- Tham gia
- 28/10/2011
- Bài viết
- 824
Tham khảo
What's In a Face?
Sometimes you can judge a book by its cover. Appearance predicts behavior in surprising ways—some of the time. The connection between looks and personality is the ultimate chicken-or-egg question. And it plays out on every face you meet.
By Jena Pincott, published on November 05, 2012 - last reviewed on November 08, 2012
Đôi khi bạn có thể đánh giá 1 cuốn sách qua cái bìa của nó. Tướng mạo bên ngoài dự đoán về hành vi theo những cách bất ngờ - trong 1 vài lần. Mối quan hệ giữa vẻ bên ngoài và tính cách là câu hỏi lớn về con gà-hoặc-quả trứng. Và nó diễn ra trên tất cả khuôn mặt bạn gặp.
Trải qua thời gian tiến hoá, khả năng rút ra thông tin nhanh chóng từ những khuôn mặt đã đem lại cho chúng ta sự dự đoán tính cách và hành vi. Nó giúp chúng ta phân biệt ai đau ốm và ai đáng tin, ai có thể nổi giận đùng đùng. Để biết được khuynh hướng t.ình d.ục, sự lăng nhăng, tính xung hấn, năng lực, trí thông minh và thậm chí tính đáng tin cậy của người khác, bạn có thể nghĩ rằng mình nên tập trung vào những gì họ hành động, không phải vẻ ngoài của họ. Nhưng khi đó bạn sẽ bỏ qua những trực giác của mình.
Những đánh giá nhanh chóng về khuôn mặt quá chính xác để có thể phớt lờ, đặc biệt trong những lúc khi sự nguy hiểm có thể hiện ra lờ mờ. Và tỷ lệ chính xác thường là 60% hoặc cao hơn mà tại đó chúng ta suy luận chính xác những đặc điểm tính cách từ những đặc điểm khuôn mặt đã chạm vào những câu hỏi cốt lõi về bản sắc: Liệu ngoại hình và hành vi có mối quan hệ bởi những quá trình sinh học bên dưới, ví dụ như hóc mon - hoặc nét mặt đẹp và vẻ ngoài hung hăng suy ra sự đối xử suốt đời đã củng cố hành vi của 1 cá nhân? Đó là câu hỏi lớn về con gà-hoặc-quả trứng, và nó xảy ra trên tất cả khuôn mặt bạn gặp.
I. Hiệu ứng hào quang: sự quyến rũ ngoại hình và tính cách
Đánh giá về sự quyến rũ ngoại hình của chúng ta có tính tự động, và ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự đánh giá về 1 loạt những đặc điểm khác của 1 người, bao gồm tính cách. Trong 1 thực nghiệm gây ngạc nhiên tại trường đại học Pennsylvania, các nhà khoa học thần kinh Ingrid Olson và Christy Marshuetz yêu cầu những tình nguyện viên đánh giá những khuôn mặt đã bị đánh giá sẵn, một số xinh đẹp và số khác thô kệch. Một số người nói rằng họ không nhìn thấy gì cả; những khuôn mặt bị chiếu quá nhanh. Nhưng khi bị thuyết phục đánh giá về sự quyến rũ của những khuôn mặt mà họ nghĩ là họ chưa từng nhìn thấy, họ đã đúng 1 cách đáng ngạc nhiên. Mỗi khuôn mặt được trình chiếu trong khoảng 13/1000 giây, ở dưới ngưỡng nhận thức. Điều đó cho thấy chúng ta đánh giá khuôn mặt người khác nhanh như thế nào.
Sắc đẹp và sức khỏe có quan hệ chặt chẽ. 1 khuôn mặt càng gần với tỷ lệ đối xứng của Gwyneth Paltrow hoặc Zac Efron, và với khuôn mặt trung bình trong dân số, nó càng báo cho ta biết trước sự phát triển ổn định, có nghĩa là những tác nhân gây bệnh hoặc đột biến gen không ảnh hưởng bất lợi đến người đó.
1 phụ nữ hoặc đàn ông đẹp được đánh giá 1 cách tích cực. Người xinh đẹp được giả định là thông minh hơn những người bạn đồng trang lứa nhưng thô kệch hơn.
Ngoại hình tương tác với tính cách theo những cách phức tạp - những người xinh đẹp được đánh giá cao hơn trong những đặc điểm tích cực. Khi các tình nguyện viên được yêu cầu đánh giá những khuôn mặt trong 1 nghiên cứu ở Anh, những người quyến rũ nhất nhận được sự đánh giá cao nhất về tính hướng ngoại và tính hoà nhã. Còn hơn cả hiệu ứng hào quang, vì những người có khuôn mặt đẹp cũng tự đánh giá bản thân cao hơn trong những đặc điểm đó.
Ấn tượng hơn, khi những người đánh giá nhìn thấy khuôn mặt kỹ thuật số hợp từ những khuôn mặt trung bình từ những người có số điểm cực độ về tính hướng ngoại và tính dễ chịu (và, đối với phụ nữ là tính cởi mở), họ đánh giá những khuôn mặt đó là quyến rũ nhất. Những người đánh giá không biết rằng khuôn mặt kỹ thuật số được làm từ những khuôn mặt của những người hướng ngoại hoặc dễ tính một cách khác thường, cá biệt. Họ chỉ nghĩ rằng những khuôn mặt đó đẹp hơn trung bình. (Đối với đàn ông, khuôn mặt hợp tử được tạo ra từ những đối tượng có sự ổn định cảm xúc và có tính trách nhiệm nhất, và cũng được đánh giá là quyến rũ hơn khuôn mặt hợp tử được tạo thành từ những đối tác có số điểm thấp nhất trong 2 nét tính cách đó.) Rõ ràng, định kiến 'cái gì đẹp đều tốt' có chứa ít nhất 1 hạt nhân của sự thật.
Ở đây, câu đố lớn con gà-hoặc-quả trứng chạy xuyên suốt nghiên cứu về diễn giải khuôn mặt. Liệu những những sự may mắn về mặt sinh học của khuôn mặt đẹp mang lại cơ hội cho 1 tính cách tích cực; hoặc những người quyến rũ thể hiện những đặc điểm đáng khao khát về tính hướng ngoại và sự dễ tính vì xã hội đối xử với thiên nga tốt hơn vịt bầu? Hay là những người có những tính cách lôi cuốn phát triển thành những khuôn mặt quyến rũ hơn theo thời gian? Cho dù là tự nhiên hoặc kinh nghịệm, thì mối quan hệ giữa sắc đẹp và những nét tính cách 'tích cực' là có thật và dễ dàng nhận thấy.
Những hóc mon giới tính là 1 mối liên hệ rõ ràng giữa ngoại hình và tính cách. Testosterone và estrogen ảnh hưởng đến sự phát triển khuôn mặt cũng như hành vi. Testosterone cao cho thấy xương hàm to, xương gò má lõm hơn, màu tối hơn. Estrogen cao cho thấy làn da mượt, cằm nhỏ, lông mặt thưa, lông mày cong, đôi môi đầy đặn.
