- Tham gia
- 25/11/2012
- Bài viết
- 351
(kenhsinhvien.vn) Vì vắc-xin COVID-19 được chế tạo quá nhanh, nên việc người dân muốn biết chúng có an toàn hay không là điều dễ hiểu. Vậy những biện pháp nào đã được đưa ra để đảm bảo độ an toàn của các loại vắc-xin mới này?
Gần một năm sau khi đại dịch COVID-19 bắt đầu, nhiều loại vắc-xin đã được tung ra trên khắp thế giới, gồm cả những loại sử dụng công nghệ mới RNA chưa từng được cấp phép sử dụng trên con người trước đây. Tuy tất cả các loại vắc-xin ấy đều đã được sản xuất với tốc độ kỷ lục, với những quy trình được thực hiện song song nhằm tiết kiệm thời gian, nhưng đã có rất nhiều thử nghiệm và cân đối được tiến hành để đảm bảo tính an toàn của chúng, trong đó phải kể đến việc tuân thủ các quy định khoa học nghiêm ngặt tương tự như bất kỳ loại vắc-xin nào khác.
Mọi rủi ro có thể tồn tại đều thấp hơn đáng kể so với những rủi ro đi kèm khi bị nhiễm COVID-19, và có giá trị hơn rất nhiều bởi lợi ích bảo vệ người dân và ngăn chặn virut lây lan.
ĐẢM BẢO AN TOÀN
Một loại vắc-xin được đề xuất sẽ trải qua nhiều giai đoạn trước khi có thể được tiêm cho người dân – ngay từ khoa học khám phá, đến thử nghiệm tiền lâm sàng (thường là trên động vật), sau đó phát triển lâm sàng (gồm 3 giai đoạn thử nghiệm trên người), và cuối cùng là đánh giá và phê duyệt theo quy định, sản xuất và kiểm soát chất lượng.
Trong các nghiên cứu tiền lâm sàng, vắc-xin được thử nghiệm để xem nó có gây độc hay không và phản ứng với cơ thể thế nào, nhằm xác định liều an toàn trước khi thử nghiệm trên con người.
Thử nghiệm trên con người được thiết kế để nhận biết các tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này không tương tự như những phản ứng ngắn hạn tạm thời như đau đầu, nhức mỏi cánh tay, mệt mỏi, ớn lạnh và sốt, vốn là những biểu hiện không hiếm gặp ở các loại vắc-xin hoặc thuốc tiêm khác, và thường không gây hại trong dài hạn. Tác dụng phụ thật sự ở đây là bất kỳ biểu hiện nào kéo dài và có khả năng gây nguy hiểm.
CÔNG NGHỆ MỚI
Hai loại vắc-xin mới do Pfizer-BioNTech và Moderna chế tạo sử dụng công nghệ mRNA. Vắc-xin mRNA có rất nhiều ưu điểm: chế tạo nhanh, rẻ hơn và dễ sản xuất hơn các loại vắc-xin truyền thống. Mặc dù vắc-xin RNA chưa được sử dụng trong cộng đồng trước đây nhưng công nghệ này đã được phát triển cẩn trọng hơn một thập kỷ qua và có nhiều lý do để yên tâm về độ an toàn của chúng.
Vậy vắc-xin mRNA hoạt động thế nào? RNA (axit ribonucleic) tương tự như DNA, và mRNA là RNA thông tin, một phần của mã di truyền của chúng ta cung cấp thông tin cho tế bào biết loại protein cần sản xuất. Vắc-xin COVID-19 tận dụng điểm này bằng cách gửi một bản sao RNA thông tin thuộc coronavirut vào tế bào, chỉ thị chúng sản xuất protein gai tương tự với loại protein được tìm thấy trên bề mặt của virut COVID-19. Cách làm này có hiệu quả vì protein gai kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ trong cơ thể chúng ta.
Tuy nhiên RNA của virut không làm xáo trộn mã di truyền của chúng ta vì nó không đi vào nhân tế bào nằm ở trung tâm tế bào, và vì vậy không tiếp xúc với DNA của chúng ta. Hơn nữa, RNA cũng phân huỷ trong vòng 72 giờ đồng hồ.
