- Tham gia
- 22/9/2011
- Bài viết
- 14.934
Câu trả lời đã được “hé mở” trong chương trình Khi tôi 18 với chủ đề “Tư duy sáng tạo” diễn ra sáng ngày 10/08/2013 tại tòa soạn báo Mực Tím.
Trẻ con sáng tạo hơn người lớn!
Hãy thử nhìn cách chơi của trẻ con. Bọn trẻ có thể gọi cục gạch là ngôi nhà, cao ốc, siêu thị, điện thoại, ô tô hay xe lửa…rồi biến chúng thành phương tiện để chơi đùa vui vẻ cùng nhau. Thậm chí, ở những vùng nông thôn, một chiếc mo cau cũng có thể thành xe kéo, hộp thuốc lá bỏ đi được xếp thành “tiền”, hộp bánh qui thêm tiếng “uỳnh uỳnh” là thành chiếc tàu “chạy xé nước”…Hẳn nhiên không người lớn nào có thể “cười chê” bọn trẻ. Đơn giản, chỉ vì…”chúng là trẻ con, biết gì đâu!
“Không biết” nên thích cái gì thì tưởng tượng cái mình đang có là cái đó. Thích máy bay thì gọi cục gạch là máy bay, thích xe lửa thì gọi là xe lửa. Chẳng sợ ai chê cười, khi mà bạn bè mình cũng chỉ biết vậy thôi.
Trong khi với người lớn chúng ta, cục gạch là cục gạch, xe lửa là xe lửa, chẳng có “ăn nhập” gì nhau. Vậy nên, nếu ai đó bảo bạn tưởng tượng cục gạch là xe lửa, hoặc là “thần kinh” người ấy “có vấn đề”, hoặc là bạn “có vấn đề” trong suy nghĩ của người ấy. “Bạn có đồng ý với lí giải này?” Nếu câu trả lời của bạn là “có” thì có vẻ như trong thực tế, bạn vẫn chưa được đánh giá cao về khả năng sáng tạo. Bởi vì bạn vẫn chưa thoát khỏi lối mòn trong suy nghĩ khi mặc định “cục gạch chỉ là cục gạch”. Hơn nữa, kiến thức, kinh nghiệm bạn có hoàn toàn đủ để giúp bạn phân biệt “cục gạch” và “xe lửa”. Nhưng quan trọng hơn, chính lí do “sợ người khác nghĩ mình có vấn đề” đã “hạ gục” ý tưởng sáng tạo của bạn. Đơn giản, người ta kêu bạn tưởng tượng chứ có phải bắt bạn khẳng định cục gạch là xe lửa đâu.
Nói cách khác, trẻ con sáng tạo hơn người lớn (ít nhất là trong lĩnh vực…chơi bời) là vì chúng không vướng phải những rào cản, giúp chúng tạo ra những “đột phá” trong suy nghĩ và hành động.
Cùng thảo luận để tìm ra rào cản trong tư duy sáng tạo
Những rào cản trong tư duy sáng tạo
Qua “tự thú” của các teen tham gia chương trình, ThS Tô Nhi A (Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương TP.HCM) đã phân tích và chỉ ra những rào cản làm “tắc nghẽn” tư duy sáng tạo của các bạn. Đó là:
1) Tâm lí sợ sai, sẽ bị người khác cười chê, đánh giá, từ đó, dẫn đến xu hướng ngại đổi mới.
2) Quá tự tin vào hiểu biết, kinh nghiệm của bản thân mà không ngờ rằng, trong rất nhiều trường hợp, chính những kinh nghiệm, hiểu biết ấy đã tạo thành sức ì tâm lí, khiến chúng ta không thể “nghĩ mới, làm khác”.