Chúng ta có nhiều giả định về những người có hóc mon giới tính cao phù hợp với những chuẩn mực giới: thứ nhất, họ nóng bỏng. Những phụ nữ có kiểu estrogen cao như Jessica Alba và Beyoncé nhận được đánh giá cao nhất về sự quyến rũ bởi cả 2 giới. Khuôn mặt đẹp của họ dự đoán nhận được những đánh giá hàng đầu về sự thống trị xã hội (địa vị cao). Đối với đàn ông, những khuôn mặt cho thấy testosterone cao đặc biệt được khao khát bởi phụ nữ đang trong thời kỳ rụng trứng, dù phụ nữ có thể có 1 sở thích ngầm định về người đàn ông có sự pha trộn giữa những đặc điểm nam tính và nữ tính; thống trị và hợp tác. Hãy nghĩ về hàm dưới nam tính và đôi môi gợi cảm của Brad Pitt.
Tại trường đại học St. Andrews, những tình nguyện viên gồm cả 2 giới, có thể nói đúng trên 60%, liệu người nào đó có quan hệ bừa bãi (những cuộc tình 1 đêm và t.ình d.ục không tình yêu) chỉ bằng cách nhìn những tấm hình khuôn mặt của họ. Trong số phụ nữ, những khuôn mặt nữ tính có estrogen cao bị đánh giá chính xác là 'lăng nhăng' nhất - và xinh đẹp nhất. Trong số đàn ông, khuôn mặt Lothario (khuôn mặt của người thích quyến rũ phụ nữ) có những đặc điểm có testosterone cao: đôi mắt khá nhỏ, mũi to hơn, và xương hàm rộng hơn. Phụ nữ đã đánh giá chính xác khuôn mặt này thuộc về 1 tay chơi và đánh giá thấp so với người đàn ông trông thực sự có nhiều cam kết và chung thủy hơn.
Liệu những phụ nữ trông nữ tính và đàn ông trông nam tính có những động cơ t.ình d.ục cao hơn, hoặc đơn giản vì khuôn mặt của họ làm cho họ có nhiều cơ hội t.ình d.ục hơn? Câu trả lời là cả 2: tự nhiên và môi trường xã hội là không thể tách rời. Và có 1 thông điệp rõ ràng ở đây: Lần tới khi bạn đang xem xét những tấm ảnh trên 1 web hẹn hò và có 1 cảm giác hoài nghi về tính đáng tin của 1 người, bạn có thể lắng nghe bản năng này.
II. Gaydar (khả năng phân biệt được người đồng tính)
Không ai bị sốc khi Suze Orman nói đùa mình là 1 'trinh nữ' 55 tuổi - 1 đồng tính nữ chưa bao giờ quan hệ với 1 người đàn ông. Khi ca sỹ Adam Lambert bước ra, không ai chớp mắt. Ngay cả khi không có tất cả bằng chứng chi tiết, chúng ta có thể có 1 cảm giác về khuynh hướng t.ình d.ục của 2 người nổi tiếng này chỉ bằng cách nhìn khuôn mặt của họ. 'Gaydar' - khả năng xác định trong nháy mắt liệu ai đó là đồng tính nam hoặc đồng tính nữ - phụ thuộc một phần vào những chuẩn mực giới. 1 số khuôn mặt tỏ ra 'đảo giới tính': đàn ông với những đặc điểm nữ tính, phụ nữ với một số đặc điểm nam tính.
Tò mò về tính đáng tin của gaydar, Ambady và Rule bày ra những thực nghiệm mà ở đó họ yêu cầu các tình nguyện viên xem những tấm ảnh bị cắt rất sát và đoán xem liệu mỗi khuôn mặt thuộc về ai đó là người đồng tính nam, đồng tính nữ hoặc bình thường. Thật ấn tượng, hầu hết mọi người có thể xác định được khuynh hướng t.ình d.ục dựa vào kinh nghiệm. 'Mọi người thậm chí có thể xác định được khuynh hướng t.ình d.ục bằng miệng và mắt,' Rule nói.
Bạn càng bị thúc đẩy muốn biết khuynh hướng t.ình d.ục của ai đó, thì trực giác của bạn càng tốt. Những người có gaydar nhạy bén nhất là những đồng tính nam, đồng tính nữ và những phụ nữ đang rụng trứng. Các đối tượng xác định được những đồng tính nữ chính xác khoảng 64-70% thời gian; đồng tính nam ít đáng tin hơn trong khoảng 60-65%. 'Chúng tôi càng yêu cầu mọi người suy nghĩ về những lựa chọn của họ trước khi họ chọn, họ thực hiện càng tệ,' Rule nói. 'Khi họ không đi cùng trực giác của họ, họ thất bại.'
Thật dễ dàng để kết luận rằng khả năng phát hiện khuynh hướng t.ình d.ục phụ thuộc vào mỗi manh mối sinh học - đồng tính nam có đôi mắt nai hoặc xương gò má thanh tú, đồng tính nữ với xương hàm to.
Điều đặc biệt thú vị là khi gaydar dừng hoạt động trong trường hợp thiếu vắng những manh mối giới tính không điển hình. Rule có 1 lý thuyết rằng những sự thể hiện liên quan đến đồng tính nam có thể tạo ra 'những khuôn mẫu cơ bắp mang lại kết quả là 1 vẻ ngoài nhất định'. Những đồng tính nam thể hiện nhiều cảm xúc hơn đàn ông bình thường, thực hiện những vẻ mặt nữ tính điển hình và một số đồng tính nữ có thể bộc lộ bản thân giống như những người đàn ông thực sự. Đó là 'hiệu ứng Dorian Gray': Ngoại hình phản ánh hành vi theo những cách làm lộ chân tướng.
Hiệu ứng Dorian Gray cũng giải thích lý do tại sao chúng ta có thể chỉ ra người nào là người khó tính kinh niên hoặc luôn cởi mở: sự căng thẳng và tiếng cười kéo dài ngay cả khi khuôn mặt trở lại bình thường. Nó cũng giải quyết sự bí ẩn về lý do tại sao những cặp vợ chồng kết hôn lâu năm trở nên giống nhau; qua hàng thập kỷ, họ đã phản chiếu những biểu hiện trên khuôn mặt của nhau.
Liệu khuôn mặt bẩm sinh của chúng ta phản ánh cách chúng ta hành xử, hay khuôn mặt ảnh hưởng đến cách mọi người nhìn nhận chúng ta nên nó ảnh hưởng đến cách chúng ta hành xử?
III. Sự xung hấn và tội phạm
Cách đây nhiều năm, Cheryl McCormick, 1 nhà khoa học thần kinh tại đại học Brock ở Ontario đang nghe 1 chương trình radio về những ảnh hưởng của testosterone lên kích thước hộp sọ đàn ông trong suốt tuổi dậy th.ì. Dưới ảnh hưởng của hóc mon, chiều rộng khuôn mặt đàn ông gia tăng tương quan với chiều cao (tỷ lệ chiều rộng - chiều cao hay là WHR), không phụ thuộc vào kích thước cơ thể. WHR là khoảng cách được đo từ xương má đến xương má so với với khoảng cách giữa môi trên và giữa lông mày. WHR cao là 1.9 hoặc hơn. WHR của Bill Clinton là 2.07; John Edwards là 2.38; và Richard Nixon là 2.02; so với John Lennon là 1.63, và George Washington là 1.65.
McCormick và các cộng sự của bà, nhà tâm lý Cathy Mondlach và sinh viên John Carre, muốn biết liệu WHR cao có thể là 1 dấu chỉ sinh học về tính xung hấn, cũng liên quan đến mức độ testosterone cao. Họ yêu cầu các tình nguyện viên đoán từ những tấm hình của những khuôn mặt đàn ông người da trắng, những ai thuộc kiểu đánh nhau.