TÁC DỤNG PHỤ
Trong các thử nghiệm lâm sàng, vắc-xin Pfizer-BioNTech đã được tiêm cho một nửa trong tổng số 43.500 người, và vắc-xin Moderna đã được tiêm cho khoảng 15.000 người trong số 30.000 người trong cuộc thử nghiệm. Trong giai đoạn thử nghiệm 1, 2 và 3 đánh giá độ an toàn, không có tác dụng phụ chính nào được báo cáo cho đến thời điểm này.
Ứng viên của Oxford/AstraZeneca là một vắc-xin véc-tơ, cũng hoạt động bằng cách chèn một phần mã di truyền của virut vào tế bào, chỉ thị chúng sản xuất protein gai. Nhưng khác với vắc-xin mRNA, vắc-xin véc-tơ sử dụng virut vô hại để vận chuyển mã di truyền. Trong thử nghiệm lâm sàng của loại vắc-xin này, có rất ít báo cáo về các biến chứng liên quan đến viêm hệ thần kinh, nhưng vẫn chưa rõ liệu các biến chứng đó có liên quan tới vắc-xin hay không.
Lực Lượng Đặc Nhiệm cho Cộng tác Brighton của Y tế Toàn cầu là một nhóm có hơn 750 chuyên gia vắc-xin đang kiểm nghiệm tính an toàn của các loại vắc-xin, gồm cả vắc-xin COVID-19. Cùng với Liên minh Đổi mới Ứng phó Dịch bệnh (CEPI) – tổ chức đang hợp tác với Gavi và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thúc đẩy chế tạo vắc-xin COVID-19, Cộng tác Brighton đã triệu tập các chuyên gia trên toàn cầu để soạn thảo danh sách các tác dụng phụ tiềm năng cần quan tâm đặc biệt đối với các loại vắc-xin COVID-19 được WHO đánh giá.
Đây chỉ mới là một phần của quá trình giám sát định kỳ được thực hiện trong việc sử dụng vắc-xin trên toàn dân để đề phòng các tác dụng phụ không mong muốn. Bao gồm hàng loạt tác dụng phụ có thể xảy ra, như biến chứng hô hấp (viên phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tính), biến chứng tim (sốc tim, bệnh cơ tim hoặc động mạch vành), tổn thương thận và gan cấp tính, hoặc nhiễm trùng máu.
NHỮNG LẦM TƯỞNG VÀ THÔNG TIN SAI LỆCH
Như với bất kỳ loại thuốc hoặc vắc-xin nào, việc phân biệt thực tế và giả tưởng là rất quan trọng và có thể ngày càng khó thực hiện hơn với những ồn ào xoay quanh độ an toàn của vắc-xin COVID-19. Ví dụ, những tin đồn lan truyền trên internet và trên các nền tảng truyền thông xã hội phải kể đến những người tuyên bố rằng vắc-xin mới có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, dù không có bằng chứng nào. Quan trọng hơn là không hề có khả năng về mặt sinh học nào cho thấy vắc-xin COVID-19 có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Vắc-xin cũng không thể khiến bạn bị nhiễm COVID-19, và không hề có cơ chế sinh học hợp lý nào cho thấy chúng có thể gây nhiễm. Dù đã có những báo cáo bên lề về những người tưởng như bị nhiễm COVID-19 sau liều vắc-xin đầu tiên, nhưng rất có thể những bệnh nhân này đã ủ bệnh trước khi tiêm chủng. Hoặc họ thuộc phần trăm nhỏ những người mà vắc-xin không thể kích hoạt phản ứng miễn dịch, và sau đó bị nhiễm bệnh.
Sau cùng, tính an toàn là điều tối quan trọng xuyên suốt toàn bộ quá trình phát triển vắc-xin và quá trình phê duyệt theo quy định. Hơn nữa, mọi rủi ro có thể tồn tại đều thấp hơn đáng kể so với những rủi ro đi kèm khi bị nhiễm COVID-19, và có giá trị hơn rất nhiều bởi lợi ích bảo vệ người dân và ngăn chặn virut lây lan.
