Cách để vượt qua tính thụ động

Quan tâm đến cảm nhận của người khác là điều quan trọng; song không nên đặt nhu cầu của họ lên trên cả bản thân mình. Khi bạn quá thụ động, tức đã cho phép người khác có quyền ngược đãi và lợi dụng lòng tốt của bạn. Kết cục chỉ là bản thân chịu nhiều phẫn uất và bực bội. Việc quá thụ động cũng có tác động tiêu cực đến sự tự tin và lòng tự trọng của bản thân.

Tuy nhiên, quá xông xáo cũng bị cho là quá khích và cũng không có ích. Hành vi quá khích cũng phản ánh bản tính kiêu ngạo, ý chí tầm thường và không có ích. Ngược lại, sự quyết đoán lại nói lên bạn là người biết cách thể hiện suy nghĩ và nhu cầu của bản thân mà không coi nhẹ hay tổn thương đến người xung quanh. Điều quan trọng chính là tìm lại sự cân bằng với thái độ ứng xử lành mạnh và mang tính quyết đoán.

1. Khám phá mối quan hệ của bạn với người khác



Đánh giá phong cách giao tiếp cá nhân. Quan trọng là bạn phải hiểu rõ phong cách cá nhân của bản thân trước khi quyết định thay đổi. Nếu bạn đã là người quyết đoán trong mọi tình huống cuộc sống, thì có thể chỉ cần điều chỉnh một ít. Xét cho cùng, luôn có ranh giới giữa tính quyết đoán và tính quá khích. Tuy nhiên, bạn có thể sẽ hơi thụ động nếu biết mình cũng nằm trong những trường hợp sau đây:

Không nói lên ý kiến của bạn

Lúc nào cũng giữ im lặng

Đồng ý trong khi bạn thật sự muốn từ chối

Nhận thêm việc ngay khi bạn còn nhiều vấn đề cần xử lý



Khám phá nỗi sợ. Khi phát hiện bản thân không thể đứng về phía mình hay cảm thấy quá khó để từ chối người khác, điều đó chứng tỏ bạn sợ mất lòng họ. Khi biết mình đang ở thế bị động trong một tình huống nào đó, tự hỏi mình về điều mà bạn thực sự sợ hãi. Nhớ rằng, cách duy nhất vượt qua nỗi sợ là trước tiên phải nhận biết được sự tồn tại của nó.

Nói với bản thân rằng việc mình “phải” chờ sự chấp thuận của một ai đó là sự suy nghĩ lệch lạc. Khi cảm thấy mình “phải” và “buộc phải” làm, bạn sẽ bắt đầu đặt ra cho mình một số yêu cầu không khả thi.

Việc người khác nghĩ gì không phản ánh giá trị bản thân bạn. Mà thường phản ánh vô số vấn đề với người khác.




Ngẫm nghĩ liệu nỗi sợ của bạn có thể xảy ra không. Thông thường, bên dưới nỗi sợ hãi vì không được người khác chấp nhận chính là sự sợ hãi khi bị bác bỏ hay trả thù. Nói cách khác, bạn có thể thụ động trong một vài tinh huống chính vì bạn quan tâm đến kết quả có thể xảy ra khi bản thân quyết đoán hơn. Nghĩ đến việc trả thù thực sự sẽ xảy ra và cách đối phó nếu nó đến, là cách tốt để vượt qua nỗi sợ hãi và trở nên quyết đoán hơn. Sau đây là một số câu hỏi giúp ích cho bạn trong giai đoạn này:

Điều mà bạn sợ hãi có xảy đến không nếu bạn trở nên quyết đoán hơn?

Bạn có chứng cứ gì cho rằng người ấy sẽ trả thù? Ví dụ như trước kia cô ấy đã từng làm như thế hay chưa?

Bạn có chứng cứ gì cho rằng người ta sẽ không trả thù?

Điều mà bạn đang nghĩ đến có thực sự xảy ra không?

Bạn có thể làm gì để bảo vệ mình khỏi sự trả thù ấy?