1 điều ngạc nhiên: những người tham gia không chỉ phát hiện chính xác những người đàn ông xung hấn dựa trên tấm hình chân dung mà họ còn có thể phát hiện ra sau khi xem mỗi khuôn mặt chỉ trong 39/1000 giây. Những người đàn ông đó có WHRs cao nhất.
Chiều ngang khuôn mặt đàn ông cũng liên quan đến 1 xu hướng lừa dối. 1 giáo sư trường kinh doanh tại UC Riverside, Michael Haselhuhn, và cộng sự Elaine Wong đã phát hiện thấy những người đàn ông có WHRs cao có khả năng nói dối cao gấp 3 lần so với những bạn đồng trang lứa có chiều ngang khuôn mặt hẹp hơn để gia tăng lợi ích tài chính trong những tình huống giả định: 1 cuộc thương lượng mua-bán xảy ra qua email. Trong khi hầu hết đàn ông với WHRs cao -60% - không vi phạm luật, thì phát hiện này vẫn làm sửng sốt.
Đừng bỏ qua bản năng của bạn, đặc biệt nếu sự an toàn của bạn đang bị nguy hiểm. Những dự đoán về tính đáng tin dựa trên những tấm hình chân dung có xu hướng có tương quan với những bản tự thông báo của những cá nhân đó và những sự đánh giá bởi những người quen của họ. Trong 1 thực nghiệm, những người được xem là không trung thực có nhiều khả năng lừa dối những bạn đồng trang lứa của họ hơn những người có khuôn mặt được nghĩ là trung thực. Trong những nghiên cứu bao gồm trò chơi song đề tù nhân, những người tham gia đi bằng những hình khuôn mặt, có thể xác định chính xác ai có khả năng lừa dối, và cũng nhớ những khuôn mặt của những kẻ lừa dối tương lai nhiều hơn những người hợp tác. Dù ý thức được hay không, bạn có thể cảnh giác hơn trước những kẻ lừa dối tiềm ẩn và những tội phạm khác.
Nhà tâm lý Jeffrey Valla và các cộng sự của ông tại đại học Cornell đã thiết lập bài kiểm tra xem mọi người có thể dễ dàng phát hiện ra những tên tội phạm dựa vào khuôn mặt không. Họ đã chuẩn bị những tấm hình các khuôn mặt những người đàn ông người da trắng lứa tuổi 20 được cắt sát, không bộc lộ cảm xúc, được cạo sạch râu và yêu cầu các tình nguyện viên xác định ai là kẻ sát nhân, kẻ hiếp dâm, trộm cắp, buôn ma tuý, đốt phá...Đàn ông và phụ nữ có thể phân biệt được những tên bị kết tội với những người không phải tội phạm với độ chính xác trên 60%, nhưng điều thú vị là họ không phân biệt được những tội phạm bạo lực với tội phạm không bạo lực. Thực tế là những người dính vào 1 kiểu tội phạm thì có nhiều khả năng dính vào những tội khác. Ranh giới giữa những tội phạm bạo lực và không bạo lực có thể được mô tả chính xác trong phòng thực nghiệm nhưng nó không dễ dàng trong thế giới thực. Nhạy cảm trước bất kỳ dấu hiệu tội phạm tiềm ẩn nào là đặc điểm có tính thích nghi.
Nhận diện tội phạm ('Hồ sơ khuôn mặt') không phải rất đáng tin cậy, một phần vì có quá nhiều dấu hiệu sai. Và có 1 kiểu tội phạm qua mặt được ra-đa: kẻ hiếp dâm. Phụ nữ (không phải đàn ông) nghĩ rằng những kẻ bị kết tội hiếp dâm ít có khả năng phạm tội hơn bất kỳ ai khác. Không đe doạ, thậm chí quyến rũ, những khuôn mặt của họ không phù hợp với khuôn mẫu. Có lẽ có 1 lý do mang tính thích nghi cho sự không tương ứng này. Những người đàn ông trông xung hấn hoặc nguy hiểm sẽ khó dụ dỗ con mồi vào những tình huống để cưỡng hiếp. 1 bài học ở đây: trong khi bản năng của chúng ta có thể bảo vệ chúng ta khỏi sự h.ãm hại nói chung thì chúng ta không thể phụ thuộc vào chúng để bảo vệ chúng ta không bị tấn công t.ình d.ục.
Những đặc điểm rõ ràng nhất của những người nguy hiểm và lừa dối là gắn liền với testosterone cao - tỷ lệ chiều rộng và chiều cao khuôn mặt cùng với hàm dưới lớn - vì chúng gắn liền với 1 cảm giác quyền lực mạnh mẽ. Không khó để tưởng tượng làm thế nào testosterone cao có thể dẫn đến sự gia tăng tính xung hấn, dẫn đến sự sẵn sàng phạm luật. Đối với 1 số người, hành vi này có vẻ như nằm trong bản chất của họ.
Nhưng kinh nghiệm cũng có thể làm thay đổi 1 khuôn mặt theo những cách tinh tế. Theo thời gian, những người từng có hành động gian xảo có thể phát triển 1 vẻ mặt không thật thà vì họ có những biểu hiện khuôn mặt không cân đối nhiều hơn. Hoặc chúng ta có thể bắt gặp những biểu hiện hơi tức giận, chúng gắn liền với tính không đáng tin, được phát hiện trong 1 nghiên cứu của Alexander Todorov ở Princeton. Không phải ngẫu nhiên mà sự tức giận làm gia tăng chỉ số WHR của khuôn mặt ( nâng cao môi trên và hạ thấp lông mày) và sự tức giận kinh niên có thể kéo dài khuôn mặt.
IV. Thống trị
Testosterone cao có 2 mặt. Một mặt là người lừa dối, thủ đoạn, xung hấn. Mặt khác là 1 người lãnh đạo mạnh mẽ và có năng lực.
Trong số những nhà lãnh đạo doanh nghiệp, những đặc điểm trông mạnh mẽ, uy quyền chiếm ưu thế. Khi Haselhuhn và Wong phân tích 500 giám đốc điều hành công ty Fortune, họ phát hiện thấy những công ty được dẫn dắt bởi những người đàn ông có WHRs cao thì có những kết quả tài chính tốt hơn so với những công ty được dẫn dắt bởi những người đàn ông có WHRs thấp hơn. Tương tự như vậy, các sinh viên trong những thực nghiệm của Ambady và Rule đoán khá chính xác những khuôn mặt thuộc về 1000 CEOs của tạp chí Fortune và các nhà quản lý của những công ty luật có lợi nhuận nhiều nhất dựa trên duy nhất khuôn mặt trông có tính thống trị như thế nào.
Trong khi những nhà lãnh đạo có khuôn mặt nam tính trông có vẻ có nhiều năng lực, thì chúng ta không rõ liệu họ có thực sự được như vậy không. Những công ty có nhiều lợi nhuận nhất có thể đơn giản là thuê những người trông có tính thống trị làm khuôn mặt đại diện của họ.
Bố mẹ và các giáo viên có thể đã chuẩn bị cho những người đàn ông đó từ bé để trở thành nhà lãnh đạo, vì vậy họ xem bản thân như vậy giống người người khác xem họ.
