1. Tìm giáo trình phù hợp với mục đính
Tùy mục tiêu của mình mà lựa chọn giáo trình cho phù hợp:
- Giáo trình Hán Ngữ: Có lẽ đây là bộ sách nổi tiếng nhất với 6 quyển theo mức độ tăng dần. Bộ sách này quá nhiều bài tập ngữ pháp và tư tưởng biên soạn đã quá cũ.
- Tiêu chuẩn HSK: Cũng có 6 quyển. Đây là giáo trình mang tính học thuật, chuyên sâu. Bạn cần học giáo trình này để thi lấy bằng, sau đó đi du học hoặc đi xin việc.
- Giáo trình 301: Là giáo trình dành cho các bạn không có nhiều thời gian. Giáo trình 301 câu đàm thoại tiếng Trung sẽ giúp bạn nghe, nói nhanh chóng nhất có thể.
- Giáo trình Boya: Giáo trình chú trọng vào ngữ pháp, nhiều bài tập để luyện. Đây là cuốn giáo trình gói gọn nhiều kiến thức lại, do đó tương đối nặng nề.
- Phát triển Hán ngữ: Giáo trình này nặng nề hơn cả, nhưng hay về cách thiết kế từng bài với lượng từ vựng, ngữ pháp vừa phải, ngôn ngữ gần gũi, theo kịp thời đại.
Ngoài ra, còn có 体验汉语, 汉语步步高, 速通汉语…
2. Những yếu tố trợ giúp bạn tự học tốt
- Các yếu tố tạo nên ngôn ngữ: ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, chữ Hán.
- Kỹ năng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc, viết, ngữ pháp, từ vựng, dịch.
- Những tri thức văn hóa liên quan: Học tiếng Trung Quốc không thể không có những hiểu biết nhất định về nền văn hóa Trung Quốc, đặc biệt là văn hóa giao tiếp.
- Học bộ thủ: nắm được kết cấu viết từ, nhớ từ tốt hơn và hỗ trợ cho việc phân biệt từ vựng, đoán cách phát âm, nghĩa.
- Học âm Hán Việt: chuyển đổi từ tiếng Việt qua tiếng Trung và ngược lại, giúp tăng nhanh vốn từ dựa vào vốn từ sẵn có trong tiếng Việt.
- Tự làm Flashcard để học từ mới và ghi nhớ các cụm từ chính: Không chỉ tiếng Anh mới có Flashcard. Flashcard là một hình thức học từ vựng vô cùng hiệu quả. Bằng việc sử dụng các mẩu giấy nhỏ để viết từ mới vào một mặt, mặt còn lại để ghi ý nghĩa kèm ví dụ. Với cách này chúng ta có thể dễ dàng ôn tập lại các từ mới đã học. Ngoài ra, việc học trước các bài sẽ được ôn một cách hệ thống và dễ hiểu hơn.
- Kỹ năng giao tiếp ngôn ngữ: Khi chúng ta nói hoặc viết thường chú ý đến hai điều: tính chính xác và tính hiệu quả. Tính chính xác yêu cầu phát âm, dùng từ đặt câu phải chính xác. Vì vậy, phát âm chuẩn là tiền đề cho việc nghe, nói tốt sau này. Tính hiệu quả yêu cầu khi giao tiếp phải nói (hoặc viết) những lời phù hợp với hoàn cảnh, đối tượng, mục đích giao tiếp để đạt hiệu quả cao nhất.
- Học cách viết: Phải luyện viết nhiều, liên tục để sao cho đúng, cho nhanh. Viết là cách để nhớ từ khá hiệu quả nhất. Sắm một quyển vở ô ly và bút có ngòi mềm để tập viết và học từ mới mỗi ngày. Tiếng Trung không giống như tiếng Việt, mỗi chữ đều là chữ biểu ý. Vì vậy một quyển vở ô ly có thể giúp chúng ta căn được các nét và tập viết sao cho chuẩn. Hãy chọn bút ngòi mềm (bút chì, bút nước, bút mực không có ngòi thanh đậm). Chúng sẽ giúp nét bút mềm mại và thanh thoát hơn. Muốn chữ viết được đẹp và có tiến bộ, đầu tiên hãy dùng bút chì và bút nước để luyện trước.
