- Tham gia
- 6/3/2012
- Bài viết
- 4.111
Một mùi hương quen thuộc có thể giúp chúng ta tìm lại một ký ức đã mất.
Giá đựng đồ chơi ở nhà bà tôi có một mùi rất đặc trưng. Tôi không thể diễn tả đó là mùi gì, nhưng ngay cả bây giờ, dù đã lớn, thỉnh thoảng tôi vẫn nhớ đến nó.
Vì sao mùi lại có khả năng mở khóa cho những ký ức tưởng như đã rơi vào quên lãng?
Ngành khoa học về thần kinh đôi lúc giống như một câu chuyện trinh thám - chúng ta luôn phải tìm kiếm các manh mối để từ đó truy ra nguyên nhân.
Khứu giác là một trong những giác quan sơ đẳng nhất.
Trước khi có khả năng nghe hay cảm nhận, các sinh vật, trong quá trình tiến hóa, đã sử dụng khứu giác để phản ứng trước các hóa chất xung quanh mình.
Thị giác dựa trên bốn thụ quan, trong khi làn da cũng có số lượng thụ quan tương tự v.v.
Tuy nhiên khứu giác dựa vào đến hơn 1.000 thụ quan khác nhau, được tái tạo và thay đổi tùy theo lối sống của mỗi người.
Kết quả của quy trình phức tạp này, đó là chúng ta có thể phân biệt được rất nhiều mùi khác nhau.
Tuy nhiên, chúng ta không thể gọi tên tất cả những mùi mình có thể phân biệt được.
Chúng ta có thể gọi tên mọi thứ tùy vào hình dáng hay âm thanh mà chúng phát ra, nhưng chúng ta thường gắn mùi với những thứ sinh ra chúng, như mùi dừa hay mùi bánh mỳ chẳng hạn.
Vùng có nhiệm vụ phân tích mùi trong não được đặt kế bên cạnh vùng 'hippocampus'- chuyên xử lý các thông tin từ các dây thần kinh.
Các nhà khoa học về thần kinh cho rằng vùng hippocampus đóng vai trò quan trọng trong việc tạo những ký ức mới.
Những người bị tổn thương vùng này thường không nhớ điều gì xảy ra với họ.
Mùi khá đặc biệt so với các thông tin từ các giác quan khác bởi chúng được khắc sâu vào não bộ.
Nếu nhìn vào đường di chuyển của thông tin từ các giác quan khác, chúng ta sẽ thấy chúng di chuyển từ các cơ quan như tai và mắt đến một vùng chuyển tiếp, gọi là đồi não, trước khi đến những vùng còn lại của não.
Tuy nhiên đối với mùi, chúng không dừng lại ở bất cứ vùng chuyển tiếp nào mà được chuyển trực tiếp đến vùng xử lý thông tin của não bộ.
Liệu điều này có phải là nguyên nhân vì sao mùi rất khó để miêu tả, nhưng lại có khả năng gợi nhớ những ký ức được ủ sâu trong mỗi chúng ta?
Đối với giá đựng đồ chơi ở nhà bà tôi, cái mùi đặc trưng đó, cái mùi mà tôi chưa bao giờ tìm được tên gọi phù hợp, đã được đính vào não bộ của tôi, nơi nó lẫn lộn với những ký ức khác, khiến nó nhiều khi khó để tìm lại, nhưng vẫn không thể mất đi đâu cả.
Và giờ này, dù đã qua nhiều năm, cái mùi ấy không chỉ giúp tôi nhớ lại cái giá đựng đồ chơi, mà còn những kỷ niệm khác thời thơ ấu.
Giá đựng đồ chơi ở nhà bà tôi có một mùi rất đặc trưng. Tôi không thể diễn tả đó là mùi gì, nhưng ngay cả bây giờ, dù đã lớn, thỉnh thoảng tôi vẫn nhớ đến nó.
Vì sao mùi lại có khả năng mở khóa cho những ký ức tưởng như đã rơi vào quên lãng?
Ngành khoa học về thần kinh đôi lúc giống như một câu chuyện trinh thám - chúng ta luôn phải tìm kiếm các manh mối để từ đó truy ra nguyên nhân.
Khứu giác là một trong những giác quan sơ đẳng nhất.
Trước khi có khả năng nghe hay cảm nhận, các sinh vật, trong quá trình tiến hóa, đã sử dụng khứu giác để phản ứng trước các hóa chất xung quanh mình.
Thị giác dựa trên bốn thụ quan, trong khi làn da cũng có số lượng thụ quan tương tự v.v.
Tuy nhiên khứu giác dựa vào đến hơn 1.000 thụ quan khác nhau, được tái tạo và thay đổi tùy theo lối sống của mỗi người.
Kết quả của quy trình phức tạp này, đó là chúng ta có thể phân biệt được rất nhiều mùi khác nhau.
Tuy nhiên, chúng ta không thể gọi tên tất cả những mùi mình có thể phân biệt được.
Chúng ta có thể gọi tên mọi thứ tùy vào hình dáng hay âm thanh mà chúng phát ra, nhưng chúng ta thường gắn mùi với những thứ sinh ra chúng, như mùi dừa hay mùi bánh mỳ chẳng hạn.
Vùng có nhiệm vụ phân tích mùi trong não được đặt kế bên cạnh vùng 'hippocampus'- chuyên xử lý các thông tin từ các dây thần kinh.
Các nhà khoa học về thần kinh cho rằng vùng hippocampus đóng vai trò quan trọng trong việc tạo những ký ức mới.
Những người bị tổn thương vùng này thường không nhớ điều gì xảy ra với họ.
Mùi khá đặc biệt so với các thông tin từ các giác quan khác bởi chúng được khắc sâu vào não bộ.
Nếu nhìn vào đường di chuyển của thông tin từ các giác quan khác, chúng ta sẽ thấy chúng di chuyển từ các cơ quan như tai và mắt đến một vùng chuyển tiếp, gọi là đồi não, trước khi đến những vùng còn lại của não.
Tuy nhiên đối với mùi, chúng không dừng lại ở bất cứ vùng chuyển tiếp nào mà được chuyển trực tiếp đến vùng xử lý thông tin của não bộ.
Liệu điều này có phải là nguyên nhân vì sao mùi rất khó để miêu tả, nhưng lại có khả năng gợi nhớ những ký ức được ủ sâu trong mỗi chúng ta?
Đối với giá đựng đồ chơi ở nhà bà tôi, cái mùi đặc trưng đó, cái mùi mà tôi chưa bao giờ tìm được tên gọi phù hợp, đã được đính vào não bộ của tôi, nơi nó lẫn lộn với những ký ức khác, khiến nó nhiều khi khó để tìm lại, nhưng vẫn không thể mất đi đâu cả.
Và giờ này, dù đã qua nhiều năm, cái mùi ấy không chỉ giúp tôi nhớ lại cái giá đựng đồ chơi, mà còn những kỷ niệm khác thời thơ ấu.
BBC Future