Những khuôn mặt của các nhà lãnh đạo được bầu phụ thuộc vào hoàn cảnh. Trong 1 nghiên cứu tại đại học Aberdeen, những người chủ yếu chọn 1 tổng thống trong bối cảnh thời chiến thích khuôn mặt George W. Bush hơn, đánh giá khuôn mặt đó là nam tính hơn; trong bối cảnh thời bình, họ thích khuôn mặt của John Kerry hơn, đánh giá nó là thông minh hơn. Trong thực nghiệm khác, các tình nguyện viên đoán đúng khoảng 60% những khuôn mặt nào thuộc về những người Đảng Cộng hoà, được xem là có tính thống trị hơn, và người Đảng Dân chủ, được xem là niềm nở hơn.
Nói chung, những thành kiến của chúng ta về những nhà lãnh đạo có năng lực trông có vẻ như bẩm sinh, hoặc ít nhất đã được học từ trước. Trong 1 thực nghiệm ở Thuỵ Sĩ, những trẻ đi học được cho xem 1 cặp ảnh chân dung các ứng viên chính trị thực sự và được hỏi ai trong 2 người sẽ được chọn. Hơn 70% số trẻ chọn những ứng viên mà sau này sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử. Họ trông giống như các nhà lãnh đạo.
V. Đối mặt với những hạn chế: những nguy hiểm của định kiến
Tất cả điều này có nghĩa là gì đối với những người trông không có tính uy quyền, ví dụ như người đàn ông có khuôn mặt trẻ con? Họ bị xem là yếu đuối, dễ bị thuyết phục, thiếu khả năng.
Leslie Zebrowitz, 1 nhà tâm lý học xã hội tại Brandeis và các cộng sự của bà có 1 lý thuyết rằng những anh chàng có khuôn mặt trẻ con sẽ phải cố gắng để xoá bỏ những thành kiến đó. Dựa trên những dữ liệu lưu trữ bao gồm những tấm ảnh của những người đàn ông theo thời gian và thông tin về địa vị kinh tế xã hội, chủng tộc, điểm số, chỉ số IQ, bà đã khám phá ra suy nghĩ cảm tính đó là đúng tuy nhiên nó biểu lộ theo những cách phức tạp.
1 anh chàng có khuôn mặt trẻ con là người da trắng, thuộc tầng lớp trung lưu, hoặc có IQ cao có khuynh hướng bù trừ cho thành kiến về tính trẻ con bằng cách đạt điểm cao trong học tập. Nhưng nếu anh ta xuất thân từ 1 gia đình nghèo và đạt điểm kém, anh ta có nhiều khả năng bù trừ với sự thù địch, thậm chí những hành vi phạm tội, đặc biệt nếu anh ta lùn. Liệu lịch sử có tương tự không nếu khuôn mặt trẻ con của George Nelson, không được sinh ra ở khu ổ chuột phía Nam Chicago? Chúng ta sẽ không bao giờ biết chắc chắn. Tự nhiên và môi trường xã hội - con gà và quá trứng - không thể được phục hồi. Khuôn mặt bẩm sinh của chúng ta phản ánh tính cách và nó được hình thành bởi kinh nghiệm, và đến lượt nó lại phản ánh cách chúng ta bị diễn giải.
Khó khăn khác trong việc diễn giải khuôn mặt được trình bày trong nghiên cứu về sự lừa dối của Zebrowitz. Bà và các cộng sự yêu cầu các tình nguyện viên đánh giá sự đáng tin của con người dựa vào những tấm hình chân dung trong suốt cuộc sống của họ và so sánh những sự đánh giá về mỗi khuôn mặt với số điểm của chủ nhân khuôn mặt đó trong các bài kiểm tra tính cách. Họ phát hiện thấy tính đáng tin cậy của đàn ông có thể được dự đoán từ 1 độ tuổi sớm, còn phụ nữ thì không. Những phụ nữ ít trung thực khi ở độ tuổi thiếu niên được đánh giá là trung thực nhiều hơn ở tuổi trưởng thành, ngay cả nếu họ không thực sự đáng tin hơn. Những phụ nữ đó có thể cải thiện ngoại hình của họ bằng mỹ phẩm và kiểu tóc, và nhờ hiệu ứng hào quang, làm họ trông có vẻ trung thực hơn. "Những phụ nữ không trung thực có thể có nhiều khả năng trông trung thực hơn những người đàn ông không trung thực vì (phụ nữ) có ít quyền lực để đạt được những mục tiêu của họ thông qua những phương tiện khác," các nhà nghiên cứu cho biết.
Những thành kiến của chúng ta có thể quay lại làm hại chúng ta. Bằng cách đánh giá quá cao sự quyến rũ ngoại hình, chúng ta có thể bầu những nhà lãnh đạo tồi và thuê những nhân viên không phù hợp, tin rằng họ trung thực hơn, có năng lực và thông minh hơn con người thực của họ. Bằng cách đánh đồng năng lực với tính thống trị, chúng ta có thể ngăn cản phong cách lãnh đạo theo chủ nghĩa quân bình. Bằng cách hợp thành nhóm tất cả những diện mạo không điển hình của giới tính là gay, chúng ta đã hạn chế sự đa dạng của các biểu hiện. Phân loại tất cả những người đàn ông mặt rộng là hung hăng không chỉ không chính xác mà còn bóp méo nhận thức của chúng ta về những khía cạnh khác của tính cách của họ. Chúng ta trở nên hời hợt.
Sức mạnh của định kiến
Sử dụng định kiến với sự thận trọng.
"Định kiến hữu ích nhất khi quan hệ với người lạ và các cuộc gặp gỡ nhanh chóng,"Cheryl McCormick khuyên. Vì sẽ an toàn hơn trong quan hệ với người bên ngoài, tránh được bệnh tật, bạo lực, những người không phù hợp..."Tôi nhắc nhở bản thân rằng những đánh giá đó là tốt đối với nhóm, nhưng chúng không có nhiều sức mạnh ở cấp độ cá nhân. Trong khi chúng ta không nên đánh giá 1 cuốn sách bởi cái bìa của nó thì chúng ta có thể đánh giá thư viện bởi những cuốn sách của nó."
Ngoại trừ những tình huống nguy hiểm mà ở đó những định kiến có thể hữu ích, Leslie Zebrowitz hy vọng rằng nghiên cứu của bà sẽ làm chúng ta giữ lại những đánh giá vội vàng. "Biết rằng những ấn tượng ban đầu có thể phản ánh những sự khái quát hoá quá mức, sẽ làm mọi người chờ đợi những dữ liệu chẩn đoán trước khi đi đến bất kỳ kết luận nào về ai đó." Nhưng Nicholas Rule nhắc nhở chúng ta ràng quá nhiều thông tin có thể làm chúng ta ít chính xác hơn. "Những cảm xúc xuất hiện vì có 1 lý do, từ trong vô thức," ông lập luận. "Tôi để cho những cảm xúc đó xuất hiện và sau đó đánh giá chúng. Nếu tôi cảm thấy có 1 chút nghi ngờ, có lẽ tôi sẽ nhận ra nó có liên quan đến [những đặc điểm khuôn mặt]. Tất cả là giai thoại, nhưng tôi đã kinh ngạc với trực giác chỉ đạo tôi đúng hướng."