Xem thêm:
https://kenhsinhvien.vn/t/vac-xin-covid-19-moi-dieu-ban-can-biet.812435/#post-2650005
Gần một năm sau khi đại dịch COVID-19 bắt đầu, nhiều loại vắc-xin đã được tung ra trên khắp thế giới, gồm cả những loại sử dụng công nghệ mới RNA chưa từng được cấp phép sử dụng trên con người trước đây. Tuy tất cả các loại vắc-xin ấy đều đã được sản xuất với tốc độ kỷ lục, với những quy trình được thực hiện song song nhằm tiết kiệm thời gian, nhưng đã có rất nhiều thử nghiệm và cân đối được tiến hành để đảm bảo tính an toàn của chúng, trong đó phải kể đến việc tuân thủ các quy định khoa học nghiêm ngặt tương tự như bất kỳ loại vắc-xin nào khác.
Mọi rủi ro có thể tồn tại đều thấp hơn đáng kể so với những rủi ro đi kèm khi bị nhiễm COVID-19, và có giá trị hơn rất nhiều bởi lợi ích bảo vệ người dân và ngăn chặn virut lây lan.
ĐẢM BẢO AN TOÀN
Một loại vắc-xin được đề xuất sẽ trải qua nhiều giai đoạn trước khi có thể được tiêm cho người dân – ngay từ khoa học khám phá, đến thử nghiệm tiền lâm sàng (thường là trên động vật), sau đó phát triển lâm sàng (gồm 3 giai đoạn thử nghiệm trên người), và cuối cùng là đánh giá và phê duyệt theo quy định, sản xuất và kiểm soát chất lượng.
Trong các nghiên cứu tiền lâm sàng, vắc-xin được thử nghiệm để xem nó có gây độc hay không và phản ứng với cơ thể thế nào, nhằm xác định liều an toàn trước khi thử nghiệm trên con người.
Thử nghiệm trên con người được thiết kế để nhận biết các tác dụng phụ. Những tác dụng phụ này không tương tự như những phản ứng ngắn hạn tạm thời như đau đầu, nhức mỏi cánh tay, mệt mỏi, ớn lạnh và sốt, vốn là những biểu hiện không hiếm gặp ở các loại vắc-xin hoặc thuốc tiêm khác, và thường không gây hại trong dài hạn. Tác dụng phụ thật sự ở đây là bất kỳ biểu hiện nào kéo dài và có khả năng gây nguy hiểm.
CÔNG NGHỆ MỚI
Hai loại vắc-xin mới do Pfizer-BioNTech và Moderna chế tạo sử dụng công nghệ mRNA. Vắc-xin mRNA có rất nhiều ưu điểm: chế tạo nhanh, rẻ hơn và dễ sản xuất hơn các loại vắc-xin truyền thống. Mặc dù vắc-xin RNA chưa được sử dụng trong cộng đồng trước đây nhưng công nghệ này đã được phát triển cẩn trọng hơn một thập kỷ qua và có nhiều lý do để yên tâm về độ an toàn của chúng.
Vậy vắc-xin mRNA hoạt động thế nào? RNA (axit ribonucleic) tương tự như DNA, và mRNA là RNA thông tin, một phần của mã di truyền của chúng ta cung cấp thông tin cho tế bào biết loại protein cần sản xuất. Vắc-xin COVID-19 tận dụng điểm này bằng cách gửi một bản sao RNA thông tin thuộc coronavirut vào tế bào, chỉ thị chúng sản xuất protein gai tương tự với loại protein được tìm thấy trên bề mặt của virut COVID-19. Cách làm này có hiệu quả vì protein gai kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ trong cơ thể chúng ta.
Tuy nhiên RNA của virut không làm xáo trộn mã di truyền của chúng ta vì nó không đi vào nhân tế bào nằm ở trung tâm tế bào, và vì vậy không tiếp xúc với DNA của chúng ta. Hơn nữa, RNA cũng phân huỷ trong vòng 72 giờ đồng hồ.
