Thế giới dưới góc nhìn của loài chó

(kenhsinhvien.vn) Chó chỉ có thể phân biệt màu xanh lam và vàng.


Thị lực của chó rất khác với của con người. Chó nhìn thế giới với ít màu sắc hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là người bạn đồng hành của ta hoàn toàn mù màu. Dù chó không thấy màu sắc sinh động như con người nhưng khả năng quan sát chuyển động của chúng là thượng thừa.

CHÓ CÓ THỂ NHÌN THẤY NHỮNG MÀU NÀO?

Mắt con người hoạt động nhờ vào 3 loại tế bào nón phát hiện màu sắc. Bằng cách so sánh cách mỗi tế bào nón bị kích thích trước ánh sáng khả kiến chiếu tới, bộ não sẽ phân biệt bước sóng đỏ với bước sóng xanh lục và bước sóng xanh lam với bước sóng vàng. Mắt của chó cũng giống như phần lớn động vật có vú khác đều chỉ chứa 2 loại tế bào nón. Hai loại tế bào nón đó cho phép bộ não chúng phân biệt màu xanh lam và vàng, nhưng không phân biệt được đỏ với xanh lục.

Chó không hoàn toàn mù màu, nhưng mắt chúng có cấu tạo tương tự với người mù màu xanh lục-đỏ. Đó là những người cũng thiếu loại tế bào nón thứ ba thường thấy ở người.

Chúng ta có thể biết được chó nhìn thấy những gì nếu ta giả định bộ não của chó giải thích tín hiệu từ các tế bào nón tương tự bộ não của người bị mù màu.


Để nhìn màu xanh lam và vàng, chó và con người dựa vào các tế bào thần kinh bên trong một bộ phận của mắt là võng mạc. Các tế bào thần kinh này bị kích thích khi phản ứng với ánh sáng vàng được tế bào nón phát hiện (tế bào nón cũng nằm trong võng mạc), nhưng hoạt động của các tế bào thần kinh ấy sẽ bị ức chế khi ánh sáng xanh lam chạm trúng tế bào nón. Bộ não của chó giải thích sự kích thích hay ức chế của các tế bào thần kinh ấy tương ứng với cảm quan màu vàng hoặc xanh lam. Tuy nhiên ở chó và những người mù màu, cả ánh sáng đỏ và ánh sáng xanh lục đều có hiệu ứng trung tính lên tế bào thần kinh. Nếu không có tín hiệu để giải thích những màu ấy, bộ não của chó sẽ không phân biệt được màu. Khi ta nhìn màu đỏ hoặc xanh lục, chó sẽ nhìn ra sắc xám.

Nếu là con người thì sẽ thiếu cảm quan màu đỏ và xanh lục. Nhưng cảm quan của chó có thiếu màu đỏ và xanh lục hay không, hoặc bộ não của chúng có ấn định màu sắc khác hay không thì vẫn còn chưa rõ.

Ngoài ra, tương tự người bị mù màu, chó cũng có thể dùng các manh mối khác để phân biệt màu mà ta gọi là “đỏ” và “xanh lục”.


Đa phần sẽ có nhiều manh mối tốt để giúp chó phân biệt màu sắc. Ví dụ như vật màu đỏ có xu hướng tối hơn vật màu xanh lục. Nên nếu có một quả táo tối màu, người mù màu đỏ-xanh lục sẽ biết đó có thể là một quả táo màu đỏ, và nếu có một quả táo sáng màu, đó có thể là một quả táo Granny Smith.

Có một số bằng chứng cho thấy chó có thể nhìn thấy những màu mà con người không thể nhìn thấy. Một nghiên cứu năm 2014 nhận thấy thể thuỷ tinh trong mắt của chó truyền đi một lượng ánh sáng cực tím đáng kể, trong khi những bước sóng này bị thể thuỷ tinh của con người chặn lại. Điều đó cho thấy chó có thể nhìn thấy nhiều ánh sáng xanh lam hơn chúng ta.

