dụ, virut cúm được nuôi cấy trong trứng gà đã thụ tinh phải phải được chọn từ những cơ sở lấy trứng vô trùng chuyên dụng. Virut bại liệt được nuôi cấy trong đĩa tế bào đòi hỏi cách xử lý khác biệt, trong khi vắc-xin có nguồn gốc vi khuẩn được nuôi trong các lò phản ứng sinh học khổng lồ. Việc nuôi cấy các mầm bệnh sống cũng có nghĩa là các biện pháp phòng ngừa phải được thực hiện nghiêm ngặt để tránh thất thoát virut và khiến công nhân trong nhà máy vắc-xin nhiễm bệnh.
Khi một lượng lớn virut hoặc vi khuẩn được nuôi cấy, chúng phải được phân lập, khử trùng và làm giảm độc lực hoặc bất hoạt, phụ thuộc vào loại vắc-xin. Mỗi bước này đòi hỏi trang thiết bị, thuốc thử cụ thể và quy trình nghiêm ngặt để tránh nhiễm khuẩn và kiểm tra nhiễm khuẩn. Điều này có thể làm tăng thêm chi phí.
Xem thêm:
https://kenhsinhvien.vn/t/vac-xin-covid-19-moi-dieu-ban-can-biet.812435/#post-2650005
Tất cả các loại vắc-xin đều hoạt động bằng cách cho cơ thể tiếp xúc với những phân tử từ mầm bệnh mục tiêu để kích hoạt phản ứng miễn dịch, nhưng phương pháp tiếp xúc khác nhau. Sau đây là cách vắc-xin sử dụng toàn bộ virut hoạt động.
TỔNG QUAN
Vắc-xin sử dụng toàn bộ virut sử dụng dạng suy yếu (giảm độc lực) hoặc bất hoạt của mầm bệnh để kích hoạt miễn dịch với mầm bệnh. Có 2 loại vắc-xin sử dụng toàn bộ virut. Vắc-xin sống giảm độc lực sử dụng dạng suy yếu của virut, virut vẫn có thể phát triển và tái tạo, nhưng không gây bệnh. Vắc-xin bất hoạt chứa virut có vật liệu di truyền đã bị phá huỷ bằng nhiệt, hoá chất hoặc phóng xạ để chúng không thể lây nhiễm cho tế bào và tái tạo, nhưng vẫn có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch.
Cả hai loại vắc-xin trên đều là những chiến lược tiêm ngừa đã được thử nghiệm, tạo nên nền tảng của nhiều vắc-xin hiện có, kể cả vắc-xin bệnh sốt vàng da và sởi (vắc-xin sống giảm độc lực), hoặc vắc-xin cúm mùa và viêm gan A (vắc-xin bất hoạt). Vắc-xin vi khuẩn giảm độc lực cũng tồn tại, như vắc-xin BCG của bệnh lao.
ƯU ĐIỂM VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA VẮC-XIN SỐNG GIẢM ĐỘC LỰC
ƯU ĐIỂM VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA VẮC-XIN VIRUT BẤT HOẠT
PHƯƠNG PHÁP KÍCH HOẠT MIỄN DỊCH CỦA VẮC-XIN SỬ DỤNG TOÀN BỘ VIRUT
Cả vắc-xin sống giảm độc lực và vắc-xin bất hoạt đều chứa toàn bộ hoặc một phần mầm bệnh, nhưng loại miễn dịch chúng kích hoạt có hơi khác nhau.
Vắc-xin sống giảm độc lực có nguồn gốc từ virut đã bị suy yếu trong điều kiện phòng thí nghiệm để khi tiêm chúng sẽ lây nhiễm cho tế bào và tái tạo nhưng không gây bệnh hoặc chỉ gây bệnh rất nhẹ. Tuy nhiên, chúng có thể không phù hợp cho người bị suy giảm hệ miễn dịch (như người nhiễm HIV) và phụ nữ đang mang thai, vì ngay cả virut bị suy yếu cũng có thể gây bệnh cho những đối tượng trên. Ngoài ra, trong những trường hợp rất hiếm, vắc-xin sống giảm độc lực có thể chuyển sang dạng dễ gây bệnh hơn, gây bệnh cho người đã tiêm vắc-xin hoặc những người tiếp xúc với họ. Hiện tượng này đã xảy ra với vắc-xin có nguồn gốc từ virut bại liệt liên quan đến vắc-xin bại liệt dạng uống.