- Xem phim, nghe nhạc, youtube, tiktok, wechat,… và sử dụng các app như Phân tích Hán Nôm, 763 chiết tự tiếng Trung Quốc, Từ điển chữ Hán. Những phần mềm này vừa giải trí, vừa học được kiến thức, vừa học phát âm… Hãy chọn một bộ phim có nội dung gần gũi đời sống và các từ ngữ đơn giản nhất. Từ đó học theo và bắt chước. Học ngôn ngữ, điều quan trọng là biết bắt chước sao cho hiệu quả. Chỉ cần chọn một bộ phim phù hợp với các câu từ đơn giản. Bạn hãy bắt chước theo diễn viên từng câu, từ phát âm, thanh điệu. Thậm chí có thể diễn theo biểu cảm của họ để càng có hứng học.
- Tận dụng thời gian rảnh rỗi cho việc học: đa phần người đi làm sẽ không có thời gian bỏ hẳn buổi để ngồi học tiếng Trung mỗi ngày. Vậy nên, thay vì ngồi học những buổi học dài mệt mỏi, mình hãy tận dụng tất cả các thời gian rảnh rỗi để học thứ ngôn ngữ này. Mỗi buổi sáng hãy bật những bản tin hoặc một vài bản nhạc, radio tiếng Trung ngay khi thức dậy. Điều này giúp bạn quen dần và làm quen với ngôn ngữ 1 cách rất tự nhiên, có thể ngày một hai ngày bạn không hiểu, nhưng khi nghe nhiều thì bạn có thể nghe được ngữ điệu và làm quen dần với ngôn ngữ đó.
- Trưa, chiều, tối các bạn có thể tận dụng thời gian lướt FB, mạng xã hội (nhất là mạng xã hội của Trung Quốc), đọc thêm thơ hoặc là những bài văn ngắn hoặc những câu thoại đơn giản trên các nhóm học tiếng Trung. Đây cũng là 1 cách học thêm từ vựng rất hiệu quả.
- Tập đọc một cuốn sách: Bạn có thể đọc kỹ, nhưng thông thường do mình chưa biết gì về một cuốn sách mới, cho nên mình sẽ đọc lướt để xem sách viết gì (tầm vài ngày hoặc một tuần), sau đó bắt đầu vào đọc kỹ, đọc và ghi chép, ghi chú, cái nào chưa hiểu, khó hiểu thì chép ra, lên Google tìm hiểu, hỏi bạn bè. Đọc sách phải kiên trì, mỗi ngày đặt mục tiêu cho mình học 1, 2 bài tùy thời gian và năng lực. Duy trì cho đến lúc đọc xong cuốn đó. Trước khi đọc bài mới thì cần 15 phút đọc lại bài cũ, xem lại các ghi chú, đặc biệt là ôn tập từ vựng, đọc lại hội thoại. Sau khi đọc xong cuốn sách, có thể đọc lại theo chủ điểm, như đọc về ngữ pháp, hội thoại…
3. Cách rèn luyện kỹ năng hiệu quả nhất
- Kỹ năng học từ vựng tiếng Trung: Ngoài việc học từ vựng trong giáo trình, có thể học từ vựng theo chủ đề, học thông qua xem phim, đọc tin tức… tự suy luận từ hệ thống Hán Việt qua và ngược lại. Để ghi nhớ từ vựng tốt, không chỉ phải nắm chắc các quy tắc học, mà nên học thông qua hình ảnh sinh động, chiết tự, tập viết nhiều và đối chiếu, liên hệ giữa các từ (như giống khác nhau về bộ thủ, về cách đọc, về ý nghĩa). Học từ những từ đơn giản đến phức tạp, từ sách giáo khoa đến ngoài sách giáo khoa, học mọi nơi, bằng mọi công cụ. Khi có vốn từ nhất định, bạn cần học các cụm từ chính – là những cụm từ thường xuyên được sử dụng. Ghi vào quyển sổ tay của riêng mình và giở ra xem bất kỳ lúc nào. Học các cụm từ là nắm chắc các câu, các đoạn hội thoại ngắn hàng ngày. Nhớ quy tắc là: học từ trong câu, học câu trong đoạn, học đoạn trong bài.
