Định dạng ổ đĩa

Việc định dạng ổ đĩa sẽ xóa tất cả dữ liệu trên đó và tạo ra một hệ thống tập tin mới. Bạn sẽ cần định dạng ổ đĩa để cài đặt Windows trên đó, hoặc để bắt đầu sử dụng nó nếu bạn có ý định cài đặt thêm ổ đĩa. Bạn có thể định dạng ổ đĩa để nhanh chóng xóa toàn bộ dữ liệu trên đó. Bạn cũng có thể gộp (shrink) các ổ đĩa đang có và định dạng vùng lưu trữ còn trống để tạo ra ổ đĩa phụ trên máy tính của bạn. Nếu có ý định bán máy tính, bạn có thể sử dụng công cụ đặc biệt để xóa tất cả dữ liệu của bạn một cách an toàn.

Phương pháp 1: Định dạng ổ đĩa chính

1. Sao lưu dự phòng mọi dữ liệu quan trọng

Việc định dạng ổ đĩa sẽ xóa tất cả dữ liệu trên đó và gỡ bỏ hệ điều hành. Hãy đảm bảo rằng bạn đã sao lưu dự phòng mọi tập tin quan trọng sang chỗ khác, chẳng hạn như lưu sang ổ đĩa gắn ngoài hoặc trên đám mây.

Nếu bạn có ý định xóa an toàn dữ liệu trên ổ đĩa để chuẩn bị bán lại, hãy xem phần Định dạng ổ đĩa một cách an toàn của bài viết này.

2. Cho đĩa cài đặt Windows vào

Bạn sẽ sử dụng đĩa cài đặt Windows để định dạng ổ đĩa của bạn. Đây là cách dễ nhất để định dạng ổ đĩa chính, vì bạn không thể thực hiện điều này từ ngay trong Windows. Bạn không cần dùng đĩa cài đặt mình sở hữu, vì bạn không cần thực sự nhập khóa sản phẩm (trừ khi bạn tiến hành cài đặt lại Windows). Nếu không thể tìm thấy đĩa cài đặt, bạn vẫn có thể lựa chọn một trong các phương án sau đây tùy thuộc vào phiên bản Windows của bạn:

Windows 7 - Bạn có thể tải tập tin ISO cho Windows 7 mà bạn định nhập khóa sản phẩm của mình tại đây. Sau đó, bạn sẽ chuyển tập tin ISO này vào DVD trống hoặc ổ USB đang sử dụng Windows 7 USB/DVD Download Tool mà bạn có thể tải về tại đây.

Windows 8 - Bạn có thể tải công cụ Windows 8 Media Creation của Microsoft tại đây. Chương trình này sẽ tải về và tạo ra phương tiện cài đặt Windows trên DVD trống hoặc ổ USB (4 GB trở lên). Hãy chạy công cụ và làm theo hướng dẫn trên màn hình để tạo ra phương tiện cài đặt.

Windows 10 - Bạn có thể tải công cụ Windows 10 Media Creation của Microsoft tại đây. Hãy chạy chương trình này để tải về và tạo ra đĩa cài đặt Windows 10 trên DVD trống hoặc ổ USB. Hầu hết người dùng đều tải về phiên bản 64-bit của công cụ này. Nếu không chắc, hãy xem bài viết Cách để Kiểm tra phiên bản Windows của bạn là 32 bit hay 64 bit.

3. Thiết lập máy tính để khởi động từ ổ cài đặt

Để chạy trình cài đặt và định dạng ổ đĩa, bạn sẽ phải thiết lập máy tính để khởi động từ ổ đĩa đó (DVD hoặc USB) thay vì khởi động từ ổ cứng. Quá trình thực hiện sẽ có đôi chút khác biệt tùy thuộc vào việc máy tính của bạn chạy Windows 7 (hoặc cũ hơn), hay máy tính của bạn chạy Windows 8 (hoặc mới hơn).

Đối với Windows 7 (và phiên bản cũ hơn) - Hãy khởi động lại máy tính của bạn và nhấn phím BIOS, SETUP, hoặc BOOT được hiển thị khi máy tính khởi động lần đầu. Các phím hay được sử dụng nhất là F2, F11, F12, và Del. Trong trình đơn BOOT, hãy thiết lập ổ đĩa cài đặt của bạn thành thiết bị khởi động chính.

Đối với Windows 8 (và phiên bản mới hơn) - Nhấp vào nút Nguồn trong trình đơn hoặc màn hình Start. Giữ ⇧ Shift và nhấp Restart để khởi động lại vào trình đơn "Advanced startup". Lựa chọn tùy chọn "Troubleshoot" rồi nhấp "Advanced options". Nhấp "UEFI Firmware Settings" và rồi mở trình đơn BOOT. Sau đó thiết lập ổ đĩa cài đặt của bạn thành thiết bị khởi động chính.