3) Tư duy tích cực, luôn “ám thị” bản thân, “eo ôi, mình không thể làm được đâu”, “mình sao có đủ khả năng”, “mình không thời gian…”
4)Nhận thức sai lầm về sáng tạo. Sáng tạo tức là tạo ra cái mới, cái khác biệt. Nhưng không phải cái khác biệt, cái mới nào cũng được chấp nhận. Những trò “quậy tưng” được xem là một sáng tạo trong cách xây dựng hình ảnh bản thân của Bà Tưng — Lê Thị Huyền Anh. Nhưng nó lại bị chỉ trích rất nhiều đơn giản là những sáng tạo ấy đã vượt qua khỏi giới hạn cho phép và không mang đến nhiều lợi ích cho cộng đồng. Bản thân cô gái này sau một giai đoạn gây “đình đám” trên mạng cũng đang phải đối mặt với rất nhiều rắc rối ngoài đời cũng bởi những “chiêu trò” sáng tạo của mình. Trong khi đó, việc xem sáng tạo là biểu hiện của sự gàn dở, chẳng giống ai, thích chơi nổi rồi tìm cách “dìm” nó cũng là một suy nghĩ làm hạn chế sáng tạo.
Bạn có thể làm khác cơ mà!
Nhiều bạn cho rằng, chúng ta không sáng tạo vì không có ý tưởng. Nhưng một hoạt động trong chương trình đã chứng minh ngược lại. 7 bạn teen được mời mô tả một mảnh giấy trắng. Bạn biết không, chỉ trong vòng chưa đầy 5 phút, đã có gần 100 kiểu mô tả về tờ giấy khác nhau. Rõ ràng, chúng ta không thiếu ý tưởng. Cái chúng ta thiếu chính là phương tiện để biến ý tưởng sáng tạo thành hiện thực mà thôi. Theo ThS Tô Nhi A, để thay đổi điều đó, trước tiên, bạn cần tạo ra bầu không khí tích cực, kích thích “đầu óc” suy nghĩ (hay còn gọi là “câu não”, Brainstorming); sau đó, quản lí ý tưởng theo sơ đồ tư duy (MindMap), cuối cùng là dùng phương pháp “6 chiếc nón tư duy” (ảnh) để cân nhắc những lựa chọn của mình trước khi quyết định.
Trẻ con sáng tạo hơn người lớn!
Hãy thử nhìn cách chơi của trẻ con. Bọn trẻ có thể gọi cục gạch là ngôi nhà, cao ốc, siêu thị, điện thoại, ô tô hay xe lửa…rồi biến chúng thành phương tiện để chơi đùa vui vẻ cùng nhau. Thậm chí, ở những vùng nông thôn, một chiếc mo cau cũng có thể thành xe kéo, hộp thuốc lá bỏ đi được xếp thành “tiền”, hộp bánh qui thêm tiếng “uỳnh uỳnh” là thành chiếc tàu “chạy xé nước”…Hẳn nhiên không người lớn nào có thể “cười chê” bọn trẻ. Đơn giản, chỉ vì…”chúng là trẻ con, biết gì đâu!
“Không biết” nên thích cái gì thì tưởng tượng cái mình đang có là cái đó. Thích máy bay thì gọi cục gạch là máy bay, thích xe lửa thì gọi là xe lửa. Chẳng sợ ai chê cười, khi mà bạn bè mình cũng chỉ biết vậy thôi.
Trong khi với người lớn chúng ta, cục gạch là cục gạch, xe lửa là xe lửa, chẳng có “ăn nhập” gì nhau. Vậy nên, nếu ai đó bảo bạn tưởng tượng cục gạch là xe lửa, hoặc là “thần kinh” người ấy “có vấn đề”, hoặc là bạn “có vấn đề” trong suy nghĩ của người ấy. “Bạn có đồng ý với lí giải này?” Nếu câu trả lời của bạn là “có” thì có vẻ như trong thực tế, bạn vẫn chưa được đánh giá cao về khả năng sáng tạo. Bởi vì bạn vẫn chưa thoát khỏi lối mòn trong suy nghĩ khi mặc định “cục gạch chỉ là cục gạch”. Hơn nữa, kiến thức, kinh nghiệm bạn có hoàn toàn đủ để giúp bạn phân biệt “cục gạch” và “xe lửa”. Nhưng quan trọng hơn, chính lí do “sợ người khác nghĩ mình có vấn đề” đã “hạ gục” ý tưởng sáng tạo của bạn. Đơn giản, người ta kêu bạn tưởng tượng chứ có phải bắt bạn khẳng định cục gạch là xe lửa đâu.