- Kỹ năng đọc hiểu tiếng Trung: Tập đọc hiểu thông qua bài đọc ngắn, các bài đọc mang tính khẩu ngữ càng tốt, thỉnh thoảng đọc thêm một mẫu truyện ngắn, truyện cười…, đặc biệt chú ý các mẫu câu mới, các cụm từ nối, trạng từ, và đối chiếu với những gì đã học. Khi đọc hãy đọc lớn, tập đọc cho lưu loát, rồi mới đọc hiểu, sau đó đọc nhanh, học từ vựng. Nếu bạn có thể tập nói tiếng Trung bằng cách nói lại nội dung càng tốt.
- Luyện nói tiếng Trung: Sau khi tích lũy được số lượng từ vựng, mẫu câu, chúng ta học các bài hội thoại, nắm chắc cách phát âm, hình thành tư duy ngôn ngữ. Đầu tiên, tập nói những mẫu câu đơn giản, diễn đạt theo nội dung bài học, chú trọng học nói qua khẩu ngữ, những video giao tiếp và thực tập, xem đối thoại trong phim và học cách phát âm, ngữ điệu những từ ngữ đó. Tốt nhất có người cùng luyện tập trực tiếp hoặc online, không thì phải kiên trì luyện tập khẩu ngữ nhiều để dần dần hình thành kỹ năng. Tìm một người bạn cũng có đam mê tiếng Trung qua mạng xã hội hoặc một người bạn ngoại quốc, Trung Quốc có thể giúp mình vừa học tập, vừa luyện khẩu ngữ. Hãy cứ tự tin nói ra bất cứ từ nào bạn biết. Dù không hoàn toàn đúng nhưng bạn sẽ biết mình còn thiếu sót ở đâu. Từ đó mới có thể sửa và không lặp lại lỗi sai đó nữa. Chúng ta nên đăng ký lấy 1 tài khoản Wechat, HelloTalk và tiktok, sau đó vào làm quen mấy bạn người Trung Quốc. Với cộng đồng hơn 1,4 tỷ người dùng, đây là ứng dụng tốt nhất để bạn làm quen với tiếng Trung. Ngoài ra, bạn có thể tham gia các nhóm tiếng Trung trên facebook, zalo để được trao đổi kiến thức.
- Luyện nghe tiếng Trung: Trước tiên chịu khó kiên trì luyện nghe các bài tiếng Trung cơ bản: nghe phân biệt các phát âm nguyên âm phụ âm ànghe viết lại cách phát âm từ vựngànghe các câu đơn giản ànghe các bài đàm thoại cơ bản ànghe nhạc, nghe bài học. Luyện nghe chia thành hai loại: nghe chủ động và nghe bị động. Nghe chủ động là bạn chú tâm vào học nghiêm túc: nghe hiểu, ghi chép và phân biệt cách đọc, cách nói (học theo trình tự từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp). Nghe bị động như nghe nhạc, xem phim, nghe bản tin… Lúc bạn chơi game, làm việc… ta vẫn có thể nghe bị động được. Tuy nhiên, để nghe bị động tốt (ví dụ bạn muốn nghe một bản nhạc) thì hãy xem nội dung nói về điều gì, từ vựng thế nào, dịch ra làm sao.
- Ngữ pháp tiếng Trung: Nắm chắc kết cấu câu chủ yếu S + V + O, khi học từ vựng phải phân biệt được từ đó là danh từ, động từ, tính từ, trợ từ, lượng từ… vì nó sẽ thể hiện chức năng ngữ pháp trong câu. Trình tự sắp xếp các loại từ trong câu, trong cụm từ… Cố gắng luyện tập các mẫu câu tiếng Trung (học thuộc càng tốt), bên cạnh đó học nhiều trợ từ, trạng từ, liên từ trong ngữ pháp tiếng Trung cơ bản để nói tiếng Trung lưu loát và giống như người bản xứ. Hãy làm hết tất cả những bài tập trong sách giáo khoa chính trước khi học ở những chỗ khác.
Trên đây là 1 số phương pháp tự học tiếng Trung Quốc, mong được được chia sẻ với mọi người.
