Tĩnh tâm để lãnh đạo tốt

Chia sẻ bí quyết lãnh đạo thành công của Giáo sư Bill George, giảng dạy môn quản lý tại ĐH Kinh doanh Havard, Cựu chủ tịch và Giám đốc điều hành công ty Medtronic.


Từ sau khủng hoảng tài chính năm 2008, nhiều nhà lãnh đạo thể hiện mong muốn làm một công việc tốt hơn, phù hợp với giá trị bản nhân của họ. Khủng hoảng này đã bộc lộ những quan điểm sai lầm trong việc đo lường sự thành công bằng giá trị tiền của, và đã khiến nhiều nhà lãnh đạo rơi vào một tâm trạng nặng nề rằng họ đã bị kéo chệch khỏi cái tôi gọi là hướng chính Bắc, nơi có ngôi sao Bắc đẩu dẫn đường cho họ.

Khi thị trường khởi sắc và nguồn quỹ thưởng dồi dào, thật quá dễ dàng để hân hoan ăn mừng mức độ giàu có đang tăng lên mà bỏ qua quá trình tạo ra nó. Quá nhiều nhà lãnh đạo sẽ đặt lợi ích của bản thân lên trên lợi ích của tổ chức, và cuối cùng làm thất vọng các khách hàng, nhân viên, hay các cổ đông – những người đã đặt niềm tin nơi họ. Tôi thường khuyên các nhà lãnh đạo mới nổi rằng “Bạn biết mình có vấn đề khi bắt đầu đánh giá bản thân bằng giá trị thu nhập của mình”. Mặc dù vậy, nhiều nhà lãnh đạo vẫn bị cuốn theo cuộc chơi này mà không nhận ra điều đó.

Bản thân tôi cũng đã vấp phải điều này khi đang giữ chức phó chủ tịch điều hành tại Honeywell thời kỳ đỉnh cao. Thông thường, nếu xét theo những chuẩn mực bề ngoài, tôi thực sự đã rất thành công, nhưng từ sâu thẳm tôi không cảm thấy mình hạnh phúc. Tôi đã quá gồng mình để tạo ấn tượng với người khác và nhắm tới vị trí Giám đốc điều hành. Tôi đã bị cuốn theo vẻ ngoài hào nhoáng của sự thành đạt thay vì nhìn nhận bản chất của nó như một con người thông thường và một nhà lãnh đạo. Chính tôi đã chệch hướng.

Giáo sư Clayton Christensen, đồng nghiệp của tôi tại đại học Harvard, đã đề cập đến vấn đề này trong một bài báo tựa đề “Làm thế nào để đo lường cuộc sống của bạn?” đăng trên Tạp chí Kinh doanh Harvard (HBR). Ông nhận thấy ít người, khi mới bắt đầu sự nghiệp, lại có dự định sẽ đối xử thiếu trung thực và gây tổn hại tới người khác. Như Bernie Madoff và Jeff Skilling khởi điểm cũng là hai nhà tài chính trung thực. Nhưng sau đó, họ bắt đầu dấn sâu vào những lần ngoại lệ với ý nghĩ “chỉ lần này thôi.” Bernard Lawrence Madoff, nguyên Chủ tịch sàn giao dịch chứng khoán NASDAQ, bị bắt cuối năm 2008 với tội danh gian lận tài chính quy cho một cá nhân lớn nhất trong lịch sử với thiệt hại ước tính lên tới 50 tỷ USD tiền mặt và chứng khoán; trong khi đó, Jeffrey Skilling bị phạt 45 triệu USD và 24 năm tù với tội danh tương tự, mặc dù trước đó năm 2000 Jeffrey đã góp công rất lớn vào việc giúp Enron trở thành nhà cung cấp gas hàng đầu ở Mỹ.

Tại Đại học Harvard, chúng tôi thử thách các sinh viên nghiền ngẫm định nghĩa của chính họ về sự thành công và điều gì là quan trọng trong cuộc sống. Thay vì cho rằng thành công là vươn tới một vị trí nhất định hoặc đạt được một giá trị thuần nào đó, chúng tôi khuyến khích những nhà lãnh đạo tương lai này nhìn nhận thành công theo khía cạnh tạo ra sự đổi thay tích cực trong cuộc sống của các đồng nghiệp, tổ chức, gia đình và toàn xã hội. Năm 2005, tôi đã mở khóa học Phát triển sự lãnh đạo trung thực (từ gốc: Authentic Leadership Development), sau này trở thành một trong những khóa học được các Thạc sỹ được lựa chọn nhiều nhất. Nó cho phép các Thạc sỹ từ năm 2 đặt nền móng sự nghiệp của họ dựa trên niềm tin, giá trị và các nguyên tắc theo quá trình lãnh đạo trung thực trong cuốn sách tựa đề “Hướng chính Bắc” của tôi năm 2007 (True North). Gần đây, chương trình này đã trở nên phổ biến cho những vị trí điều hành của các công ty toàn cầu.

