- Tham gia
- 15/12/2011
- Bài viết
- 1.979
Xu hướng dậy th.ì sớm ngày càng gia tăng ở trẻ em trên toàn thế giới. Một số ít có thể là biểu hiện của bệnh lý, cần được điều trị đặc biệt. Những trường hợp còn lại thường không rõ nguyên nhân nhưng có thể điều trị để giảm tốc độ.
dậy th.ì được coi là sớm nếu khởi phát trước 8 tuổi ở bé gái và 9 tuổi ở bé nam. Độ tuổi chính xác vẫn còn là vấn đề tranh cãi. Một số chuyên gia cho rằng cần hạ độ tuổi chính thức nói trên xuống nữa. Nhóm khác lại nói làm như vậy sẽ khó xác định những trẻ cần được điều trị thực sự.
Cần phân biệt dậy th.ì thực thụ với chứng vú phát triển sớm - một rối loạn lành tính trong đó ngực phát triển đơn thuần không kèm theo các dấu hiệu dậy th.ì khác.
Phần lớn các trường hợp dậy th.ì sớm chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này. Trong số đó phải kể đến u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp. Ở các bé gái trên 6 tuổi, những nguyên nhân kể trên thường rất hiếm gặp nhưng vẫn cần được bác sĩ cân nhắc. Một nguyên nhân khác cần được chú ý là gia tăng lượng estrogen đưa vào cơ thể từ bên ngoài qua thức ăn, đồ plastic..
dậy th.ì sớm xuất hiện ở các bé gái nhiều hơn 10 lần so với các bé trai.
Ở bé gái, dậy th.ì sớm biểu hiện ở:
- Dấu hiệu đầu tiên là ngực phát triển. Ngực nhú lên thành những cục nhỏ dưới núm vú, ở một hoặc cả hai bên. Những cục này có thể cứng và có kích thước khác nhau. Thời điểm này trẻ thường bắt đầu cao nhanh.
- Sau khoảng 6 tháng, lông mu xuất hiện (mặc dù ở một số trẻ, mọc lông mu lại là biểu hiện đầu tiên của dậy th.ì), rồi đến lông nách.
- Trong vài năm tiếp theo, ngực tiếp tục lớn lên, lông mu và cơ quan sinh dục ngoài tăng trưởng dần dần, dẫn tới kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Thay đổi này thường xuất hiện vào 12,5 - 13 tuổi, khoảng 2 năm sau khi bắt đầu dậy th.ì.
- Cơ thể tiếp tục phát triển và toàn bộ quá trình dậy th.ì hoàn tất sau 3-4 năm, với ngực, quầng vú và lông mu phát triển như ở người lớn.
- Trong giai đoạn dậy th.ì, các bé gái thường cao trung bình 7 - 8 cm/năm, và đạt đỉnh điểm khi kỳ kinh đầu tiên xuất hiện. Trẻ thường dừng cao khoảng 2 năm sau khi có kinh.
- Quá trình này thường bắt đầu khi các bé được 10,5 tuổi.
Ở bé trai, cần tìm các dấu hiệu dậy th.ì sớm ở:
- Dấu hiệu dậy th.ì đầu tiên là tăng kích thước t.inh hoàn.
- Vài tháng sau, lông mu bắt đầu mọc.
- Lông mu, lông nách, t.inh hoàn và d.ương v.ật tiếp tục phát triển.
- Nam đạt tốc độ tăng chiều cao tối đa chậm hơn nữ 2-3 năm. Hiện tượng này thường bắt đầu bằng bàn tay và bàn chân to ra, rồi đến cánh tay và cẳng chân, thân và ngực phát triển. Những thay đổi khác bao gồm giọng trầm hơn, cơ bắp to lên, có khả năng cương cứng và xuất tinh (đặc biệt là xuất tinh tự nhiên, còn gọi là 'giấc mơ ướt'). Ở một số em trai, ngực có thể phát triển.
- Những thay đổi trên vẫn tiếp tục, quá trình dậy th.ì hoàn thành sau 3-4 năm với lông mu, t.inh hoàn và d.ương v.ật đạt kích thước như ở người lớn. Tiếp theo ngực và râu phát triển.
- Quá trình này thường bắt đầu muộn hơn ở con trai, trung bình là 11,5- 12 tuổi.
Các bé trai đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất chậm hơn các bạn gái, thường là khi lên 14 tuổi.
dậy th.ì ở cả hai giới đều liên quan tới ra mồ hôi nách, cơ thể có mùi, nổi mụn trứng cá.
Sự tăng chiều cao cân nặng có thể nhận thấy ở cả hai giới.
Trong suốt thời kỳ dậy th.ì xương liên tục trưởng thành. Ở trẻ dậy th.ì sớm, giai đoạn trẻ cao lên nhanh bắt đầu sớm và thường cũng kết thúc sớm hơn bình thường. Đầu tiên, trẻ lớn vọt so với các bạn cùng lứa, nhưng sau vài năm chúng ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành. Chẩn đoán và can thiệp sớm có thể giúp đưa tốc độ tăng trưởng của trẻ trở lại nhịp điệu thích hợp.
Trẻ dậy th.ì trước 8 tuổi cần được đánh giá cẩn thận:
- Xét nghiệm máu và nước tiểu giúp phát hiện hàm lượng hoóc môn bất thường.
- Chụp cắt lớp, cộng hưởng từ và siêu âm giúp phát hiện các khối u có thể là nguyên nhân gây dậy th.ì sớm.