Tùy mục tiêu của mình mà lựa chọn giáo trình cho phù hợp:
- Giáo trình Hán Ngữ: Có lẽ đây là bộ sách nổi tiếng nhất với 6 quyển theo mức độ tăng dần. Bộ sách này quá nhiều bài tập ngữ pháp và tư tưởng biên soạn đã quá cũ.
- Tiêu chuẩn HSK: Cũng có 6 quyển. Đây là giáo trình mang tính học thuật, chuyên sâu. Bạn cần học giáo trình này để thi lấy bằng, sau đó đi du học hoặc đi xin việc.
- Giáo trình 301: Là giáo trình dành cho các bạn không có nhiều thời gian. Giáo trình 301 câu đàm thoại tiếng Trung sẽ giúp bạn nghe, nói nhanh chóng nhất có thể.
- Giáo trình Boya: Giáo trình chú trọng vào ngữ pháp, nhiều bài tập để luyện. Đây là cuốn giáo trình gói gọn nhiều kiến thức lại, do đó tương đối nặng nề.
- Phát triển Hán ngữ: Giáo trình này nặng nề hơn cả, nhưng hay về cách thiết kế từng bài với lượng từ vựng, ngữ pháp vừa phải, ngôn ngữ gần gũi, theo kịp thời đại.
Ngoài ra, còn có 体验汉语, 汉语步步高, 速通汉语…
2. Những yếu tố trợ giúp bạn tự học tốt
- Các yếu tố tạo nên ngôn ngữ: ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, chữ Hán.
- Kỹ năng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc, viết, ngữ pháp, từ vựng, dịch.
- Những tri thức văn hóa liên quan: Học tiếng Trung Quốc không thể không có những hiểu biết nhất định về nền văn hóa Trung Quốc, đặc biệt là văn hóa giao tiếp.
- Học bộ thủ: nắm được kết cấu viết từ, nhớ từ tốt hơn và hỗ trợ cho việc phân biệt từ vựng, đoán cách phát âm, nghĩa.
- Học âm Hán Việt: chuyển đổi từ tiếng Việt qua tiếng Trung và ngược lại, giúp tăng nhanh vốn từ dựa vào vốn từ sẵn có trong tiếng Việt.
- Tự làm Flashcard để học từ mới và ghi nhớ các cụm từ chính: Không chỉ tiếng Anh mới có Flashcard. Flashcard là một hình thức học từ vựng vô cùng hiệu quả. Bằng việc sử dụng các mẩu giấy nhỏ để viết từ mới vào một mặt, mặt còn lại để ghi ý nghĩa kèm ví dụ. Với cách này chúng ta có thể dễ dàng ôn tập lại các từ mới đã học. Ngoài ra, việc học trước các bài sẽ được ôn một cách hệ thống và dễ hiểu hơn.
- Kỹ năng giao tiếp ngôn ngữ: Khi chúng ta nói hoặc viết thường chú ý đến hai điều: tính chính xác và tính hiệu quả. Tính chính xác yêu cầu phát âm, dùng từ đặt câu phải chính xác. Vì vậy, phát âm chuẩn là tiền đề cho việc nghe, nói tốt sau này. Tính hiệu quả yêu cầu khi giao tiếp phải nói (hoặc viết) những lời phù hợp với hoàn cảnh, đối tượng, mục đích giao tiếp để đạt hiệu quả cao nhất.
- Học cách viết: Phải luyện viết nhiều, liên tục để sao cho đúng, cho nhanh. Viết là cách để nhớ từ khá hiệu quả nhất. Sắm một quyển vở ô ly và bút có ngòi mềm để tập viết và học từ mới mỗi ngày. Tiếng Trung không giống như tiếng Việt, mỗi chữ đều là chữ biểu ý. Vì vậy một quyển vở ô ly có thể giúp chúng ta căn được các nét và tập viết sao cho chuẩn. Hãy chọn bút ngòi mềm (bút chì, bút nước, bút mực không có ngòi thanh đậm). Chúng sẽ giúp nét bút mềm mại và thanh thoát hơn. Muốn chữ viết được đẹp và có tiến bộ, đầu tiên hãy dùng bút chì và bút nước để luyện trước.