Nguồn: psychologytoday
What's In a Face?
Sometimes you can judge a book by its cover. Appearance predicts behavior in surprising ways—some of the time. The connection between looks and personality is the ultimate chicken-or-egg question. And it plays out on every face you meet.
By Jena Pincott, published on November 05, 2012 - last reviewed on November 08, 2012
Đôi khi bạn có thể đánh giá 1 cuốn sách qua cái bìa của nó. Tướng mạo bên ngoài dự đoán về hành vi theo những cách bất ngờ - trong 1 vài lần. Mối quan hệ giữa vẻ bên ngoài và tính cách là câu hỏi lớn về con gà-hoặc-quả trứng. Và nó diễn ra trên tất cả khuôn mặt bạn gặp.
Trải qua thời gian tiến hoá, khả năng rút ra thông tin nhanh chóng từ những khuôn mặt đã đem lại cho chúng ta sự dự đoán tính cách và hành vi. Nó giúp chúng ta phân biệt ai đau ốm và ai đáng tin, ai có thể nổi giận đùng đùng. Để biết được khuynh hướng t.ình d.ục, sự lăng nhăng, tính xung hấn, năng lực, trí thông minh và thậm chí tính đáng tin cậy của người khác, bạn có thể nghĩ rằng mình nên tập trung vào những gì họ hành động, không phải vẻ ngoài của họ. Nhưng khi đó bạn sẽ bỏ qua những trực giác của mình.
Những đánh giá nhanh chóng về khuôn mặt quá chính xác để có thể phớt lờ, đặc biệt trong những lúc khi sự nguy hiểm có thể hiện ra lờ mờ. Và tỷ lệ chính xác thường là 60% hoặc cao hơn mà tại đó chúng ta suy luận chính xác những đặc điểm tính cách từ những đặc điểm khuôn mặt đã chạm vào những câu hỏi cốt lõi về bản sắc: Liệu ngoại hình và hành vi có mối quan hệ bởi những quá trình sinh học bên dưới, ví dụ như hóc mon - hoặc nét mặt đẹp và vẻ ngoài hung hăng suy ra sự đối xử suốt đời đã củng cố hành vi của 1 cá nhân? Đó là câu hỏi lớn về con gà-hoặc-quả trứng, và nó xảy ra trên tất cả khuôn mặt bạn gặp.
I. Hiệu ứng hào quang: sự quyến rũ ngoại hình và tính cách
Đánh giá về sự quyến rũ ngoại hình của chúng ta có tính tự động, và ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự đánh giá về 1 loạt những đặc điểm khác của 1 người, bao gồm tính cách. Trong 1 thực nghiệm gây ngạc nhiên tại trường đại học Pennsylvania, các nhà khoa học thần kinh Ingrid Olson và Christy Marshuetz yêu cầu những tình nguyện viên đánh giá những khuôn mặt đã bị đánh giá sẵn, một số xinh đẹp và số khác thô kệch. Một số người nói rằng họ không nhìn thấy gì cả; những khuôn mặt bị chiếu quá nhanh. Nhưng khi bị thuyết phục đánh giá về sự quyến rũ của những khuôn mặt mà họ nghĩ là họ chưa từng nhìn thấy, họ đã đúng 1 cách đáng ngạc nhiên. Mỗi khuôn mặt được trình chiếu trong khoảng 13/1000 giây, ở dưới ngưỡng nhận thức. Điều đó cho thấy chúng ta đánh giá khuôn mặt người khác nhanh như thế nào.
Sắc đẹp và sức khỏe có quan hệ chặt chẽ. 1 khuôn mặt càng gần với tỷ lệ đối xứng của Gwyneth Paltrow hoặc Zac Efron, và với khuôn mặt trung bình trong dân số, nó càng báo cho ta biết trước sự phát triển ổn định, có nghĩa là những tác nhân gây bệnh hoặc đột biến gen không ảnh hưởng bất lợi đến người đó.
1 phụ nữ hoặc đàn ông đẹp được đánh giá 1 cách tích cực. Người xinh đẹp được giả định là thông minh hơn những người bạn đồng trang lứa nhưng thô kệch hơn.
Ngoại hình tương tác với tính cách theo những cách phức tạp - những người xinh đẹp được đánh giá cao hơn trong những đặc điểm tích cực. Khi các tình nguyện viên được yêu cầu đánh giá những khuôn mặt trong 1 nghiên cứu ở Anh, những người quyến rũ nhất nhận được sự đánh giá cao nhất về tính hướng ngoại và tính hoà nhã. Còn hơn cả hiệu ứng hào quang, vì những người có khuôn mặt đẹp cũng tự đánh giá bản thân cao hơn trong những đặc điểm đó.
Ấn tượng hơn, khi những người đánh giá nhìn thấy khuôn mặt kỹ thuật số hợp từ những khuôn mặt trung bình từ những người có số điểm cực độ về tính hướng ngoại và tính dễ chịu (và, đối với phụ nữ là tính cởi mở), họ đánh giá những khuôn mặt đó là quyến rũ nhất. Những người đánh giá không biết rằng khuôn mặt kỹ thuật số được làm từ những khuôn mặt của những người hướng ngoại hoặc dễ tính một cách khác thường, cá biệt. Họ chỉ nghĩ rằng những khuôn mặt đó đẹp hơn trung bình. (Đối với đàn ông, khuôn mặt hợp tử được tạo ra từ những đối tượng có sự ổn định cảm xúc và có tính trách nhiệm nhất, và cũng được đánh giá là quyến rũ hơn khuôn mặt hợp tử được tạo thành từ những đối tác có số điểm thấp nhất trong 2 nét tính cách đó.) Rõ ràng, định kiến 'cái gì đẹp đều tốt' có chứa ít nhất 1 hạt nhân của sự thật.
Ở đây, câu đố lớn con gà-hoặc-quả trứng chạy xuyên suốt nghiên cứu về diễn giải khuôn mặt. Liệu những những sự may mắn về mặt sinh học của khuôn mặt đẹp mang lại cơ hội cho 1 tính cách tích cực; hoặc những người quyến rũ thể hiện những đặc điểm đáng khao khát về tính hướng ngoại và sự dễ tính vì xã hội đối xử với thiên nga tốt hơn vịt bầu? Hay là những người có những tính cách lôi cuốn phát triển thành những khuôn mặt quyến rũ hơn theo thời gian? Cho dù là tự nhiên hoặc kinh nghịệm, thì mối quan hệ giữa sắc đẹp và những nét tính cách 'tích cực' là có thật và dễ dàng nhận thấy.
Những hóc mon giới tính là 1 mối liên hệ rõ ràng giữa ngoại hình và tính cách. Testosterone và estrogen ảnh hưởng đến sự phát triển khuôn mặt cũng như hành vi. Testosterone cao cho thấy xương hàm to, xương gò má lõm hơn, màu tối hơn. Estrogen cao cho thấy làn da mượt, cằm nhỏ, lông mặt thưa, lông mày cong, đôi môi đầy đặn.