Giải phóng trách nhiệm quan tâm đến cảm nhận người khác. Đôi khi bạn kìm chế tính quyết đoán bởi không muốn tổn thương cảm nhận người khác. Tuy nhiên, đôi khi họ lại hiểu sai ý định của bạn ngay cả khi sự quyết đoán của bạn là đúng. Không nên làm điều mà bản thân không muốn làm hay kiếm chế bản thân chỉ vì sợ làm tổn thương đến một ai đó.

Quyết đoán không có nghĩa là vô tâm. Bạn luôn phải cố quyết đoán theo cách giúp giảm thiểu cảm giác tổn thương gây ra cho người khác càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, luôn nhớ rằng điều này không lúc nào cũng có thể làm được.



Thoát khỏi cảm giác tội lỗi. Đôi khi bạn có thể thấy bản thân đang làm điều mà mình không muốn vì nghĩ rằng sẽ không còn ai có thể làm điều đó. Tuy nhiên, cứ mãi cảm thấy tội lỗi khi không có lý do nào để bạn như thế, thì quả là bất công cho bản thân cũng như không tốt cho lòng tự trọng của bạn.

Con người nhìn chung rất biết cách xoay xở và sẽ đi theo những con đường khác để đáp ứng nhu cầu của họ. Thế nên không có gì sai khi bạn từ chối ai đó.

Người khác có thể cố truyền đạt thông tin rằng bạn phải làm nếu bạn thực sự quan tâm họ. Điều đó mang tính chất lôi kéo và không hề công bằng với bạn. Nhu cầu của bản thân cũng quan trọng, và nếu cho phép sự lôi kéo tiếp tục, thì bạn sẽ chỉ tăng cảm giác bực bội.



Rút ra bài học từ tính thụ động của bạn. Khi làm điều bạn không muốn, thường sẽ không cảm thấy dễ chịu. Tương tự, khi biết bản thân bị ai đó khinh rẻ, cảm giác ấy cực kỳ tồi tệ. Dành thêm thời gian ngẫm nghĩ điều đó làm bạn cảm thấy thế nào khi bản thân trở nên quá thụ động. Khi nhắc nhở chính mình rằng không nên cứ buồn phiền về bản thân, có thể bạn chỉ muốn học cách trở nên quyết đoán hơn thôi. Sau đây là một vài điều lưu ý nếu bạn thấy mình quá thụ động:

Bạn cảm thấy bực bội, tổn thương hay phiền muộn?

Có phải bạn thấy tức ngực, quặn bụng, hay thở gấp?

Để ý đến những cảm giác không tốt và nhắc nhở bản thân rằng không phải chấp nhận bất cứ điều gì chỉ để đáp ứng nhu cầu của ai đó.

Thỉnh thoảng bạn sẽ hài lòng sau khi giúp được ai đó và đó là cảm giác bạn nên hướng tới. Nếu không thỏa mãn, thì khả năng chính là bạn đang quá thụ động và dễ bị lợi dụng.

2. Biết từ chối



Quyết định việc bạn muốn làm và không muốn làm. Nếu hơi quá thụ động thì chắc chắn bạn luôn đồng ý khi bản thân thực sự muốn từ chối. Điều này gây nên sự căng thẳng nội tâm và làm bản thân thêm bực bội với người khác. Để tránh điều này, quan trọng là tìm hiểu điều mà bạn muốn làm và không muốn.

Khi ai đó yêu cầu bạn làm điều gì, hỏi bản thân liệu đây là điều mà bạn thực sự muốn làm hay không.

Nếu cảm thấy rằng điều đó cũng không quá tệ, ngừng lại và hỏi mình thêm lần nữa rằng liệu đó là điều mà bạn thực sự muốn làm. Nếu muốn, bạn không cần phải thuyết phục bản thân nữa.



Hít thở sâu. Điều này sẽ giúp bạn tập trung hơn. Hành động này cũng quan trọng vì giúp bạn có thể nói chuyện với một thái độ điềm đạm.

Hít vào bằng mũi và cảm nhận như không khí đang đi vào dạ dày. Sau đó thở ra bằng miệng. Hít thở sâu sẽ nhắc nhở bạn bình tĩnh hơn.

