Hiệu quả của hoạt động xúc tiến thương mại được đến tăng trưởng XK hàng hoá của Việt Nam
Xúc tiến thương mại trong những năm gần đây có khá nhiều hoạt động, từ hoạt động của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đến Chương trình Thương hiệu quốc gia cũng như các hoạt động khác hỗ trợ nâng cao năng lực, cung cấp thông tin cho doanh nghiệp. Tất cả đã góp phần hiệu quả gia tăng kim ngạch XK cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyên cung cấp dịch vụ kế toán trọn gói tại Hà Nội với hoàn cảnh nguồn lực hạn chế.
Trong suốt những năm qua, mỗi năm có hàng nghìn khoá đào tạo cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trên cả nước về nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, về phát triển sản phẩm, phát triển mẫu mã, thương hiệu. Tương tự, hàng năm cũng có vài trăm khoá đào tạo trên khắp cả nước về cung cấp kỹ năng xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp. Với hội chợ, triển lãm nước ngoài, nguồn lực hỗ trợ từ Chính phủ lên tới hàng trăm tỷ đồng/năm. Ngoài ra, phần xã hội hoá, vốn góp từ phía doanh nghiệp còn nhiều gấp 3-4 lần con số hỗ trợ từ nguồn lực Chính phủ. Tính chung, tổng kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại khoảng 400-500 tỷ đồng/năm, song đã tạo ra mức kim ngạch tăng trưởng XK khoảng 10%/năm trong suốt thời gian qua. Như vậy có thể đánh giá hoạt động khá hiệu quả.
Có những quan điểm cho rằng, hình thức xúc tiến thương mại được thông qua việc tham gia hội chợ chưa thực sự hiệu quả.
Đây là nhận xét chưa toàn diện, thấu đáo. Mỗi năm, trong khung khổ của hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia, các doanh nghiệp được hiệp hội được tham dự khoảng vài chục hội chợ trên khắp thế giới từ hỗ trợ kinh phí của Chính phủ. Những doanh nghiệp tham gia hội chợ này đều được qua quá trình lựa chọn, kiểm soát, có những tiêu chí rất gắt gao từ phía Bộ Công Thương. Ví dụ như, được doanh nghiệp phải có kim ngạch XK ra sao, có cán bộ giao tiếp được tiếng Anh như thế nào, có cán bộ kinh doanh giỏi... Tôi khẳng định, không có doanh nghiệp nào tham dự hội chợ trong khung khổ của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đi hội chợ như đi chơi.
Bên cạnh đó, khi tham gia hội chợ dù chưa thống kê được có bao nhiêu hợp đồng ký ngay tại hội chợ nhưng được tham gia hội chợ cũng là quá trình để doanh nghiệp tiếp cận thị trường, khách hàng, giới thiệu sản phẩm. doanh nghiệp mở ra cơ hội ký được hợp đồng với đối tác. Có doanh nghiệp tham dự hội chợ đã được báo cáo rằng doanh nghiệp chỉ cần tham dự hội chợ là có đơn hàng cho cả năm sau đó.
Nhiều chuyên gia đánh giá chi phí cho xúc tiến thương mại của Việt Nam hiện chưa tương xứng với tiềm năng XK? Quan điểm của ông như thế nào?
So với các nước trong khu vực cũng như trên thế giới, kinh phí mà ngân sách nhà nước dành cho hoạt động xúc tiến thương mại rất thấp. Cụ thể, từ nhiều năm qua, kinh phí hoạt động xúc tiến thương mại của Việt Nam bằng khoảng 0,011% so với các nước như Thái Lan, Malaysia. Với Hàn Quốc, Nhật Bản, mức kinh phí còn kém xa tới vài trăm lần. Điều này được xuất phát từ thực tiễn nền kinh tế còn nhiều khó khăn, hạn chế so với nền kinh tế khác, đặc biệt là với nền kinh tế Nhật Bản, Hàn Quốc. Để hoạt động được xúc tiến thương mại có thể hỗ trợ tốt hơn nữa các doanh nghiệp, hiệp hội, thời gian tới cần sự cải thiện, dành thêm nguồn ngân sách của Chính phủ cho hoạt động xúc tiến thương mại.