- Chụp X-quang cổ tay giúp xác định tốc độ trưởng thành của xương. Nếu xương già nhanh quá so với tuổi thực - ví dụ, đứa trẻ lên 7 mà tuổi xương lại tương đương với trẻ 12 tuổi, thì nhiều nguy cơ trẻ không đạt chiều cao tối đa khi trưởng thành.
dậy th.ì được coi là sớm nếu khởi phát trước 8 tuổi ở bé gái và 9 tuổi ở bé nam. Độ tuổi chính xác vẫn còn là vấn đề tranh cãi. Một số chuyên gia cho rằng cần hạ độ tuổi chính thức nói trên xuống nữa. Nhóm khác lại nói làm như vậy sẽ khó xác định những trẻ cần được điều trị thực sự.
Cần phân biệt dậy th.ì thực thụ với chứng vú phát triển sớm - một rối loạn lành tính trong đó ngực phát triển đơn thuần không kèm theo các dấu hiệu dậy th.ì khác.
Phần lớn các trường hợp dậy th.ì sớm chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số bệnh lý có thể là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra biến đổi này. Trong số đó phải kể đến u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp. Ở các bé gái trên 6 tuổi, những nguyên nhân kể trên thường rất hiếm gặp nhưng vẫn cần được bác sĩ cân nhắc. Một nguyên nhân khác cần được chú ý là gia tăng lượng estrogen đưa vào cơ thể từ bên ngoài qua thức ăn, đồ plastic..
dậy th.ì sớm xuất hiện ở các bé gái nhiều hơn 10 lần so với các bé trai.
Ở bé gái, dậy th.ì sớm biểu hiện ở:
- Dấu hiệu đầu tiên là ngực phát triển. Ngực nhú lên thành những cục nhỏ dưới núm vú, ở một hoặc cả hai bên. Những cục này có thể cứng và có kích thước khác nhau. Thời điểm này trẻ thường bắt đầu cao nhanh.
- Sau khoảng 6 tháng, lông mu xuất hiện (mặc dù ở một số trẻ, mọc lông mu lại là biểu hiện đầu tiên của dậy th.ì), rồi đến lông nách.
- Trong vài năm tiếp theo, ngực tiếp tục lớn lên, lông mu và cơ quan sinh dục ngoài tăng trưởng dần dần, dẫn tới kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Thay đổi này thường xuất hiện vào 12,5 - 13 tuổi, khoảng 2 năm sau khi bắt đầu dậy th.ì.
- Cơ thể tiếp tục phát triển và toàn bộ quá trình dậy th.ì hoàn tất sau 3-4 năm, với ngực, quầng vú và lông mu phát triển như ở người lớn.
- Trong giai đoạn dậy th.ì, các bé gái thường cao trung bình 7 - 8 cm/năm, và đạt đỉnh điểm khi kỳ kinh đầu tiên xuất hiện. Trẻ thường dừng cao khoảng 2 năm sau khi có kinh.
- Quá trình này thường bắt đầu khi các bé được 10,5 tuổi.
Ở bé trai, cần tìm các dấu hiệu dậy th.ì sớm ở:
- Dấu hiệu dậy th.ì đầu tiên là tăng kích thước t.inh hoàn.
- Vài tháng sau, lông mu bắt đầu mọc.
- Lông mu, lông nách, t.inh hoàn và d.ương v.ật tiếp tục phát triển.
- Nam đạt tốc độ tăng chiều cao tối đa chậm hơn nữ 2-3 năm. Hiện tượng này thường bắt đầu bằng bàn tay và bàn chân to ra, rồi đến cánh tay và cẳng chân, thân và ngực phát triển. Những thay đổi khác bao gồm giọng trầm hơn, cơ bắp to lên, có khả năng cương cứng và xuất tinh (đặc biệt là xuất tinh tự nhiên, còn gọi là 'giấc mơ ướt'). Ở một số em trai, ngực có thể phát triển.
- Những thay đổi trên vẫn tiếp tục, quá trình dậy th.ì hoàn thành sau 3-4 năm với lông mu, t.inh hoàn và d.ương v.ật đạt kích thước như ở người lớn. Tiếp theo ngực và râu phát triển.
- Quá trình này thường bắt đầu muộn hơn ở con trai, trung bình là 11,5- 12 tuổi.
Các bé trai đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất chậm hơn các bạn gái, thường là khi lên 14 tuổi.
dậy th.ì ở cả hai giới đều liên quan tới ra mồ hôi nách, cơ thể có mùi, nổi mụn trứng cá.
Sự tăng chiều cao cân nặng có thể nhận thấy ở cả hai giới.
Trong suốt thời kỳ dậy th.ì xương liên tục trưởng thành. Ở trẻ dậy th.ì sớm, giai đoạn trẻ cao lên nhanh bắt đầu sớm và thường cũng kết thúc sớm hơn bình thường. Đầu tiên, trẻ lớn vọt so với các bạn cùng lứa, nhưng sau vài năm chúng ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành. Chẩn đoán và can thiệp sớm có thể giúp đưa tốc độ tăng trưởng của trẻ trở lại nhịp điệu thích hợp.
Trẻ dậy th.ì trước 8 tuổi cần được đánh giá cẩn thận:
- Xét nghiệm máu và nước tiểu giúp phát hiện hàm lượng hoóc môn bất thường.
- Chụp cắt lớp, cộng hưởng từ và siêu âm giúp phát hiện các khối u có thể là nguyên nhân gây dậy th.ì sớm.
- Chụp X-quang cổ tay giúp xác định tốc độ trưởng thành của xương. Nếu xương già nhanh quá so với tuổi thực - ví dụ, đứa trẻ lên 7 mà tuổi xương lại tương đương với trẻ 12 tuổi, thì nhiều nguy cơ trẻ không đạt chiều cao tối đa khi trưởng thành.