4. Bắt đầu quá trình cài đặt

Windows sẽ tải về các tập tin thiết lập và bắt đầu quá trình cài đặt. Bạn sẽ được yêu cầu lựa chọn ngôn ngữ của bạn và chấp nhận các điều khoản trước khi tiếp tục.

5. Lựa chọn phương thức cài đặt "Custom"

Điều này cho phép bạn định dạng ổ cứng của bạn trong lúc cài đặt.

6. Lựa chọn phân vùng bạn muốn định dạng

Sau khi nhấn qua các màn hình cài đặt ban đầu, bạn sẽ nhìn thấy tất cả ổ cứng và phân vùng (partition) tương ứng. Về cơ bản, bạn sẽ nhìn thấy nhiều phân vùng trên máy tính, một dành cho hệ điều hành của bạn, một phân vùng khôi phục, và bất cứ phân vùng nào khác mà bạn đã tạo ra hoặc ổ đĩa bạn đã cài đặt.

Bạn có thể xóa phân vùng trên cùng ổ đĩa để gộp tất cả chúng thành một phân vùng chưa được định dạng (unallocated). Thao tác này sẽ xóa mọi dữ liệu trên các phân vùng. Hãy nhấp vào nút "Drive options" để nhìn thấy tùy chọn "Delete" dành cho phân vùng.

Nếu định xóa tất cả phân vùng, bạn sẽ cần tạo ra một phân vùng mới trước khi định dạng nó. Hãy lựa chọn vùng chưa được định dạng và nhấp "New" để tạo ra phân vùng mới. Bạn được phép thiết lập kích thước của phân vùng tùy theo dung lượng lưu trữ còn trống có sẵn. Chú ý rằng bạn thường không thể tạo ra nhiều hơn bốn phân vùng trên một ổ đĩa.

7. Định dạng phân vùng đã lựa chọn

Hãy nhấp nút "Format" sau khi lựa chọn phân vùng hoặc ổ đĩa. Nếu bạn không nhìn thấy nút Format, hãy nhấp vào nút "Drive options" để nhìn thấy nút đó. Bạn sẽ được cảnh báo là quá trình định dạng sẽ xóa tất cả dữ liệu trên phân vùng. Sau khi bạn đồng ý, quá trình định dạng sẽ tự động diễn ra. Bạn có thể sẽ phải chờ một lúc để quá trình này hoàn tất.

8. Cài đặt hệ điều hành

Việc định dạng ổ đĩa chính sẽ gỡ bỏ hệ điều hành, nghĩa là bạn sẽ không thể sử dụng máy tính cho đến khi cài đặt lại hệ điều hành. Bạn có thể tiến hành cài đặt Windows sau khi định dạng ổ đĩa, hoặc có thể cài đặt một hệ điều hành khác kiểu như Linux. Để cài đặt Windows, hãy làm theo các bước hướng dẫn trong chương trình cài đặt sau khi định dạng. Để cài đặt Linux, bạn sẽ cần phương tiện cài đặt Linux. Tham khảo bài viết Cách để Cài đặt Linux để xem hướng dẫn cụ thể dành cho việc cài đặt các phiên bản Linux khác nhau.

Phương pháp 2: Định dạng ổ đĩa phụ

1. Mở tiện ích Disk Management

Khi kết nối ổ đĩa gắn ngoài mới hoặc cài đặt ổ cứng mới, bạn sẽ cần định dạng để nó xuất hiện trong Windows Explorer. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách sử dụng tiện ích Disk Management.

Nhấn ⊞ Win+R và gõ diskmgmt.msc để chạy Disk Management. Trong Windows 8 và 10, bạn có thể nhấp chuột phải vào nút Start và lựa chọn "Disk Management".

Có thể sẽ mất một lúc để tất cả ổ cứng đã cài đặt của bạn xuất hiện.

Nếu bạn muồn xóa an toàn dữ liệu trên ổ đĩa trước khi bán, hãy xem phần Định dạng ổ đĩa một cách an toàn của bài viết này.

2. Phân vùng ổ đĩa mới (nếu được hỏi)

Nếu đang mở Disk Management lần đầu sau khi cài đặt ổ đĩa mới, bạn có thể sẽ được hỏi về việc khởi tạo ổ đĩa. Đừng lo lắng nếu cửa sổ này không xuất hiện.

Lựa chọn "GPT" nếu ổ đĩa mới có dung lượng 2 TB trở lên. Lựa chọn "MBR" nếu ổ đĩa mới có dung lượng nhỏ hơn 2 TB.