Vì các loại vắc-xin này là phiên bản đã bị suy yếu đơn giản của mầm bệnh tự nhiên nên hệ miễn dịch sẽ phản ứng giống với những kẻ xâm nhập tế bào khác, huy động một loạt các hàng rào phòng vệ chống lại nó, gồm cả tế bào sát thủ T (xác định và phá huỷ tế bào nhiễm bệnh), tế bào hỗ trợ T (hỗ trợ sản sinh kháng thể) và tế bào sinh kháng thể B (nhắm đến mầm bệnh đang ẩn náu ở những nơi khác trong cơ thể, ví dụ trong máu). Phản ứng miễn dịch này tiếp tục cho đến khi virut bị quét sạch khỏi cơ thể, nghĩa là có nhiều thời gian để tế bào nhớ ngăn ngừa virut phát triển. Do đó, vắc-xin sống giảm độc lực có thể kích hoạt hệ miễn dịch hiệu quả gần như ngang bằng với việc nhiễm virut ngoài tự nhiên, nhưng không gây bệnh.
Vắc-xin virut bất hoạt cũng chứa virut gây bệnh hoặc một phần virut gây bệnh, nhưng vật liệu di truyền của nó đã bị phá huỷ. Vì vậy, chúng được coi là an toàn hơn và ổn định hơn vắc-xin sống giảm độc lực, và có thể được tiêm cho người bị suy giảm hệ miễn dịch. Dù cho vật liệu di truyền bị phá huỷ, nhưng virut bất hoạt vẫn chứa nhiều protein mà hệ miễn dịch có thể phản ứng. Nhưng vì không thể lây nhiễm tế bào, vắc-xin bất hoạt chỉ kích thích phản ứng qua trung gian kháng thể, phản ứng này có thể yếu hơn và không kéo dài được lâu. Để khắc phục vấn đề đó, vắc-xin bất hoạt thường bắt buộc phải tiêm liều bổ trợ (tác nhân kích thích hệ miễn dịch).
VẮC-XIN SỬ DỤNG TOÀN BỘ VIRUT SẢN XUẤT THẾ NÀO?
Các loài virut khác nhau cần quá trình sản sinh khác nhau, nghĩa là cần trang thiết bị và phương tiện riêng biệt cho từng loại. Ví dụ, virut cúm được nuôi cấy trong trứng gà đã thụ tinh phải phải được chọn từ những cơ sở lấy trứng vô trùng chuyên dụng. Virut bại liệt được nuôi cấy trong đĩa tế bào đòi hỏi cách xử lý khác biệt, trong khi vắc-xin có nguồn gốc vi khuẩn được nuôi trong các lò phản ứng sinh học khổng lồ. Việc nuôi cấy các mầm bệnh sống cũng có nghĩa là các biện pháp phòng ngừa phải được thực hiện nghiêm ngặt để tránh thất thoát virut và khiến công nhân trong nhà máy vắc-xin nhiễm bệnh.
Khi một lượng lớn virut hoặc vi khuẩn được nuôi cấy, chúng phải được phân lập, khử trùng và làm giảm độc lực hoặc bất hoạt, phụ thuộc vào loại vắc-xin. Mỗi bước này đòi hỏi trang thiết bị, thuốc thử cụ thể và quy trình nghiêm ngặt để tránh nhiễm khuẩn và kiểm tra nhiễm khuẩn. Điều này có thể làm tăng thêm chi phí.
Xem thêm:
https://kenhsinhvien.vn/t/vac-xin-covid-19-moi-dieu-ban-can-biet.812435/#post-2650005
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
