Loại bỏ dị vật lọt vào mắt

Việc loại bỏ dị vật lọt vào mắt đòi hỏi bạn phải đánh giá tình hình và có cách xử lý thích hợp. Ví dụ, nếu một vật có kích thước lớn như mảnh thủy tinh hoặc kim loại kẹt trong mắt, bạn phải ngay lập tức đến phòng cấp cứu. Nhưng nếu vật lọt vào mắt bạn có kích thước nhỏ hơn như lông mi hay hạt bụi, bạn có thể dùng nước rửa trôi khỏi mắt. Bạn hãy học cách loại bỏ dị vật khỏi mắt để biết phải làm gì khi bạn hoặc ai đó gặp phải tình huống này.

Phần 1: Chuẩn bị loại bỏ dị vật

1. Xác định xem liệu bạn có cần chăm sóc y tế khẩn cấp không

Khi có một vật lọt vào mắt, có thể bạn cần phải gọi cấp cứu ngay trước khi thử dùng bất cứ cách nào khác. Rủi ro có thể xảy ra là bạn có thể gây thêm tổn thương khi cố gắng tự loại bỏ dị vật trong mắt. Tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu dị vật lớn hơn lông mi hoặc có bất cứ biểu hiện nào sau đây:
Buồn nôn hoặc nôn
Đau đầu hoặc có cảm giác váng vất
Nhìn một vật thành hai hoặc thị lực sút giảm
Chóng mặt hoặc mất tri giác
Phát ban hoặc sốt
Không thể lấy dị vật ra khỏi mắt
Đau, đỏ hoặc sự khó chịu vẫn còn sau khi dị vật đã được lấy ra

2. Rửa sạch bàn tay

Việc rửa tay sẽ khiến các mầm bệnh như bụi bẩn, mảnh vụn hoặc vi khuẩn không có cơ hội nhiễm vào mắt. Dùng nước ấm và xà phòng kháng khuẩn để rửa tay trong 2 phút. Nhớ rửa cả dưới móng tay và các kẽ ngón tay.

Thao tác phòng ngừa này đảm bảo rằng vi khuẩn, các chất ô nhiễm hoặc chất kích thích không xâm nhập vào mắt, một cơ quan rất dễ bị tổn thương và nhiễm trùng.

3. Kiểm tra xem bạn có nhìn thấy dị vật không

Việc xác định vị trí của vật nằm trong mắt có thể giúp bạn biết liệu vật đó gây tổn thương cho mắt không. Điều quan trọng là xác định vị trí của dị vật và không cố dùng công cụ để lấy dị vật ra. Bất cứ vật nào đưa vào mắt cũng có thể làm tổn thương và gây viêm nhiễm cho mắt.

4. Đảo mắt xung quanh để xác định vị trí của vật

Chuyển động mắt tới lui để tìm xem vật đó đang ở đâu. Đưa mắt từ trái sang phải, từ trên xuống dưới. Có thể bạn sẽ khó quan sát trong khi chuyển động mắt. Sau khi đảo mắt xung quanh, bạn nhìn vào gương xem có thể xác định được vị trí dị vật không.

Quay đầu sang hai bên và gật đầu lên xuống để chuyển động mắt trong khi nhìn vào gương.

Dùng ngón tay kéo mí mắt xuống và từ từ nhìn lên.

Lặp lại quá trình trên, nhưng lần này kéo mi mắt lên và nhìn xuống.

Nếu thấy khó quan sát được bất cứ thứ gì, bạn có thể nhờ người khác kiểm tra giúp.

Phần 2: Loại bỏ dị vật

1. Biết cần tránh điều gì

Trước khi cố gắng loại bỏ dị vật khỏi mắt, quan trọng là bạn cần biết điều gì nên tránh. Bạn cần ghi nhớ những điều sau đây khi cố gắng lấy dị vật ra khỏi mắt

Không bao giờ được lấy ra bất cứ mảnh kim loại nào kẹt trong mắt, dù to hay nhỏ.

Không bao giờ được ấn lên mắt để cố gắng đánh bật dị vật ra

Không bao giờ được dùng nhíp, tăm hoặc các vật cứng khác để lấy dị vật ra khỏi mắt.

2. Dùng dung dịch rửa mắt để làm trôi dị vật

Cách tốt nhất để rửa trôi dị vật hoặc hóa chất gây kich ứng ra khỏi mắt là dùng dung dịch vô trùng để rửa mắt.[9] Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa Kỳ (ANSI) khuyến nghị rửa mắt bằng nước ít nhất trong 15 phút.[10] Dùng dung dịch rửa mắt vô trùng để rửa mắt dưới dòng chảy liên tục.

Bạn cần nhớ rằng dung dịch rửa mắt không giúp trung hòa nhiều loại hóa chất mà chỉ làm loãng và rửa trôi các hóa chất. Do đó bạn sẽ cần một lượng lớn dung dịch rửa mắt.