3. Lựa chọn ổ đĩa bạn muốn định dạng

Tất cả ổ đĩa và phân vùng của bạn sẽ được liệt kê trong Disk Management. Nếu bạn vừa cài đặt một ổ đĩa mới, nó thường sẽ xuất hiện trong hàng và được dán nhãn "Unallocated". Hãy nới rộng cột "Status" để xem thông tin chi tiết về từng phân vùng.

Bạn không thể định dạng phân vùng "Boot" trong Windows, vì đây là phân vùng mà Windows sẽ được cài đặt trên đó.

Việc định dạng sẽ xóa tất cả dữ liệu trên ổ đĩa, vì thế bạn phải thật sự chắc chắn rằng đã lựa chọn đúng ổ.

4. Tạo phân vùng (nếu cần thiết)

Nếu ổ đĩa chưa được định dạng, bạn sẽ cần nhấp chuột phải vào nó và lựa chọn "New Simple Volume". Hãy làm theo hướng dẫn trên màn hình để tạo ra phân vùng trong phần dung lượng lưu trữ chưa được định dạng.

5. Nhấp chuột phải vào ổ đĩa hoặc phân vùng và lựa chọn "Format"

Bước này sẽ mở ra cửa sổ Format.

6. Thiết lập các tùy chọn định dạng

Bạn có thể đặt tên mới cho ổ đĩa (Volume label), cũng như lựa chọn hệ thống tập tin của nó. Đối với Windows, hãy lựa chọn "NTFS" làm hệ thống tập tin để đạt được độ tương thích cao nhất. Bạn có thể lựa chọn xem có muốn tiến hành định dạng nhanh hay không. Chỉ nên bỏ tích tùy chọn này nếu bạn lo lắng rằng ổ đĩa của bạn bị hỏng.

7. Chờ quá trình định dạng hoàn tất

Nhấp vào nút Format sau khi cảm thấy hài lòng với thiết lập của bạn. Quá trình định dạng có thể sẽ diễn ra trong vài phút. Sau khi quá trình này hoàn tất, bạn có thể sử dụng ổ đĩa để lưu trữ tập tin và cài đặt chương trình vào đó.

Phương pháp 3: Gộp ổ đĩa đang có

1. Mở tiện ích Disk Management

Bạn có thể gộp (shrink) các ổ đĩa đang có của bạn để chuyển đổi dung lượng lưu trữ còn trống trên chúng thành một phân vùng mới. Tính năng này có thể sẽ hữu ích nếu bạn có nhiều dung lượng lưu trữ còn trống trên ổ đĩa và muốn tạo ra một ổ đĩa dành riêng cho một số tập tin, chẳng hạn như phương tiện.

Nhấn ⊞ Win+R và gõ diskmgmt.msc để nhanh chóng chạy tiện ích Disk Management. Bạn cũng có thể nhấp chuột phải vào nút Start trong Windows 8 và 10 để lựa chọn Disk Management từ trình đơn.

2. Lựa chọn phân vùng muốn gộp

Bạn có thể gộp bất cứ phân vùng nào có chút dung lượng lưu trữ còn trống. Tuy nhiên, bạn nên lựa chọn phân vùng còn trống ít nhất vài GB để phân vùng mới trở nên hữu ích. Hãy đảm bảo rằng để lại đủ dung lượng lưu trữ cho phân vùng đang có, nhất là trong trường hợp đó là phân vùng khởi động của bạn. Windows hoạt động hiệu quả nhất khi có ít nhất 20% phân vùng còn trống.

3. Nhấp chuột phải vào phân vùng và lựa chọn "Shrink volume"

Bước này giúp mở cửa sổ mới sau khi Disk Management xác định được có bao nhiêu dung lượng lưu trữ có sẵn để tạo ra một phân vùng mới.

4. Nhập kích thước cho phân vùng mới

Cửa sổ sẽ hiển thị dung lượng lưu trữ có sẵn để gộp ổ đĩa đang có theo megabyte (MB). 1024 MB bằng một gigabyte (GB). Bạn sẽ cần nhập kích thước mong muốn để gộp ổ đĩa bằng cách tạo một phân vùng mới theo kích thước đó.

5. Bắt đầu quá trình gộp

Nhấp "Shrink" để tạo ra vùng dung lượng lưu trữ mà bạn chỉ định trong ổ đĩa đang có. Nó sẽ xuất hiện trong Disk Management dưới dạng dung lượng lưu trữ chưa được định dạng trên cùng ổ đĩa với phân vùng cũ.