Nếu đang trò chuyện trực tiếp, đừng cố hít thở sâu quá rõ ràng.




Nói rằng bạn không thể làm điều đó hôm nay.Trước tiên, đây có vẻ hơi khó xử bởi bạn luôn đồng ý. Tuy nhiên, quan trọng là nên vạch ra ranh giới với người khác. Trở nên quyết đoán hơn mang lại nhiều ích lợi như sau:

Tự tin hơn

Được người khác tôn trọng hơn

Giá trị bản thân cao hơn

Cải thiện kỹ năng ra quyết định

Gia tăng sự hài lòng trong sự nghiệp

Có được mối quan hệ tốt hơn



Lặp lại câu nói trong 1 hoặc 2 từ. Nếu người khác đã quen với việc bạn luôn làm theo những gì họ nói, thì có thể họ sẽ phản kháng lại khi bạn bắt đầu từ chối. Tuy nhiên, quan trọng là bạn phải vững lập trường. Rút ngắn câu trả lời “không” còn 1 hoặc 2 từ mỗi khi người khác cố nài nỉ.

Ví dụ, bạn có thể nói rằng mình không thể làm điều đó.

Sau đó có thể nói điều đó là việc bất khả thi đối với bạn.



Từ chối. Nếu người khác tiếp tục nài nỉ, đã đến lúc nói thẳng thắn nói không.Rõ ràng là họ không tôn trọng ranh giới của bạn và không nên nói vòng quanh nữa. Đã đến lúc chỉ cần từ chối.



Trao đổi thêm về những giải pháp khác. Đôi khi rất khó để nói “không” một cách thẳng thắn. Ví dụ, nếu muốn xem công việc là một ưu tiên, bạn không nên chỉ nói với cấp trên một câu “không” rồi bỏ đi. Trong tình huống có mối ràng buộc thì việc chỉ đáp “không” thì đây không phải là một lựa chọn tốt, nên hãy thử đưa ra những giải pháp khác thay thế. Chẳng hạn, bạn có thể nói như sau:

“Tôi có thể đề xuất ý tưởng khác không?”

“Liệu có ai khác làm được việc này không?” (Bạn có thể giải thích tại sao việc này khó thực hiện theo yêu cầu).

Nếu đối phương không chấp nhận lựa chọn khác, sẽ có ích nếu nói ra mối bận tâm của bạn với họ. Có thể nói rằng bạn hiểu yêu cầu của họ, nhưng bạn cũng có một hạn chế chính đáng và muốn trao đổi một số điều mà bạn lo lắng.



Kết thúc cuộc trò chuyện. Bạn có thể tiếp tục nhận lại một số phản ứng bất lợi cho dù đã nói rõ rằng mình không thể thực hiện yêu cầu. Trong trường hợp này, đây là thời điểm tốt nhất để kết thúc cuộc trò chuyện để tránh tình huống căng thẳng gia tăng.

Bạn có thể nói bạn phải đi rồi hoặc là chồng/vợ đang đợi bạn và sau đó rời đi.

Nếu trò chuyện qua điện thoại, thì có thể nói đây là cuộc trò chuyện tuyệt vời nhưng bạn phải đi rồi.

Nếu nói chuyện với cấp trên, nên nói rằng bạn hiểu rõ công việc này quan trọng, nhưng chỉ là vì bạn không thể làm được.

3. Rèn luyện tính quyết đoán



Quyết định trở nên quyết đoán hơn. Bạn phải chấp nhận thay đổi để đạt kết quả. Nghĩ đến lý do tại sao bạn lại muốn mình quyết đoán hơn sẽ rất có ích. Sau đây là một vài hậu quả xấu của việc bạn quá thụ động:

Buồn bực xuất hiện khi bạn liên tục hỏi chính mình làm thế nào mà bạn lại để điều đó xảy ra.

Phẫn uất có thể xảy ra bởi bạn bắt đầu cảm giác mình đang bị lợi dụng.

Bạn trở nên quá khích và bạo lực trong lời nói khi sự tức giận tăng cao và bạn thường mất kiểm soát và phản ứng không phù hợp.

Trầm cảm xuất hiện bởi cảm giác vô dụng và như thể bạn không thể kiểm soát được tình huống.