TÁC DỤNG PHỤ
Trong các thử nghiệm lâm sàng, vắc-xin Pfizer-BioNTech đã được tiêm cho một nửa trong tổng số 43.500 người, và vắc-xin Moderna đã được tiêm cho khoảng 15.000 người trong số 30.000 người trong cuộc thử nghiệm. Trong giai đoạn thử nghiệm 1, 2 và 3 đánh giá độ an toàn, không có tác dụng phụ chính nào được báo cáo cho đến thời điểm này.
Ứng viên của Oxford/AstraZeneca là một vắc-xin véc-tơ, cũng hoạt động bằng cách chèn một phần mã di truyền của virut vào tế bào, chỉ thị chúng sản xuất protein gai. Nhưng khác với vắc-xin mRNA, vắc-xin véc-tơ sử dụng virut vô hại để vận chuyển mã di truyền. Trong thử nghiệm lâm sàng của loại vắc-xin này, có rất ít báo cáo về các biến chứng liên quan đến viêm hệ thần kinh, nhưng vẫn chưa rõ liệu các biến chứng đó có liên quan tới vắc-xin hay không.
Lực Lượng Đặc Nhiệm cho Cộng tác Brighton của Y tế Toàn cầu là một nhóm có hơn 750 chuyên gia vắc-xin đang kiểm nghiệm tính an toàn của các loại vắc-xin, gồm cả vắc-xin COVID-19. Cùng với Liên minh Đổi mới Ứng phó Dịch bệnh (CEPI) – tổ chức đang hợp tác với Gavi và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thúc đẩy chế tạo vắc-xin COVID-19, Cộng tác Brighton đã triệu tập các chuyên gia trên toàn cầu để soạn thảo danh sách các tác dụng phụ tiềm năng cần quan tâm đặc biệt đối với các loại vắc-xin COVID-19 được WHO đánh giá.
Đây chỉ mới là một phần của quá trình giám sát định kỳ được thực hiện trong việc sử dụng vắc-xin trên toàn dân để đề phòng các tác dụng phụ không mong muốn. Bao gồm hàng loạt tác dụng phụ có thể xảy ra, như biến chứng hô hấp (viên phổi, hội chứng suy hô hấp cấp tính), biến chứng tim (sốc tim, bệnh cơ tim hoặc động mạch vành), tổn thương thận và gan cấp tính, hoặc nhiễm trùng máu.
NHỮNG LẦM TƯỞNG VÀ THÔNG TIN SAI LỆCH
Như với bất kỳ loại thuốc hoặc vắc-xin nào, việc phân biệt thực tế và giả tưởng là rất quan trọng và có thể ngày càng khó thực hiện hơn với những ồn ào xoay quanh độ an toàn của vắc-xin COVID-19. Ví dụ, những tin đồn lan truyền trên internet và trên các nền tảng truyền thông xã hội phải kể đến những người tuyên bố rằng vắc-xin mới có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, dù không có bằng chứng nào. Quan trọng hơn là không hề có khả năng về mặt sinh học nào cho thấy vắc-xin COVID-19 có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Vắc-xin cũng không thể khiến bạn bị nhiễm COVID-19, và không hề có cơ chế sinh học hợp lý nào cho thấy chúng có thể gây nhiễm. Dù đã có những báo cáo bên lề về những người tưởng như bị nhiễm COVID-19 sau liều vắc-xin đầu tiên, nhưng rất có thể những bệnh nhân này đã ủ bệnh trước khi tiêm chủng. Hoặc họ thuộc phần trăm nhỏ những người mà vắc-xin không thể kích hoạt phản ứng miễn dịch, và sau đó bị nhiễm bệnh.
Sau cùng, tính an toàn là điều tối quan trọng xuyên suốt toàn bộ quá trình phát triển vắc-xin và quá trình phê duyệt theo quy định. Hơn nữa, mọi rủi ro có thể tồn tại đều thấp hơn đáng kể so với những rủi ro đi kèm khi bị nhiễm COVID-19, và có giá trị hơn rất nhiều bởi lợi ích bảo vệ người dân và ngăn chặn virut lây lan.
Xem thêm:
https://kenhsinhvien.vn/t/vac-xin-covid-19-moi-dieu-ban-can-biet.812435/#post-2650005
Dịch bởi Kenhsinhvien.vn
