Sốc phản vệ và hướng xử trí kịp thời

Sốc phản vệ là tình trạng phản ứng dị ứng cấp tính có thể gây ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Vậy nguyên nhân gây sốc phản vệ là gì? Cơ chế sinh ra như thế nào? Cách xử trí ra sao… Tất cả những thông tin cần biết về sốc phản vệ sẽ được NLK88 trong bài viết dưới đây.


Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Phản ứng này có thể xảy ra trong vài giây hoặc vài phút sau khi tiếp xúc với các chất dị ứng (dị nguyên) như thuốc, nhựa mủ, nọc độc, ong chích, kiến đốt,… hay là những thực phẩm hàng ngày không phù hợp với cơ thể mỗi người như: Cá ngừ, tôm, tép, ốc, trứng, sữa, khoai tây, đậu phộng, đậu nành,…

​

Phản ứng phản vệ được chia thành 4 mức độ nghiêm trọng:

• Nhẹ (độ I): Chỉ có các triệu chứng nhẹ trên da, tổ chức dưới da và niêm mạc như ngứa, phù mạch, mày đay.
• Nặng (độ II): Có từ 2 biểu hiện hoặc hơn ở nhiều cơ quan: Các biểu hiện như mày đay, phù mạch xuất hiện nhanh. Triệu chứng hô hấp như khó thở, tức ngực, khàn tiếng, chảy nước mũi. Vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, nôn, ỉa chảy. Biểu hiện về huyết áp như huyết áp chưa tụt hoặc tăng, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp.
• Nguy kịch (độ III): Biểu hiện ở nhiều cơ quan với mức độ nghiêm trọng hơn như: Triệu chứng về đường thở như tiếng rít thanh quản, phù thanh quản. Vấn đề về hô hấp như thở nhanh, khò khè, tím tái, rối loạn nhịp thở. Rối loạn ý thức như suy giảm ý thức, mơ hồ, động kinh, rối loạn chức năng cơ tròn. Triệu chứng về tuần hoàn như sốc, mạch nhanh nhỏ, tụt huyết áp.
• Ngừng tuần hoàn (độ IV): Biểu hiện như ngừng thở, mất mạch.

​

Các triệu chứng của tình trạng sốc phản vệ thường xảy ra trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với dị nguyên. Tuy nhiên, đôi khi tình trạng này có thể xảy ra sau khi tiếp xúc dị nguyên nửa giờ hoặc lâu hơn. Trong một số trường hợp hiếm hoi, tình trạng sốc phản vệ có thể xảy ra nhiều giờ sau đó. Các dấu hiệu và triệu chứng sốc phản vệ thông thường bao gồm:

• Các phản ứng trên da, bao gồm phát ban, ngứa, da nóng bừng hoặc nhợt nhạt; ngứa ran bàn tay, bàn chân, miệng hoặc da đầu;
• Huyết áp thấp (hạ huyết áp);
• Co thắt đường thở, sưng cổ họng, gây tình trạng thở khò khè, khó thở;
• Mạch nhanh nhẹ khó bắt;
• Buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy;
• Chóng mặt hoặc ngất xỉu;
• Đột nhiên cảm thấy quá nóng;
• Cảm giác như có một khối u trong cổ họng hoặc cảm thấy khó nuốt;
• Đau bụng;
• Chảy nước mũi và hắt hơi;
• Sưng lưỡi/môi;
• Cảm giác như có điều gì đó không ổn đang xảy ra với cơ thể.

Nếu cho rằng mình bị sốc phản vệ, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ y tế ngay lập tức để tránh gặp phải các biểu hiện nặng nề hơn bao gồm:

• Tình trạng khó khăn khi thở;
• Chóng mặt;
• Lú lẫn;
• Cảm giác tình trạng yếu ớt xảy đến đột ngột;
• Mất dần ý thức.

​

Khi xử lý tình trạng sốc phản vệ, điều cần thiết là cấp cứu ngay lập tức. Việc đầu tiên cần làm là ngừng mọi tiếp xúc với các dị nguyên như thuốc, máu và các chế phẩm từ máu, dịch truyền và các sản phẩm dùng để uống, bôi, nhỏ mắt. Sau đó, mọi người cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp cấp cứu tại chỗ, bao gồm việc khôi phục chức năng tuần hoàn tại chỗ cho đến khi đảm bảo được đường thở (Airway), hô hấp (Breathing) và tuần hoàn (Circulation) bằng adrenalin, truyền dịch,… sau đó mới chuyển đi nơi khác.

​

Nguyên tắc chung khi điều trị sốc phản vệ như sau:

• Mọi trường hợp phản vệ cần được xử trí và theo dõi liên tục trong ít nhất 24 giờ.
• Bác sĩ, điều dưỡng, hộ sinh viên, kỹ thuật viên và nhân viên y tế khác phải thực hiện các biện pháp cấp cứu ban đầu cho các trường hợp phản vệ.
• Adrenalin là loại thuốc cần thiết và quan trọng nhất để cứu sống các bệnh nhân bị phản vệ, và nó cần được tiêm vào cơ bắp ngay khi phản vệ được chẩn đoán từ độ II trở lên.

​

Khi bạn đi chơi, đi du lịch, đi ăn …. mà bị SPV thì xử trí như thế nào?

1. Gọi ngay điện thoại đến các đường dây nóng 113,114,115, các đơn vị y tế mà bạn biết .
2. Hãy bình tĩnh cung cấp nhanh,chuẩn xác thông tin: Họ tên, bị gì ,đang ở đâu
3. Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một dụng cụ có chứa liều epinephrine ( adrenaline).Dụng cụ này được gọi là bút tiêm tự động Epinephrine. Chiếc bút mà mọi người ai cũng có thể sử dụng được và cấp cứu ngay cho chính mình. Bạn hãy luôn mang theo nó bên mình để cứu lấy mạng sống của mình hoặc người khác khi cần.

​

Các xét nghiệm thường được áp dụng là:

Test lẩy da: Một lượng nhỏ chất gây dị ứng được chích vào da nhằm đánh giá phản ứng dị ứng.

Xét nghiệm máu: Lấy mẫu máu để kiểm tra phản ứng của cơ thể với chất gây dị ứng nghi ngờ.

Test áp bì (Patch test): Phương pháp dùng để xác định chất gây viêm da dị ứng. Thường áp dụng cho người nghi ngờ viêm da tiếp xúc dị ứng hoặc viêm da cơ địa.

Test trong da (Test nội bì – Intradermal skin test): Phương pháp này có nguy cơ gây sốc phản vệ cao hơn test lẩy da. Do đó, test chỉ nên thực hiện tại các bệnh viện chuyên khoa có đủ điều kiện cấp cứu.

Test khẳng định (Challenge test): Test này giúp xác định chính xác tình trạng dị ứng thuốc. Ngoài ra, nó còn dùng để loại trừ nguyên nhân không rõ ràng hoặc phản ứng chéo giữa các thuốc.
Xem thêm : Bút tiêm tự động Epinephrine