Chương trình xúc tiến thương mại, đặc biệt là xúc tiến XK sẽ được chú trọng vào những nội dung:
Việt Nam tham gia rất nhiều FTA thế hệ mới. Để tận dụng tối đa những lợi ích từ các FTA cũng như vượt qua được thách thức của thương mại toàn cầu, phát triển XK bền vững, thời gian tới hoạt động xúc tiến thương mại cần có một số định hướng cho phù hợp.
Thứ nhất, đẩy mạnh ứng công nghệ thông tin và thương mại điện tử trong xúc tiến XK.
Thứ hai, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong hoạt động xúc tiến XK, chú trọng tìm kiếm đối tác cho các hiệp hội, doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bởi trong bối cảnh toàn cầu, đối tác thương mại sẽ quan trọng hơn thị trường. Đối tác có thể đầu tư vào thị trường này ngày hôm nay nhưng ngày mai có thể rút ra và đầu tư vào thị trường khác. Thời gian tới, chúng tôi sẽ chú trọng vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiệp hội trong việc duy trì kết nối bền vững với các đối tác thương mại.
Thứ ba, định hướng xúc tiến thương mại thời gian tới còn là cải thiện hệ thống thông tin tư vấn về thị trường cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, làm sao tạo ra kênh thông tin thông suốt giữa các thương vụ của Việt Nam, các cơ quan đại diện của Việt Nam trên thị trường thế giới với Cục Xúc tiến thương mại và Cục Xuất nhập khẩu trong nước, các Trung tâm xúc tiến thương mại của các địa phương, tỉnh, thành phố trên cả nước và với cả các hiệp hội, doanh nghiệp. Mục đích là có được hệ thống thông tin về cơ hội thị trường thông suốt, cung cấp cho doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất.
Thứ tư, trong khung khổ của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia, chúng tôi sẽ phải có những thay đổi, tìm ra những trọng tâm, trọng điểm, tìm ra những hoạt động thực sự mang tầm cỡ quốc gia để hỗ trợ diện rộng cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hỗ trợ xúc tiến thương mại gắn với những hoạt động như xây dựng, phát triển và bảo vệ thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế. Bởi thông qua việc xây dựng, phát triển, bảo vệ thương hiệu, doanh nghiệp mới có giá trị, có cơ hội gia tăng giá trị trên thị trường thế giới cũng như nội địa; đồng thời được thông qua việc duy trì thương hiệu doanh nghiệp mới duy trì được kim ngạch XK bền vững.
Vai trò của xúc tiến XK được thông qua thương mại điện tử trong bối cảnh hiện nay
Xu hướng hiện nay, thương mại được điện tử cũng như kỹ thuật số phát triển rất mạnh trong thương mại quốc tế. Đối với Việt Nam, được tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử cũng như thương mại số, kinh tế số dự kiến năm 2030 tăng gần 600 lần so với năm 2003. Vì vậy, thời gian tới xúc tiến XK thông qua môi trường thương mại điện tử cũng như kinh tế số là một trong những ưu tiên của Bộ Công Thương nhằm hỗ trợ doanh nghiệp.
Việc hỗ trợ được triển khai thông được qua nâng cao kỹ năng, năng lực cho doanh nghiệp, nâng cao hiểu biết về xúc tiến thương mại, xúc tiến XK thông qua môi trường thương mại điện tử. Bên cạnh đó, được Bộ Công Thương kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ về thương mại được điện tử trên thế giới như Amazon, Alibaba, các công ty kỹ thuật số khác như Google… để được các đơn vị này tới Việt Nam, có những hoạt động hợp tác với Bộ Công Thương và hỗ trợ cho các doanh nghiệp, đặc biệt là được doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này nhằm giúp doanh nghiệp có thể ứng dụng tốt nhất những công cụ được thương mại điện tử, công cụ của kinh tế số vào xúc tiến XK của doanh nghiệp trong thời gian tới.
Doanh nghiệp là đối tượng cần hết sức chủ động trong hoạt động xúc tiến thương mại, được xúc tiến XK vì Chính phủ không làm hết được. Chính phủ ngay trong Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia cũng không được có chi phí để trang trải tất cả cho hoạt động xúc tiến thương mại. doanh nghiệp cần chia sẻ trước hết là chi phí, kinh phí hoạt động xúc tiến thương mại với Chính phủ. Bên cạnh đó, được doanh nghiệp cũng phải hết sức chủ động trong tìm kiếm thị trường, duy trì phát triển thương hiệu trên thị trường quốc tế, đảm bảo XK bền vững.