- Xem phim, nghe nhạc, youtube, tiktok, wechat,… và sử dụng các app như Phân tích Hán Nôm, 763 chiết tự tiếng Trung Quốc, Từ điển chữ Hán. Những phần mềm này vừa giải trí, vừa học được kiến thức, vừa học phát âm… Hãy chọn một bộ phim có nội dung gần gũi đời sống và các từ ngữ đơn giản nhất. Từ đó học theo và bắt chước. Học ngôn ngữ, điều quan trọng là biết bắt chước sao cho hiệu quả. Chỉ cần chọn một bộ phim phù hợp với các câu từ đơn giản. Bạn hãy bắt chước theo diễn viên từng câu, từ phát âm, thanh điệu. Thậm chí có thể diễn theo biểu cảm của họ để càng có hứng học.
- Tận dụng thời gian rảnh rỗi cho việc học: đa phần người đi làm sẽ không có thời gian bỏ hẳn buổi để ngồi học tiếng Trung mỗi ngày. Vậy nên, thay vì ngồi học những buổi học dài mệt mỏi, mình hãy tận dụng tất cả các thời gian rảnh rỗi để học thứ ngôn ngữ này. Mỗi buổi sáng hãy bật những bản tin hoặc một vài bản nhạc, radio tiếng Trung ngay khi thức dậy. Điều này giúp bạn quen dần và làm quen với ngôn ngữ 1 cách rất tự nhiên, có thể ngày một hai ngày bạn không hiểu, nhưng khi nghe nhiều thì bạn có thể nghe được ngữ điệu và làm quen dần với ngôn ngữ đó.
- Trưa, chiều, tối các bạn có thể tận dụng thời gian lướt FB, mạng xã hội (nhất là mạng xã hội của Trung Quốc), đọc thêm thơ hoặc là những bài văn ngắn hoặc những câu thoại đơn giản trên các nhóm học tiếng Trung. Đây cũng là 1 cách học thêm từ vựng rất hiệu quả.
- Tập đọc một cuốn sách: Bạn có thể đọc kỹ, nhưng thông thường do mình chưa biết gì về một cuốn sách mới, cho nên mình sẽ đọc lướt để xem sách viết gì (tầm vài ngày hoặc một tuần), sau đó bắt đầu vào đọc kỹ, đọc và ghi chép, ghi chú, cái nào chưa hiểu, khó hiểu thì chép ra, lên Google tìm hiểu, hỏi bạn bè. Đọc sách phải kiên trì, mỗi ngày đặt mục tiêu cho mình học 1, 2 bài tùy thời gian và năng lực. Duy trì cho đến lúc đọc xong cuốn đó. Trước khi đọc bài mới thì cần 15 phút đọc lại bài cũ, xem lại các ghi chú, đặc biệt là ôn tập từ vựng, đọc lại hội thoại. Sau khi đọc xong cuốn sách, có thể đọc lại theo chủ điểm, như đọc về ngữ pháp, hội thoại…
3. Cách rèn luyện kỹ năng hiệu quả nhất
- Kỹ năng học từ vựng tiếng Trung: Ngoài việc học từ vựng trong giáo trình, có thể học từ vựng theo chủ đề, học thông qua xem phim, đọc tin tức… tự suy luận từ hệ thống Hán Việt qua và ngược lại. Để ghi nhớ từ vựng tốt, không chỉ phải nắm chắc các quy tắc học, mà nên học thông qua hình ảnh sinh động, chiết tự, tập viết nhiều và đối chiếu, liên hệ giữa các từ (như giống khác nhau về bộ thủ, về cách đọc, về ý nghĩa). Học từ những từ đơn giản đến phức tạp, từ sách giáo khoa đến ngoài sách giáo khoa, học mọi nơi, bằng mọi công cụ. Khi có vốn từ nhất định, bạn cần học các cụm từ chính – là những cụm từ thường xuyên được sử dụng. Ghi vào quyển sổ tay của riêng mình và giở ra xem bất kỳ lúc nào. Học các cụm từ là nắm chắc các câu, các đoạn hội thoại ngắn hàng ngày. Nhớ quy tắc là: học từ trong câu, học câu trong đoạn, học đoạn trong bài.