Chúng ta có nhiều giả định về những người có hóc mon giới tính cao phù hợp với những chuẩn mực giới: thứ nhất, họ nóng bỏng. Những phụ nữ có kiểu estrogen cao như Jessica Alba và Beyoncé nhận được đánh giá cao nhất về sự quyến rũ bởi cả 2 giới. Khuôn mặt đẹp của họ dự đoán nhận được những đánh giá hàng đầu về sự thống trị xã hội (địa vị cao). Đối với đàn ông, những khuôn mặt cho thấy testosterone cao đặc biệt được khao khát bởi phụ nữ đang trong thời kỳ rụng trứng, dù phụ nữ có thể có 1 sở thích ngầm định về người đàn ông có sự pha trộn giữa những đặc điểm nam tính và nữ tính; thống trị và hợp tác. Hãy nghĩ về hàm dưới nam tính và đôi môi gợi cảm của Brad Pitt.
Tại trường đại học St. Andrews, những tình nguyện viên gồm cả 2 giới, có thể nói đúng trên 60%, liệu người nào đó có quan hệ bừa bãi (những cuộc tình 1 đêm và t.ình d.ục không tình yêu) chỉ bằng cách nhìn những tấm hình khuôn mặt của họ. Trong số phụ nữ, những khuôn mặt nữ tính có estrogen cao bị đánh giá chính xác là 'lăng nhăng' nhất - và xinh đẹp nhất. Trong số đàn ông, khuôn mặt Lothario (khuôn mặt của người thích quyến rũ phụ nữ) có những đặc điểm có testosterone cao: đôi mắt khá nhỏ, mũi to hơn, và xương hàm rộng hơn. Phụ nữ đã đánh giá chính xác khuôn mặt này thuộc về 1 tay chơi và đánh giá thấp so với người đàn ông trông thực sự có nhiều cam kết và chung thủy hơn.
Liệu những phụ nữ trông nữ tính và đàn ông trông nam tính có những động cơ t.ình d.ục cao hơn, hoặc đơn giản vì khuôn mặt của họ làm cho họ có nhiều cơ hội t.ình d.ục hơn? Câu trả lời là cả 2: tự nhiên và môi trường xã hội là không thể tách rời. Và có 1 thông điệp rõ ràng ở đây: Lần tới khi bạn đang xem xét những tấm ảnh trên 1 web hẹn hò và có 1 cảm giác hoài nghi về tính đáng tin của 1 người, bạn có thể lắng nghe bản năng này.
II. Gaydar (khả năng phân biệt được người đồng tính)
Không ai bị sốc khi Suze Orman nói đùa mình là 1 'trinh nữ' 55 tuổi - 1 đồng tính nữ chưa bao giờ quan hệ với 1 người đàn ông. Khi ca sỹ Adam Lambert bước ra, không ai chớp mắt. Ngay cả khi không có tất cả bằng chứng chi tiết, chúng ta có thể có 1 cảm giác về khuynh hướng t.ình d.ục của 2 người nổi tiếng này chỉ bằng cách nhìn khuôn mặt của họ. 'Gaydar' - khả năng xác định trong nháy mắt liệu ai đó là đồng tính nam hoặc đồng tính nữ - phụ thuộc một phần vào những chuẩn mực giới. 1 số khuôn mặt tỏ ra 'đảo giới tính': đàn ông với những đặc điểm nữ tính, phụ nữ với một số đặc điểm nam tính.
Tò mò về tính đáng tin của gaydar, Ambady và Rule bày ra những thực nghiệm mà ở đó họ yêu cầu các tình nguyện viên xem những tấm ảnh bị cắt rất sát và đoán xem liệu mỗi khuôn mặt thuộc về ai đó là người đồng tính nam, đồng tính nữ hoặc bình thường. Thật ấn tượng, hầu hết mọi người có thể xác định được khuynh hướng t.ình d.ục dựa vào kinh nghiệm. 'Mọi người thậm chí có thể xác định được khuynh hướng t.ình d.ục bằng miệng và mắt,' Rule nói.
Bạn càng bị thúc đẩy muốn biết khuynh hướng t.ình d.ục của ai đó, thì trực giác của bạn càng tốt. Những người có gaydar nhạy bén nhất là những đồng tính nam, đồng tính nữ và những phụ nữ đang rụng trứng. Các đối tượng xác định được những đồng tính nữ chính xác khoảng 64-70% thời gian; đồng tính nam ít đáng tin hơn trong khoảng 60-65%. 'Chúng tôi càng yêu cầu mọi người suy nghĩ về những lựa chọn của họ trước khi họ chọn, họ thực hiện càng tệ,' Rule nói. 'Khi họ không đi cùng trực giác của họ, họ thất bại.'
Thật dễ dàng để kết luận rằng khả năng phát hiện khuynh hướng t.ình d.ục phụ thuộc vào mỗi manh mối sinh học - đồng tính nam có đôi mắt nai hoặc xương gò má thanh tú, đồng tính nữ với xương hàm to.
Điều đặc biệt thú vị là khi gaydar dừng hoạt động trong trường hợp thiếu vắng những manh mối giới tính không điển hình. Rule có 1 lý thuyết rằng những sự thể hiện liên quan đến đồng tính nam có thể tạo ra 'những khuôn mẫu cơ bắp mang lại kết quả là 1 vẻ ngoài nhất định'. Những đồng tính nam thể hiện nhiều cảm xúc hơn đàn ông bình thường, thực hiện những vẻ mặt nữ tính điển hình và một số đồng tính nữ có thể bộc lộ bản thân giống như những người đàn ông thực sự. Đó là 'hiệu ứng Dorian Gray': Ngoại hình phản ánh hành vi theo những cách làm lộ chân tướng.
Hiệu ứng Dorian Gray cũng giải thích lý do tại sao chúng ta có thể chỉ ra người nào là người khó tính kinh niên hoặc luôn cởi mở: sự căng thẳng và tiếng cười kéo dài ngay cả khi khuôn mặt trở lại bình thường. Nó cũng giải quyết sự bí ẩn về lý do tại sao những cặp vợ chồng kết hôn lâu năm trở nên giống nhau; qua hàng thập kỷ, họ đã phản chiếu những biểu hiện trên khuôn mặt của nhau.
Liệu khuôn mặt bẩm sinh của chúng ta phản ánh cách chúng ta hành xử, hay khuôn mặt ảnh hưởng đến cách mọi người nhìn nhận chúng ta nên nó ảnh hưởng đến cách chúng ta hành xử?
III. Sự xung hấn và tội phạm
Cách đây nhiều năm, Cheryl McCormick, 1 nhà khoa học thần kinh tại đại học Brock ở Ontario đang nghe 1 chương trình radio về những ảnh hưởng của testosterone lên kích thước hộp sọ đàn ông trong suốt tuổi dậy th.ì. Dưới ảnh hưởng của hóc mon, chiều rộng khuôn mặt đàn ông gia tăng tương quan với chiều cao (tỷ lệ chiều rộng - chiều cao hay là WHR), không phụ thuộc vào kích thước cơ thể. WHR là khoảng cách được đo từ xương má đến xương má so với với khoảng cách giữa môi trên và giữa lông mày. WHR cao là 1.9 hoặc hơn. WHR của Bill Clinton là 2.07; John Edwards là 2.38; và Richard Nixon là 2.02; so với John Lennon là 1.63, và George Washington là 1.65.
McCormick và các cộng sự của bà, nhà tâm lý Cathy Mondlach và sinh viên John Carre, muốn biết liệu WHR cao có thể là 1 dấu chỉ sinh học về tính xung hấn, cũng liên quan đến mức độ testosterone cao. Họ yêu cầu các tình nguyện viên đoán từ những tấm hình của những khuôn mặt đàn ông người da trắng, những ai thuộc kiểu đánh nhau.