3. Đứng dưới vòi sen và mở mắt để nước chảy vào mắt

Nếu đang ở nhà và dị vật trong mắt chỉ là vật nhỏ như lông mi hoặc bụi, bạn có thể cố gắng rửa trôi bằng cách để nước vòi sen nhẹ nhàng chảy qua mắt.

Không cho nước hướng thẳng vào mắt. Bạn nên để nước chảy vào trán, chảy xuống mặt và qua mắt.

Lấy ngón tay giữ cho mắt mở khi nước chảy qua.

Để nước chảy qua mắt trong vài phút xem dị vật có trôi ra chưa.

4. Tìm hiểu thời gian rửa mắt đối với các loại hóa chất khác nhau

Thời gian rửa mắt sẽ khác nhau tùy vào từng loại hóa chất dính vào mắt. Nếu có dị vật trong mắt, bạn cần rửa mắt cho đến khi vật đó trôi ra. Nhưng nếu hóa chất dính vào mắt và gây kích ứng, bạn sẽ phải rửa trong một khoảng thời gian nào đó tùy loại hóa chất.
Rửa trong 5 phút đối với các hóa chất gây kích ứng nhẹ.
Rửa ít nhất 20 phút đối với các chất gây kích ứng trung bình đến mạnh.
Rửa trong 20 phút đối với các chất ăn mòn không xâm thực như a-xít.
Rửa ít nhất 60 phút đối với các chất ăn mòn xâm thực như alkalis (chất kiềm).

5. Tìm sự chăm sóc y tế ngay nếu bạn cần phải rửa mắt quá vài phút

Nếu dị vật không ra khỏi mắt sau khi đã rửa vài phút hoặc nếu mắt bị dính hóa chất kích ứng mạnh, bạn cần nói ngay với một người nào đó. Nhờ họ gọi cho trung tâm chống độc hoặc gọi cấp cứu ngay lập tức.

Phần 3: Rửa mắt trong trường hợp khẩn cấp

1. Biết những tổn thương nào cần giội rửa mắt ngay

Trong một số trường hợp, ví dụ như khi bị chất kích ứng mạnh dính vào mắt, bạn không nên chỉ dùng nước rửa mắt vô trùng mà cần nhanh chóng tập trung rửa mắt thật kỹ và tìm sự trợ giúp y tế.

Ví dụ, nếu chẳng may bị hóa chất như a-xít, kiềm (base), chất ăn mòn hoặc một chất kích ứng nào đó bắn vào mắt, bạn cần ngưng ngay việc đang làm và rửa mắt ngay lập tức.

Đừng quên rằng một số hóa chất phản ứng với nước. Ví dụ, hầu hết các kim loại kiềm (cột đầu tiên bên trái trong bảng tuần hoàn) phản ứng rất mạnh với nước. Không được dùng nước để rửa các hóa chất này.

2. Sử dụng bồn rửa mắt nếu có

Hầu hết những nơi có thể xảy ra rủi ro hóa chất bắn vào mắt đều trang bị những bồn rửa mắt đặc biệt. Nếu có dị vật hoặc hóa chất lọt vào mắt, bạn hãy nhanh chóng đến bồn rửa mắt và thực hiện các bước sau:
Hạ cần đẩy tay xuống. Cần đẩy tay có màu sáng và dễ dàng nhìn thấy.
Ghé mặt trước các tia nước. Nước sẽ phun vào mắt với áp lực thấp.
Cố gắng hết sức mở to mắt. Dùng ngón tay giữ cho mắt mở khi rửa mắt.

3. Rửa mắt bằng vòi nước ở bồn rửa

Nếu không tìm được bồn rửa mắt ngay hoặc đang ở nơi không có bồn rửa mắt (như ở nhà), bạn có thể dùng vòi nước ở bồn rửa. Nước máy không lý tưởng lắm cho việc rửa mắt vì không vô trùng như nước cất ở nhiều phòng thí nghiệm. Nhưng việc rửa trôi hóa chất khỏi mắt quan trọng hơn nhiều so với nỗi lo về nguy cơ nhiễm trùng. Sau đây là cách rửa mắt ở bồn rửa:
Đến bồn rửa gần nhất và mở vòi nước lạnh. Nếu nước quá lạnh, bạn cần điều chỉnh sao cho nhiệt độ nước hơi âm ấm.
Tiếp đó, nghiêng người trên bồn, mở mắt và té nước vào hai mắt. Nếu vòi rửa là loại nhấc ra được, bạn có thể hướng vòi nước trực tiếp vào mắt với áp lực thấp và dùng tay giữ cho mắt mở.
Rửa mắt ít nhất 15 đến 20 phút.

4. Gọi cho trung tâm chống độc để có lời khuyên về cách xử lý các hóa chất gây kích ứng

(Ở Việt Nam, bạn hãy gọi số điện thoại cấp cứu 115). Nếu có người giúp, bạn nên nhờ họ gọi điện trong khi rửa mắt, sau đó tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Nếu mắt bị dính hóa chất nguy hiểm, bạn cần tìm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt ngay cả sau khi đã rửa mắt.