- Kỹ năng đọc hiểu tiếng Trung: Tập đọc hiểu thông qua bài đọc ngắn, các bài đọc mang tính khẩu ngữ càng tốt, thỉnh thoảng đọc thêm một mẫu truyện ngắn, truyện cười…, đặc biệt chú ý các mẫu câu mới, các cụm từ nối, trạng từ, và đối chiếu với những gì đã học. Khi đọc hãy đọc lớn, tập đọc cho lưu loát, rồi mới đọc hiểu, sau đó đọc nhanh, học từ vựng. Nếu bạn có thể tập nói tiếng Trung bằng cách nói lại nội dung càng tốt.
- Luyện nói tiếng Trung: Sau khi tích lũy được số lượng từ vựng, mẫu câu, chúng ta học các bài hội thoại, nắm chắc cách phát âm, hình thành tư duy ngôn ngữ. Đầu tiên, tập nói những mẫu câu đơn giản, diễn đạt theo nội dung bài học, chú trọng học nói qua khẩu ngữ, những video giao tiếp và thực tập, xem đối thoại trong phim và học cách phát âm, ngữ điệu những từ ngữ đó. Tốt nhất có người cùng luyện tập trực tiếp hoặc online, không thì phải kiên trì luyện tập khẩu ngữ nhiều để dần dần hình thành kỹ năng. Tìm một người bạn cũng có đam mê tiếng Trung qua mạng xã hội hoặc một người bạn ngoại quốc, Trung Quốc có thể giúp mình vừa học tập, vừa luyện khẩu ngữ. Hãy cứ tự tin nói ra bất cứ từ nào bạn biết. Dù không hoàn toàn đúng nhưng bạn sẽ biết mình còn thiếu sót ở đâu. Từ đó mới có thể sửa và không lặp lại lỗi sai đó nữa. Chúng ta nên đăng ký lấy 1 tài khoản Wechat, HelloTalk và tiktok, sau đó vào làm quen mấy bạn người Trung Quốc. Với cộng đồng hơn 1,4 tỷ người dùng, đây là ứng dụng tốt nhất để bạn làm quen với tiếng Trung. Ngoài ra, bạn có thể tham gia các nhóm tiếng Trung trên facebook, zalo để được trao đổi kiến thức.
- Luyện nghe tiếng Trung: Trước tiên chịu khó kiên trì luyện nghe các bài tiếng Trung cơ bản: nghe phân biệt các phát âm nguyên âm phụ âm ànghe viết lại cách phát âm từ vựngànghe các câu đơn giản ànghe các bài đàm thoại cơ bản ànghe nhạc, nghe bài học. Luyện nghe chia thành hai loại: nghe chủ động và nghe bị động. Nghe chủ động là bạn chú tâm vào học nghiêm túc: nghe hiểu, ghi chép và phân biệt cách đọc, cách nói (học theo trình tự từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp). Nghe bị động như nghe nhạc, xem phim, nghe bản tin… Lúc bạn chơi game, làm việc… ta vẫn có thể nghe bị động được. Tuy nhiên, để nghe bị động tốt (ví dụ bạn muốn nghe một bản nhạc) thì hãy xem nội dung nói về điều gì, từ vựng thế nào, dịch ra làm sao.
- Ngữ pháp tiếng Trung: Nắm chắc kết cấu câu chủ yếu S + V + O, khi học từ vựng phải phân biệt được từ đó là danh từ, động từ, tính từ, trợ từ, lượng từ… vì nó sẽ thể hiện chức năng ngữ pháp trong câu. Trình tự sắp xếp các loại từ trong câu, trong cụm từ… Cố gắng luyện tập các mẫu câu tiếng Trung (học thuộc càng tốt), bên cạnh đó học nhiều trợ từ, trạng từ, liên từ trong ngữ pháp tiếng Trung cơ bản để nói tiếng Trung lưu loát và giống như người bản xứ. Hãy làm hết tất cả những bài tập trong sách giáo khoa chính trước khi học ở những chỗ khác.
Trên đây là 1 số phương pháp tự học tiếng Trung Quốc, mong được được chia sẻ với mọi người.