1 điều ngạc nhiên: những người tham gia không chỉ phát hiện chính xác những người đàn ông xung hấn dựa trên tấm hình chân dung mà họ còn có thể phát hiện ra sau khi xem mỗi khuôn mặt chỉ trong 39/1000 giây. Những người đàn ông đó có WHRs cao nhất.
Chiều ngang khuôn mặt đàn ông cũng liên quan đến 1 xu hướng lừa dối. 1 giáo sư trường kinh doanh tại UC Riverside, Michael Haselhuhn, và cộng sự Elaine Wong đã phát hiện thấy những người đàn ông có WHRs cao có khả năng nói dối cao gấp 3 lần so với những bạn đồng trang lứa có chiều ngang khuôn mặt hẹp hơn để gia tăng lợi ích tài chính trong những tình huống giả định: 1 cuộc thương lượng mua-bán xảy ra qua email. Trong khi hầu hết đàn ông với WHRs cao -60% - không vi phạm luật, thì phát hiện này vẫn làm sửng sốt.
Đừng bỏ qua bản năng của bạn, đặc biệt nếu sự an toàn của bạn đang bị nguy hiểm. Những dự đoán về tính đáng tin dựa trên những tấm hình chân dung có xu hướng có tương quan với những bản tự thông báo của những cá nhân đó và những sự đánh giá bởi những người quen của họ. Trong 1 thực nghiệm, những người được xem là không trung thực có nhiều khả năng lừa dối những bạn đồng trang lứa của họ hơn những người có khuôn mặt được nghĩ là trung thực. Trong những nghiên cứu bao gồm trò chơi song đề tù nhân, những người tham gia đi bằng những hình khuôn mặt, có thể xác định chính xác ai có khả năng lừa dối, và cũng nhớ những khuôn mặt của những kẻ lừa dối tương lai nhiều hơn những người hợp tác. Dù ý thức được hay không, bạn có thể cảnh giác hơn trước những kẻ lừa dối tiềm ẩn và những tội phạm khác.
Nhà tâm lý Jeffrey Valla và các cộng sự của ông tại đại học Cornell đã thiết lập bài kiểm tra xem mọi người có thể dễ dàng phát hiện ra những tên tội phạm dựa vào khuôn mặt không. Họ đã chuẩn bị những tấm hình các khuôn mặt những người đàn ông người da trắng lứa tuổi 20 được cắt sát, không bộc lộ cảm xúc, được cạo sạch râu và yêu cầu các tình nguyện viên xác định ai là kẻ sát nhân, kẻ hiếp dâm, trộm cắp, buôn ma tuý, đốt phá...Đàn ông và phụ nữ có thể phân biệt được những tên bị kết tội với những người không phải tội phạm với độ chính xác trên 60%, nhưng điều thú vị là họ không phân biệt được những tội phạm bạo lực với tội phạm không bạo lực. Thực tế là những người dính vào 1 kiểu tội phạm thì có nhiều khả năng dính vào những tội khác. Ranh giới giữa những tội phạm bạo lực và không bạo lực có thể được mô tả chính xác trong phòng thực nghiệm nhưng nó không dễ dàng trong thế giới thực. Nhạy cảm trước bất kỳ dấu hiệu tội phạm tiềm ẩn nào là đặc điểm có tính thích nghi.
Nhận diện tội phạm ('Hồ sơ khuôn mặt') không phải rất đáng tin cậy, một phần vì có quá nhiều dấu hiệu sai. Và có 1 kiểu tội phạm qua mặt được ra-đa: kẻ hiếp dâm. Phụ nữ (không phải đàn ông) nghĩ rằng những kẻ bị kết tội hiếp dâm ít có khả năng phạm tội hơn bất kỳ ai khác. Không đe doạ, thậm chí quyến rũ, những khuôn mặt của họ không phù hợp với khuôn mẫu. Có lẽ có 1 lý do mang tính thích nghi cho sự không tương ứng này. Những người đàn ông trông xung hấn hoặc nguy hiểm sẽ khó dụ dỗ con mồi vào những tình huống để cưỡng hiếp. 1 bài học ở đây: trong khi bản năng của chúng ta có thể bảo vệ chúng ta khỏi sự h.ãm hại nói chung thì chúng ta không thể phụ thuộc vào chúng để bảo vệ chúng ta không bị tấn công t.ình d.ục.
Những đặc điểm rõ ràng nhất của những người nguy hiểm và lừa dối là gắn liền với testosterone cao - tỷ lệ chiều rộng và chiều cao khuôn mặt cùng với hàm dưới lớn - vì chúng gắn liền với 1 cảm giác quyền lực mạnh mẽ. Không khó để tưởng tượng làm thế nào testosterone cao có thể dẫn đến sự gia tăng tính xung hấn, dẫn đến sự sẵn sàng phạm luật. Đối với 1 số người, hành vi này có vẻ như nằm trong bản chất của họ.
Nhưng kinh nghiệm cũng có thể làm thay đổi 1 khuôn mặt theo những cách tinh tế. Theo thời gian, những người từng có hành động gian xảo có thể phát triển 1 vẻ mặt không thật thà vì họ có những biểu hiện khuôn mặt không cân đối nhiều hơn. Hoặc chúng ta có thể bắt gặp những biểu hiện hơi tức giận, chúng gắn liền với tính không đáng tin, được phát hiện trong 1 nghiên cứu của Alexander Todorov ở Princeton. Không phải ngẫu nhiên mà sự tức giận làm gia tăng chỉ số WHR của khuôn mặt ( nâng cao môi trên và hạ thấp lông mày) và sự tức giận kinh niên có thể kéo dài khuôn mặt.
IV. Thống trị
Testosterone cao có 2 mặt. Một mặt là người lừa dối, thủ đoạn, xung hấn. Mặt khác là 1 người lãnh đạo mạnh mẽ và có năng lực.
Trong số những nhà lãnh đạo doanh nghiệp, những đặc điểm trông mạnh mẽ, uy quyền chiếm ưu thế. Khi Haselhuhn và Wong phân tích 500 giám đốc điều hành công ty Fortune, họ phát hiện thấy những công ty được dẫn dắt bởi những người đàn ông có WHRs cao thì có những kết quả tài chính tốt hơn so với những công ty được dẫn dắt bởi những người đàn ông có WHRs thấp hơn. Tương tự như vậy, các sinh viên trong những thực nghiệm của Ambady và Rule đoán khá chính xác những khuôn mặt thuộc về 1000 CEOs của tạp chí Fortune và các nhà quản lý của những công ty luật có lợi nhuận nhiều nhất dựa trên duy nhất khuôn mặt trông có tính thống trị như thế nào.
Trong khi những nhà lãnh đạo có khuôn mặt nam tính trông có vẻ có nhiều năng lực, thì chúng ta không rõ liệu họ có thực sự được như vậy không. Những công ty có nhiều lợi nhuận nhất có thể đơn giản là thuê những người trông có tính thống trị làm khuôn mặt đại diện của họ.
Bố mẹ và các giáo viên có thể đã chuẩn bị cho những người đàn ông đó từ bé để trở thành nhà lãnh đạo, vì vậy họ xem bản thân như vậy giống người người khác xem họ.