Ngày nay, con người phải gánh nhiều áp lực ngay trước mặt, đặc biệt trong kinh doanh. Để tìm ra điểm cân bằng giữa mục tiêu dài hạn và thước đo tài chính ngắn hạn không phải là chuyện dễ dàng. Khi trách nhiệm lãnh đạo ngày một nhiều hơn, điểm mấu chốt là bạn vẫn đứng vững và trung thực, khiêm nhường đối mặt với những thử thách mới, và cân bằng thành công sự nghiệp với thành công cá nhân quan trọng hơn nhưng khó đo lường hơn. Điều này nói dễ hơn làm.Luyện tập khả năng lãnh đạo tĩnh tâm (từ gốc: mindful leadership) chính là công cụ để đo lường và điều khiển cuộc sống, giúp bạn chú tâm tới những phút giây hiện tại, nhận biết và kiểm soát được cảm xúc, đặc biệt khi phải đối diện với căng thẳng. Khi bình tâm, bạn sẽ nhận thức được sự hiện diện của mình và cách thức ảnh hưởng tới người khác. Sự quan sát và hành động trong từng khoảnh khắc sẽ giúp bạn nhận ra thành quả trong dài hạn. Nhờ vậy, bạn không bị trượt khỏi cuộc sống và xa rời các giá trị vốn có của bản thân.

Tôi không sử dụng từ “thực hành” một cách hời hợt. Để nhận thức được hiện tại một cách rõ ràng, bạn cần phải khiến tâm trí yên tĩnh hoàn toàn. Điều này không hề dễ dàng và cần phải thực hiện trọn đời. Năm 2012, tôi vinh dự được trình bày ý tưởng này với Đức Đạt Lai Lạt Ma. Theo Ngài, để trở thành một nhà lãnh đạo trung thực, chúng ta cần phải thực hành mỗi ngày.

Năm 1975, tôi cùng vợ lần đầu tiên tham gia Hội thảo nhập thiền (từ gốc: transcendental meditation). Phương pháp này bắt nguồn từ Ấn Độ, giúp con người trở nên bình tĩnh bằng cách im lặng và lặp đi lặp lại một cụm từ trong tâm trí. Mặc dù tôi chưa bao giờ áp dụng phần tâm linh của phương pháp, nhưng kỹ thuật thiền này đã trở thành một phần sinh hoạt hàng ngày của tôi, mỗi ngày 2 lần mỗi lần 20 phút. Từ sau 25 tuổi, tôi đảm nhận những vai trò lãnh đạo áp lực cao. Kết quả là mới ngoài 30 tuổi, tôi bị mắc bệnh cao huyết áp. Khi bắt đầu tập thiền, tôi có thể trở nên bình tâm và tập trung hơn vào nguyên tắc lãnh đạo trung thực của mình mà không bị mất đi các thế mạnh cạnh tranh đã đem lại sự thành công cho tôi. Thiền cho phép tôi loại bỏ những lo lắng không cần thiết quẩn quanh tâm trí và nhận ra điều gì thật sự quan trọng một cách rõ ràng. Tôi dần trở nên nhạy cảm hơn về bản thân và sức ảnh hưởng của mình tới người khác. Quan trọng là, huyết áp của tôi đã giảm xuống mức bình thường và duy trì mức độ ổn định.

Những năm gần đây, nhiều nghiên cứu y khoa đã chứng minh được nhiều lợi ích của thiền, bao gồm cả việc bảo vệ bạn tránh khỏi những vấn đề về sức khỏe như cao huyết áp,viêm khớp, hay vô sinh, giúp giảm căng thẳng, tăng khả năng chú ý và xử lý thông tin, và trực tiếp chuyển đổi phần não bộ liên quan đến khả năng học hỏi và ghi nhớ, kiểm soát cảm xúc và hình thành quan điểm – tất cả đều là những kỹ năng nhận thức quan trọng đối với những nhà lãnh đạo luôn phải nỗ lực để duy trì trạng thái cân bằng trước vô số áp lực liên tục.Trong khi nhiều Giám đốc điều hành và công ty tìm đến thiền, có thể đây không phải là liệu pháp phù hợp nhất với tất cả mọi người. Ngoài thiền, tôi được biết nhiều nhà lãnh đạo còn viết nhật ký, cầu nguyện, đi bộ, đi bộ đường dài hoặc chạy bộ. Điều quan trọng là bạn cần dành thời gian hàng ngày để tách bạch bản thân khỏi những áp lực nặng nề, từ đó nhận rõ được những điều đang diễn ra.

Bất kể hình thức tập luyện bạn chọn lựa mỗi ngày là gì, thói quen lãnh đạo tĩnh tâm sẽ giúp bạn nhận định rõ những điều quan trọng và thấu hiểu mọi việc đang diễn ra xung quanh. Tĩnh tâm sẽ giúp bạn tách bạch những lo lắng vô ích, tầm phào, nuôi dưỡng niềm đam mê công việc và lòng trắc ẩn với người khác, phát triển khả năng đào tạo nhân tài và trao quyền trong tổ chức.