THỊ LỰC CỦA CHÓ NHẠY BÉN ĐẾN MỨC NÀO?

Ngoài việc thiếu một số màu sắc mà mắt con người cảm nhận được, thị lực của chó còn thiếu độ sắc nét so với thị lực con người. Trong một nghiên cứu năm 2017, các nhà nghiên cứu đã thiết kế một bài kiểm tra độ tinh mắt cho chó tương tự với bài kiểm tra của bác sĩ nhãn khoa. Thay vì phải phân biệt những chữ cái với kích thước nhỏ dần, chó sẽ được thưởng đồ ăn nếu phân biệt chính xác hình ảnh chứa các đường ngang dọc với khoảng cách giữa các dòng nhỏ dần.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chó, hay cụ thể là chó săn whippet, chó pug và chó chăn cừu Shetland tham gia vào thử nghiệm, đều rất cận thị. Kết quả thử nghiệm cho thấy chó có thị lực khoảng 20/50 trong điều kiện ánh sáng tốt. Điều này nghĩa là chúng phải đứng cách 6 mét mới nhìn thấy rõ như con người đứng cách 15 mét với cùng một vật.

CHÓ CÓ NHÌN BAN ĐÊM ĐƯỢC KHÔNG?

Trong khi thị lực về đêm của chó khá mờ, vào khoảng 20/250, nhưng nó cũng nhạy hơn nhiều so với thị lực về đêm của con người. Chó là loài hoạt động lúc chạng vạng, nghĩa là chúng có xu hướng hoạt động nhiều nhất lúc bình minh và hoàng hôn. Mắt con người chứa đầy tế bào nón giúp phát hiện màu sắc và hoạt động tốt nhất vào ánh sáng ban ngày, còn mắt chó chứa tế bào phát hiện ánh sáng nhiều hơn, gọi là tế bào que, giúp phân biệt giữa tối và sáng, do đó sẽ hoạt động tốt nhất ở điều kiện ánh sáng yếu.


Nhiều giống chó (trừ một số giống chó cảnh) cũng có một lớp mô mắt đặc biệt, gọi là tapetum lucidum, khiến ánh sáng phản xạ trở lại võng mạc, chủ yếu là để khuếch đại ánh sáng tiếp xúc với tế bào que ở đó, theo một nghiên cứu năm 2014. Lớp mô tapetum lucidum này là lý do khiến mắt chó phát sáng màu xanh ngọc khi ánh sáng chiếu vào chúng ban đêm.

Hệ quả là gì? Chó có thị lực về đêm tốt hơn con người.

PHÁT HIỆN CHUYỂN ĐỘNG Ở CHÓ

Có thể bạn nghĩ chó sống trong một thế giới có hình ảnh mờ ảo và buồn tẻ hơn so với chúng ta, nhưng có một lĩnh vực mà thị giác của chúng đánh bại chúng ta: Chó phát hiện chuyển động tốt hơn nhiều. Đó là nhờ vào thứ gọi là tỷ lệ tổng hợp nhấp nháy quan trọng. Giả sử ánh sáng nhấp nháy nhanh dần. Lúc ánh sáng nhấp nháy 60 lần mỗi giây, con người sẽ cho rằng ánh sáng chiếu sáng ổn định. Theo một nghiên cứu năm 1989, cùng ánh sáng ấy phải nhấp nháy khoảng 75 lần mỗi giây mới đánh lừa được chó.

Khả năng này có thể giúp chó phát hiện vật thể đang chuyển động, ví dụ như con mồi, nhanh hơn và chính xác hơn nhiều so với khả năng của con người.

bài viết rất hay, chi tiết. nói thật loài chó quả là tuyệt vời, hầu hết các giác quan của chúng đều cực kỳ nhạy bén. tuy nhiên, đôi khi bản năng tự nhiên của chúng cũng vẫn làm tôi sợ.