6. Tạo ra một phân vùng

Nhấp chuột phải vào vùng dung lượng lưu trữ chưa được định dạng và lựa chọn "New simple volume". Thao tác này sẽ khởi chạy Simple Volume Wizard.

7. Làm theo các bước trên màn hình để tạo ra phân vùng

Bạn có thể lựa chọn xem bạn muốn sử dụng bao nhiêu dung lượng lưu trữ chưa được định dạng cho phân vùng mới. Bạn cũng có thể gán chữ cái cho ổ đĩa.

8. Định dạng phân vùng mới

Trong lúc làm theo các bước hướng dẫn, bạn sẽ được hỏi là có muốn định dạng phân vùng không. Bạn có thể định dạng nó với hệ thống tập tin ngay lập tức, hoặc định dạng sau bằng cách thực hiện các bước trong phương pháp đã đề cập trên đây.

Phương pháp : Định dạng ổ đĩa một cách an toàn

1. Tải DBAN

DBAN là công cụ định dạng ổ cứng miễn phí có thể ghi đè (overwrite) dữ liệu của bạn một cách an toàn để nó không thể bị khôi phục. Bạn sẽ muốn làm điều này nếu có ý định tặng cho, bán, hay tái chế máy tính hoặc ổ đĩa của bạn để tránh bị đánh cắp danh tính.

Bạn có thể tải DBAN từ dban.org. Phiên bản miễn phí sẽ phù hợp với hầu hết người dùng.
Bạn không thể sử dụng DBAN để xóa an toàn ổ cứng điện tử (SSD). Bạn sẽ cần sử dụng một chương trình trả phí kiểu như Blancco.

2. Ghi DBAN thành đĩa DVD hoặc CD trống

Vì DBAN nhỏ nên sẽ vừa với một CD hoặc DVD trống. Nếu đang sử dụng Windows 7 trở lên, bạn có thể nhấp chuột phải vào tập tin ISO đã tải về và lựa chọn "Burn to Disc" để ghi nó thành đĩa trống trong ổ của bạn.

3. Thiết lập máy tính để khởi động từ đĩa DBAN

Bạn sẽ cần thiết lập máy tính của bạn để khởi động từ ổ đĩa quang (optical drive) và chạy DBAN.

Đối với Windows 7 (và phiên bản cũ hơn) - Hãy khởi động lại máy tính của bạn và nhấn phím BIOS, SETUP, hoặc BOOT được hiển thị ở màn hình logo của nhà sản xuất. Thường thì sẽ là phím F2, F11, F12, hoặc Del. Mở trình đơn BOOT và thiết lập ổ đĩa quang của bạn thành thiết bị khởi động chính.

Đối với Windows 8 (và phiên bản mới hơn) - Nhấp vào nút Nguồn trong trình đơn hoặc màn hình Start. Giữ phím ⇧ Shift và nhấp vào Restart để khởi động lại trong trình đơn "Advanced startup". Lựa chọn tùy chọn "Troubleshoot" rồi nhấp "Advanced options". Nhấp "UEFI Firmware Settings" rồi chuyển đến trình đơn BOOT. Thiết lập ổ đĩa quang của bạn thành thiết bị khởi động chính.

4. Chạy DBAN

Sau khi thiết lập trình tự khởi động, hãy khởi động lại máy tính để chạy DBAN. Nhấn ↵ Enter trên màn hình DBAN chính để bắt đầu chương trình.

5. Lựa chọn ổ đĩa muốn xóa

Sử dụng các phím mũi tên để chọn ra ổ cứng bạn muốn xóa, rồi nhấn Space để lựa chọn nó. Hãy cẩn thận khi lựa chọn các ổ nếu bạn có dữ liệu nào đó muốn giữ lại, vì một khi đã bắt đầu thì không có cách nào để quay trở lại. Bạn có thể lỡ xóa luôn cả cài đặt Windows nếu không cẩn thận.

6. Nhấn .F10 để bắt đầu xóa

Thiết lập mặc định của DBAN sẽ được sử dụng để xóa an toàn dữ liệu của bạn. Sau khi xóa, gần như là không thể lấy lại dữ liệu. Quá trình xóa DBAN mặc định thường sẽ hoàn tất trong vài tiếng đồng hồ.

Nếu bạn muốn chắc chắn hơn nữa rằng mọi thứ đã được xóa hoàn toàn, hãy nhấn M trên ổ đĩa đã lựa chọn của bạn và lựa chọn "DoD 5220.22-M" hoặc "Gutmann Wipe". Quá trình này sẽ tốn nhiều thời gian hơn nữa để hoàn tất, nhưng việc xóa sẽ an toàn hơn nhiều.