Nói cách khác, trẻ con sáng tạo hơn người lớn (ít nhất là trong lĩnh vực…chơi bời) là vì chúng không vướng phải những rào cản, giúp chúng tạo ra những “đột phá” trong suy nghĩ và hành động.
Cùng thảo luận để tìm ra rào cản trong tư duy sáng tạo
Những rào cản trong tư duy sáng tạo
Qua “tự thú” của các teen tham gia chương trình, ThS Tô Nhi A (Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương TP.HCM) đã phân tích và chỉ ra những rào cản làm “tắc nghẽn” tư duy sáng tạo của các bạn. Đó là:
1) Tâm lí sợ sai, sẽ bị người khác cười chê, đánh giá, từ đó, dẫn đến xu hướng ngại đổi mới.
2) Quá tự tin vào hiểu biết, kinh nghiệm của bản thân mà không ngờ rằng, trong rất nhiều trường hợp, chính những kinh nghiệm, hiểu biết ấy đã tạo thành sức ì tâm lí, khiến chúng ta không thể “nghĩ mới, làm khác”.
3) Tư duy tích cực, luôn “ám thị” bản thân, “eo ôi, mình không thể làm được đâu”, “mình sao có đủ khả năng”, “mình không thời gian…”
4)Nhận thức sai lầm về sáng tạo. Sáng tạo tức là tạo ra cái mới, cái khác biệt. Nhưng không phải cái khác biệt, cái mới nào cũng được chấp nhận. Những trò “quậy tưng” được xem là một sáng tạo trong cách xây dựng hình ảnh bản thân của Bà Tưng — Lê Thị Huyền Anh. Nhưng nó lại bị chỉ trích rất nhiều đơn giản là những sáng tạo ấy đã vượt qua khỏi giới hạn cho phép và không mang đến nhiều lợi ích cho cộng đồng. Bản thân cô gái này sau một giai đoạn gây “đình đám” trên mạng cũng đang phải đối mặt với rất nhiều rắc rối ngoài đời cũng bởi những “chiêu trò” sáng tạo của mình. Trong khi đó, việc xem sáng tạo là biểu hiện của sự gàn dở, chẳng giống ai, thích chơi nổi rồi tìm cách “dìm” nó cũng là một suy nghĩ làm hạn chế sáng tạo.
Bạn có thể làm khác cơ mà!
Nhiều bạn cho rằng, chúng ta không sáng tạo vì không có ý tưởng. Nhưng một hoạt động trong chương trình đã chứng minh ngược lại. 7 bạn teen được mời mô tả một mảnh giấy trắng. Bạn biết không, chỉ trong vòng chưa đầy 5 phút, đã có gần 100 kiểu mô tả về tờ giấy khác nhau. Rõ ràng, chúng ta không thiếu ý tưởng. Cái chúng ta thiếu chính là phương tiện để biến ý tưởng sáng tạo thành hiện thực mà thôi. Theo ThS Tô Nhi A, để thay đổi điều đó, trước tiên, bạn cần tạo ra bầu không khí tích cực, kích thích “đầu óc” suy nghĩ (hay còn gọi là “câu não”, Brainstorming); sau đó, quản lí ý tưởng theo sơ đồ tư duy (MindMap), cuối cùng là dùng phương pháp “6 chiếc nón tư duy” (ảnh) để cân nhắc những lựa chọn của mình trước khi quyết định.
Theo mực tím