Xúc tiến thương mại trong những năm gần đây có khá nhiều hoạt động, từ hoạt động của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đến Chương trình Thương hiệu quốc gia cũng như các hoạt động khác hỗ trợ nâng cao năng lực, cung cấp thông tin cho doanh nghiệp. Tất cả đã góp phần hiệu quả gia tăng kim ngạch XK cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyên cung cấp dịch vụ kế toán trọn gói tại Hà Nội với hoàn cảnh nguồn lực hạn chế.
Trong suốt những năm qua, mỗi năm có hàng nghìn khoá đào tạo cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trên cả nước về nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, về phát triển sản phẩm, phát triển mẫu mã, thương hiệu. Tương tự, hàng năm cũng có vài trăm khoá đào tạo trên khắp cả nước về cung cấp kỹ năng xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường cho doanh nghiệp. Với hội chợ, triển lãm nước ngoài, nguồn lực hỗ trợ từ Chính phủ lên tới hàng trăm tỷ đồng/năm. Ngoài ra, phần xã hội hoá, vốn góp từ phía doanh nghiệp còn nhiều gấp 3-4 lần con số hỗ trợ từ nguồn lực Chính phủ. Tính chung, tổng kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại khoảng 400-500 tỷ đồng/năm, song đã tạo ra mức kim ngạch tăng trưởng XK khoảng 10%/năm trong suốt thời gian qua. Như vậy có thể đánh giá hoạt động khá hiệu quả.
Có những quan điểm cho rằng, hình thức xúc tiến thương mại được thông qua việc tham gia hội chợ chưa thực sự hiệu quả.
Đây là nhận xét chưa toàn diện, thấu đáo. Mỗi năm, trong khung khổ của hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia, các doanh nghiệp được hiệp hội được tham dự khoảng vài chục hội chợ trên khắp thế giới từ hỗ trợ kinh phí của Chính phủ. Những doanh nghiệp tham gia hội chợ này đều được qua quá trình lựa chọn, kiểm soát, có những tiêu chí rất gắt gao từ phía Bộ Công Thương. Ví dụ như, được doanh nghiệp phải có kim ngạch XK ra sao, có cán bộ giao tiếp được tiếng Anh như thế nào, có cán bộ kinh doanh giỏi... Tôi khẳng định, không có doanh nghiệp nào tham dự hội chợ trong khung khổ của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đi hội chợ như đi chơi.
Bên cạnh đó, khi tham gia hội chợ dù chưa thống kê được có bao nhiêu hợp đồng ký ngay tại hội chợ nhưng được tham gia hội chợ cũng là quá trình để doanh nghiệp tiếp cận thị trường, khách hàng, giới thiệu sản phẩm. doanh nghiệp mở ra cơ hội ký được hợp đồng với đối tác. Có doanh nghiệp tham dự hội chợ đã được báo cáo rằng doanh nghiệp chỉ cần tham dự hội chợ là có đơn hàng cho cả năm sau đó.
Nhiều chuyên gia đánh giá chi phí cho xúc tiến thương mại của Việt Nam hiện chưa tương xứng với tiềm năng XK? Quan điểm của ông như thế nào?
So với các nước trong khu vực cũng như trên thế giới, kinh phí mà ngân sách nhà nước dành cho hoạt động xúc tiến thương mại rất thấp. Cụ thể, từ nhiều năm qua, kinh phí hoạt động xúc tiến thương mại của Việt Nam bằng khoảng 0,011% so với các nước như Thái Lan, Malaysia. Với Hàn Quốc, Nhật Bản, mức kinh phí còn kém xa tới vài trăm lần. Điều này được xuất phát từ thực tiễn nền kinh tế còn nhiều khó khăn, hạn chế so với nền kinh tế khác, đặc biệt là với nền kinh tế Nhật Bản, Hàn Quốc. Để hoạt động được xúc tiến thương mại có thể hỗ trợ tốt hơn nữa các doanh nghiệp, hiệp hội, thời gian tới cần sự cải thiện, dành thêm nguồn ngân sách của Chính phủ cho hoạt động xúc tiến thương mại.
Chương trình xúc tiến thương mại, đặc biệt là xúc tiến XK sẽ được chú trọng vào những nội dung:
Việt Nam tham gia rất nhiều FTA thế hệ mới. Để tận dụng tối đa những lợi ích từ các FTA cũng như vượt qua được thách thức của thương mại toàn cầu, phát triển XK bền vững, thời gian tới hoạt động xúc tiến thương mại cần có một số định hướng cho phù hợp.