Những khuôn mặt của các nhà lãnh đạo được bầu phụ thuộc vào hoàn cảnh. Trong 1 nghiên cứu tại đại học Aberdeen, những người chủ yếu chọn 1 tổng thống trong bối cảnh thời chiến thích khuôn mặt George W. Bush hơn, đánh giá khuôn mặt đó là nam tính hơn; trong bối cảnh thời bình, họ thích khuôn mặt của John Kerry hơn, đánh giá nó là thông minh hơn. Trong thực nghiệm khác, các tình nguyện viên đoán đúng khoảng 60% những khuôn mặt nào thuộc về những người Đảng Cộng hoà, được xem là có tính thống trị hơn, và người Đảng Dân chủ, được xem là niềm nở hơn.
Nói chung, những thành kiến của chúng ta về những nhà lãnh đạo có năng lực trông có vẻ như bẩm sinh, hoặc ít nhất đã được học từ trước. Trong 1 thực nghiệm ở Thuỵ Sĩ, những trẻ đi học được cho xem 1 cặp ảnh chân dung các ứng viên chính trị thực sự và được hỏi ai trong 2 người sẽ được chọn. Hơn 70% số trẻ chọn những ứng viên mà sau này sẽ chiến thắng trong cuộc bầu cử. Họ trông giống như các nhà lãnh đạo.
V. Đối mặt với những hạn chế: những nguy hiểm của định kiến
Tất cả điều này có nghĩa là gì đối với những người trông không có tính uy quyền, ví dụ như người đàn ông có khuôn mặt trẻ con? Họ bị xem là yếu đuối, dễ bị thuyết phục, thiếu khả năng.
Leslie Zebrowitz, 1 nhà tâm lý học xã hội tại Brandeis và các cộng sự của bà có 1 lý thuyết rằng những anh chàng có khuôn mặt trẻ con sẽ phải cố gắng để xoá bỏ những thành kiến đó. Dựa trên những dữ liệu lưu trữ bao gồm những tấm ảnh của những người đàn ông theo thời gian và thông tin về địa vị kinh tế xã hội, chủng tộc, điểm số, chỉ số IQ, bà đã khám phá ra suy nghĩ cảm tính đó là đúng tuy nhiên nó biểu lộ theo những cách phức tạp.
1 anh chàng có khuôn mặt trẻ con là người da trắng, thuộc tầng lớp trung lưu, hoặc có IQ cao có khuynh hướng bù trừ cho thành kiến về tính trẻ con bằng cách đạt điểm cao trong học tập. Nhưng nếu anh ta xuất thân từ 1 gia đình nghèo và đạt điểm kém, anh ta có nhiều khả năng bù trừ với sự thù địch, thậm chí những hành vi phạm tội, đặc biệt nếu anh ta lùn. Liệu lịch sử có tương tự không nếu khuôn mặt trẻ con của George Nelson, không được sinh ra ở khu ổ chuột phía Nam Chicago? Chúng ta sẽ không bao giờ biết chắc chắn. Tự nhiên và môi trường xã hội - con gà và quá trứng - không thể được phục hồi. Khuôn mặt bẩm sinh của chúng ta phản ánh tính cách và nó được hình thành bởi kinh nghiệm, và đến lượt nó lại phản ánh cách chúng ta bị diễn giải.
Khó khăn khác trong việc diễn giải khuôn mặt được trình bày trong nghiên cứu về sự lừa dối của Zebrowitz. Bà và các cộng sự yêu cầu các tình nguyện viên đánh giá sự đáng tin của con người dựa vào những tấm hình chân dung trong suốt cuộc sống của họ và so sánh những sự đánh giá về mỗi khuôn mặt với số điểm của chủ nhân khuôn mặt đó trong các bài kiểm tra tính cách. Họ phát hiện thấy tính đáng tin cậy của đàn ông có thể được dự đoán từ 1 độ tuổi sớm, còn phụ nữ thì không. Những phụ nữ ít trung thực khi ở độ tuổi thiếu niên được đánh giá là trung thực nhiều hơn ở tuổi trưởng thành, ngay cả nếu họ không thực sự đáng tin hơn. Những phụ nữ đó có thể cải thiện ngoại hình của họ bằng mỹ phẩm và kiểu tóc, và nhờ hiệu ứng hào quang, làm họ trông có vẻ trung thực hơn. "Những phụ nữ không trung thực có thể có nhiều khả năng trông trung thực hơn những người đàn ông không trung thực vì (phụ nữ) có ít quyền lực để đạt được những mục tiêu của họ thông qua những phương tiện khác," các nhà nghiên cứu cho biết.
Những thành kiến của chúng ta có thể quay lại làm hại chúng ta. Bằng cách đánh giá quá cao sự quyến rũ ngoại hình, chúng ta có thể bầu những nhà lãnh đạo tồi và thuê những nhân viên không phù hợp, tin rằng họ trung thực hơn, có năng lực và thông minh hơn con người thực của họ. Bằng cách đánh đồng năng lực với tính thống trị, chúng ta có thể ngăn cản phong cách lãnh đạo theo chủ nghĩa quân bình. Bằng cách hợp thành nhóm tất cả những diện mạo không điển hình của giới tính là gay, chúng ta đã hạn chế sự đa dạng của các biểu hiện. Phân loại tất cả những người đàn ông mặt rộng là hung hăng không chỉ không chính xác mà còn bóp méo nhận thức của chúng ta về những khía cạnh khác của tính cách của họ. Chúng ta trở nên hời hợt.
Sức mạnh của định kiến
Sử dụng định kiến với sự thận trọng.
"Định kiến hữu ích nhất khi quan hệ với người lạ và các cuộc gặp gỡ nhanh chóng,"Cheryl McCormick khuyên. Vì sẽ an toàn hơn trong quan hệ với người bên ngoài, tránh được bệnh tật, bạo lực, những người không phù hợp..."Tôi nhắc nhở bản thân rằng những đánh giá đó là tốt đối với nhóm, nhưng chúng không có nhiều sức mạnh ở cấp độ cá nhân. Trong khi chúng ta không nên đánh giá 1 cuốn sách bởi cái bìa của nó thì chúng ta có thể đánh giá thư viện bởi những cuốn sách của nó."
Ngoại trừ những tình huống nguy hiểm mà ở đó những định kiến có thể hữu ích, Leslie Zebrowitz hy vọng rằng nghiên cứu của bà sẽ làm chúng ta giữ lại những đánh giá vội vàng. "Biết rằng những ấn tượng ban đầu có thể phản ánh những sự khái quát hoá quá mức, sẽ làm mọi người chờ đợi những dữ liệu chẩn đoán trước khi đi đến bất kỳ kết luận nào về ai đó." Nhưng Nicholas Rule nhắc nhở chúng ta ràng quá nhiều thông tin có thể làm chúng ta ít chính xác hơn. "Những cảm xúc xuất hiện vì có 1 lý do, từ trong vô thức," ông lập luận. "Tôi để cho những cảm xúc đó xuất hiện và sau đó đánh giá chúng. Nếu tôi cảm thấy có 1 chút nghi ngờ, có lẽ tôi sẽ nhận ra nó có liên quan đến [những đặc điểm khuôn mặt]. Tất cả là giai thoại, nhưng tôi đã kinh ngạc với trực giác chỉ đạo tôi đúng hướng."
Nguồn: psychologytoday