Viết ra những lĩnh vực mà bạn muốn phát huy tính quyết đoán. Càng cụ thể càng tốt. Thế nên thay vì viết ra rằng bạn muốn quyết đoán hơn trong công việc, hãy chỉ rõ rằng bạn muốn quyết đoán hơn với đồng nghiệp. Nhớ rằng có thể sẽ có một vài khía cạnh mà bạn thường quyết đoán hơn so với khía cạnh khác. Hãy xác định rõ những mặt mà bạn muốn đạt kết quả để có thể tập trung phát triển tính quyết đoán hơn trong những lĩnh vực đó.



Bắt đầu với tình huống mang tính rủi ro thấp. Trở nên quyết đoán hơn là một kỹ năng củng như một số kỹ năng khác, bạn cần rèn luyện để cải thiện. Có lẽ tốt nhất là luyện tập tính quyết đoán với một người bạn hay người yêu và rồi chuyển dần sang những tình huống có tính rủi ro cao hơn khi kỹ năng tiến bộ hơn.Ví dụ, chị gái muốn bạn chạy đi chợ giúp cô ấy thêm lần nữa, và đơn giản là bạn không muốn đi, thì đây có thể là thời điểm tốt để rèn luyện quyết đoán hơn.

Nhớ rằng, bạn vẫn yêu thương hay thích đối phương khi bạn trở nên quyết đoán; từ chối có nghĩa là bạn nhận biết được nhu cầu của bản thân cũng quan trọng như nhu cầu của đối phương.

Nếu có thể, thử tập luyện với tình huống mang tính rủi ro thấp trước khi chuyển đến tình huống rủi ro cao hơn.




Diển tập điều mà bạn muốn nói. Bất kỳ khi nào có thể, viết trước kịch bản về điều mà bạn dự định nói. Theo cách này, bạn có thể diễn tập điều bạn sẽ nói trước khi thực sự bắt đầu khẳng định bản thân trong tình huống đó.

Bạn có thể viết kịch bản trước để củng cố, ghi nhớ điều bạn sẽ nói.

Chắc chắn dùng câu bắt đầu với “Tôi” thay vì “Bạn”.Ví dụ, bạn có thể nói, “Tôi không thể trông nom bọn trẻ hôm nay được, “ thay vì nói, “Bạn có thể trông nom con của mình mà”.

Có thể sẽ hữu ích nếu dành thời gian và tâm trí vào việc diễn tập cả tình huống. Dùng trí tưởng tượng và hình ảnh để hình dung chính xác điều bạn sẽ nói ra và điều bạn làm trong suốt cuộc trò chuyện. Giả vờ bản thân đang ở đó để mình có được những trải nghiệm tình huống sống động trong tâm trí. Điều này sẽ giúp giảm bớt lo âu mà bạn có thể sẽ gặp phải, đặc biệt khi bắt đầu trở nên quyết đoán hơn.



Chọn thời điểm để trò chuyện. Nếu cần trao đổi việc gì đó nghiêm túc, thì điều quan trọng là bạn chọn một thời điểm thuận tiện cho cả bạn và đối phương. Khi gặp nhau, hãy giao tiếp với đối phương với thái độ điềm đạm và bình thản, như những gì bạn đã diễn tập. Hơn nữa, chắc chắn rằng bạn thể hiện được ngôn ngữ cơ thể đầy tự tin, chẳng hạn như:

Giao tiếp bằng mắt phù hợp

Tư thế thẳng đứng

Hơi ngả người khi nói

Biểu cảm trên mặt tích cực

Ngoài ra, cố tránh cử chỉ lo lắng như siết chặt tay, lắc lư người, hay giậm chân, vì sẽ làm bạn trông thiếu tự tin.




Lặp lại quá trình. Tiếp tục tra cứu danh sách các lĩnh vực mà bạn muốn mình trở nên quyết đoán hơn. Tính quyết đoán cuối cùng sẽ trở thành bản chất thứ hai của bạn, nhưng cho đến lúc đó hãy chắc chắn bạn thực sự có ý định muốn trở nên quyết đoán.