Thứ nhất, đẩy mạnh ứng công nghệ thông tin và thương mại điện tử trong xúc tiến XK.
Thứ hai, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong hoạt động xúc tiến XK, chú trọng tìm kiếm đối tác cho các hiệp hội, doanh nghiệp trong nước, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bởi trong bối cảnh toàn cầu, đối tác thương mại sẽ quan trọng hơn thị trường. Đối tác có thể đầu tư vào thị trường này ngày hôm nay nhưng ngày mai có thể rút ra và đầu tư vào thị trường khác. Thời gian tới, chúng tôi sẽ chú trọng vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiệp hội trong việc duy trì kết nối bền vững với các đối tác thương mại.
Thứ ba, định hướng xúc tiến thương mại thời gian tới còn là cải thiện hệ thống thông tin tư vấn về thị trường cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, làm sao tạo ra kênh thông tin thông suốt giữa các thương vụ của Việt Nam, các cơ quan đại diện của Việt Nam trên thị trường thế giới với Cục Xúc tiến thương mại và Cục Xuất nhập khẩu trong nước, các Trung tâm xúc tiến thương mại của các địa phương, tỉnh, thành phố trên cả nước và với cả các hiệp hội, doanh nghiệp. Mục đích là có được hệ thống thông tin về cơ hội thị trường thông suốt, cung cấp cho doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất.
Thứ tư, trong khung khổ của Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia, chúng tôi sẽ phải có những thay đổi, tìm ra những trọng tâm, trọng điểm, tìm ra những hoạt động thực sự mang tầm cỡ quốc gia để hỗ trợ diện rộng cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hỗ trợ xúc tiến thương mại gắn với những hoạt động như xây dựng, phát triển và bảo vệ thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế. Bởi thông qua việc xây dựng, phát triển, bảo vệ thương hiệu, doanh nghiệp mới có giá trị, có cơ hội gia tăng giá trị trên thị trường thế giới cũng như nội địa; đồng thời được thông qua việc duy trì thương hiệu doanh nghiệp mới duy trì được kim ngạch XK bền vững.
Vai trò của xúc tiến XK được thông qua thương mại điện tử trong bối cảnh hiện nay
Xu hướng hiện nay, thương mại được điện tử cũng như kỹ thuật số phát triển rất mạnh trong thương mại quốc tế. Đối với Việt Nam, được tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử cũng như thương mại số, kinh tế số dự kiến năm 2030 tăng gần 600 lần so với năm 2003. Vì vậy, thời gian tới xúc tiến XK thông qua môi trường thương mại điện tử cũng như kinh tế số là một trong những ưu tiên của Bộ Công Thương nhằm hỗ trợ doanh nghiệp.
Việc hỗ trợ được triển khai thông được qua nâng cao kỹ năng, năng lực cho doanh nghiệp, nâng cao hiểu biết về xúc tiến thương mại, xúc tiến XK thông qua môi trường thương mại điện tử. Bên cạnh đó, được Bộ Công Thương kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ về thương mại được điện tử trên thế giới như Amazon, Alibaba, các công ty kỹ thuật số khác như Google… để được các đơn vị này tới Việt Nam, có những hoạt động hợp tác với Bộ Công Thương và hỗ trợ cho các doanh nghiệp, đặc biệt là được doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này nhằm giúp doanh nghiệp có thể ứng dụng tốt nhất những công cụ được thương mại điện tử, công cụ của kinh tế số vào xúc tiến XK của doanh nghiệp trong thời gian tới.
Doanh nghiệp là đối tượng cần hết sức chủ động trong hoạt động xúc tiến thương mại, được xúc tiến XK vì Chính phủ không làm hết được. Chính phủ ngay trong Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia cũng không được có chi phí để trang trải tất cả cho hoạt động xúc tiến thương mại. doanh nghiệp cần chia sẻ trước hết là chi phí, kinh phí hoạt động xúc tiến thương mại với Chính phủ. Bên cạnh đó, được doanh nghiệp cũng phải hết sức chủ động trong tìm kiếm thị trường, duy trì phát triển thương hiệu trên thị trường quốc tế, đảm bảo XK bền vững.
