Độc quyền sách giáo khoa đến bao giờ?

Việc xuất bản SGK gồm 4 công đoạn là biên soạn, biên tập, in và phát hành thì phần liên quan đến nội dung SGK, từ khâu chọn tác giả đến chương trình, nội dung biên soạn, kể cả Hội đồng Thẩm định, đều là công việc do Bộ GD&ĐT trực tiếp điều hành và thẩm định. NXB Giáo dục chỉ làm việc biên tập, chủ yếu về mặt kỹ thuật. Nghĩa là nội dung SGK là tài sản của Bộ GD&ĐT, tổ chức biên soạn SGK là tiền Nhà nước, nhưng lâu nay đã biến thành "tài sản riêng” của một NXB và được in ấn, bán giá độc quyền.

Năm nào ngành cũng kêu gọi nâng cao chất lượng thư viện trường học, nhưng rất ít học sinh mượn SGK tại thư viện trường, nhất là ở TP, vì hầu như năm nào SGK cũng chỉnh sửa, "nâng cấp”. Học sinh mượn sách cũ học thấy khó yên tâm. Trống vắng kéo dài việc chỉ đạo giữ gìn SGK để dùng trong nhiều năm, tiết kiệm được tiền của cho gia đình học sinh.

Không phải lãnh đạo Bộ GD&ĐT không biết rằng việc giao cho NXB Giáo dục độc quyền sách giáo khoa là… không nên! Song, vướng mắc mà Bộ GD&ĐT không thể cởi "chiếc áo” độc quyền cho NXB Giáo dục, một phần bởi thiếu chương trình chuẩn. Cơ chế độc quyền này đã duy trì rất lâu không còn phù hợp trong tình hình hiện nay.

Thanh tra Chính phủ từng đề nghị Bộ GD&ĐT nghiên cứu cơ chế xoá bỏ độc quyền xuất bản SGK, đổi mới cách làm để có được những bộ SGK tốt, rẻ và phù hợp với học sinh hơn. Hàng ngàn tỷ đồng người dân phải chi mỗi năm mua SGK cho con em. Đã đến lúc các NXB sẽ phải cùng được tham gia soạn, in ấn, phát hành SGK dựa trên một bộ chương trình ban hành, hạ giá thành và nâng chất lượng. Các tổ chức, cá nhân cần được tham gia biên soạn. Nhà nước cần thành lập những Hội đồng uy tín xét chọn những bộ SGK tốt nhất cho học sinh dùng.

"Mổ xẻ” về vấn đề độc quyền in SGK, rất nhiều ý kiến đề nghị xóa bỏ độc quyền trong in ấn, xuất bản SGK vì lợi nhuận của NXB Giáo dục là quá lớn. Có không biết bao nhiêu trao đổi ngắn dài của các chuyên gia với báo chí để làm rõ những khúc mắc về vấn đề này, nhưng bao năm đâu vẫn vào đấy.

"Hãy dám xóa bỏ độc quyền biên soạn SGK! Cũng là xóa hẳn tâm lý tự phụ ở không ít các nhà biên soạn SGK được trao đặc quyền từ trước đến nay. Đừng chần chừ gì nữa. "Quả bóng” hiện giờ nằm trong tay các nhà quản lý giáo dục nước nhà” - gần đây một chuyên gia kêu gọi. Những người có trách nhiệm vẫn nghe mà vẫn như không nghe, không biết, không thay đổi. Lời hứa hẹn nếu có cũng đã buông trôi nhiều năm qua.

Người ta nói thẳng từ lâu rằng, NXB Giáo dục vẫn trực thuộc Bộ GD&ĐT thì việc phá độc quyền xuất bản SGK sẽ còn lâu! Chả lẽ có Luật Giáo dục sửa đổi, bổ sung gần 4 năm rồi mà một cơ chế độc quyền SGK vẫn "mốc meo” đến thế….