Cách chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ khoa học

Nguồn: Teonao.vn

Bệnh sa sút trí tuệ là sự suy giảm dần dần khả năng trí tuệ vốn có từ trước của bệnh nhân. Ban đầu biểu hiện của bệnh sa sút trí tuệ là mất trí nhớ gần, không rõ ràng và ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn muộn, bệnh nhân sẽ bị tăng tần suất các tai biến và việc chăm sóc người mắc bệnh sa sút trí tuệ đòi hỏi phải có phương pháp khoa học và hiệu quả.


Dấu hiệu của bệnh sa sút trí tuệ

Mất trí nhớ gần:

Ở thời kỳ đầu biểu hiện của bệnh sa sút trí tuệ có thể còn nhẹ. Người bệnh thường quên những sự việc vừa mới xảy ra và không nhớ lại được, cũng có thể quên ngay những điều vừa mới nghe hoặc những điều vừa mới dự định làm. Theo tiến trình của bệnh, suy giảm trí nhớ ngày càng nặng hơn và bệnh nhân quên cả các sự kiện xảy ra ngày hôm trước, tuần trước, tháng trước…. quên tên người quen cũ, đồng nghiệp, quên các kiến thức đã học… rồi quên cả các sự kiện quan trong liên quan đến cuộc sống cá nhân của mình.

Rối loạn định hướng:

Trí nhớ là một nhân tố quan trọng trong việc định hướng, do vậy khi mắc bệnh sa sút trí tuệ khả năng định hướng cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh thường lạc đường, không nhớ được cách họ đi đến một nơi chốn cụ thể và quên cách để trở về nhà, dần dần mất hoàn toàn khả năng định hướng không gian và thời gian.

Rối loạn hoạt động:

Người bệnh có thể không còn nhớ ăn uống thế nào cho đúng cách hoặc không thể tự ăn uống được. Nặng nề hơn, người bệnh không thể tự là vệ sinh cá nhân, cần phải có sự giúp đỡ của gia đình. Lệ thuốc vào sự giúp đỡ của gia đình trong các công việc, sinh hoạt. Ở giai đoạn bệnh tiến triển nặng, người bệnh không biết cách ăn uống, vệ sinh cá nhân…

Rối loạn ngôn ngữ:

Quên những từ đơn giản hoặc dùng từ không đúng, khó khăn trong việc tìm từ, diễn đạt, rối loạn phát âm như nói lắp, khó gọi tên đồ vật…

Giảm khả năng tư duy trừu tượng:

Người bệnh có thể không nhận ra được các con số hoặc không thực hiện được các phép tính đơn giản. Khả năng suy luận, phán đoán và giải quyết vấn đề cũng bị suy giảm theo tiến triển của bệnh, ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt động nghề nghiệp, các quan hệ xã hội và ngay cả trong cuộc sống gia đình, hoạt động sống hàng ngày của bệnh nhân.

Thay đổi tính cách:

Cùng với tình trạng quên tiến triển nặng, người bệnh thường âu lo, buồn phiền, giận dữ, dễ kích động, nghi ngờ hoặc sợ sệt và mất tự chủ…

Xem thêm: Các dạng của bệnh sa sút trí tuệ

Các biến chứng của bệnh sa sút trí tuệ

Ở giai đoạn nặng, trí nhớ ngắn hạn, dài hạn của bệnh nhân mắc bệnh sa sút trí tuệ gần như bị mất hoàn toàn. Một số biến chứng hay gặp nhất ở người bệnh sa sút trí tuệ là:

• Ăn uống kém: Nhiều bệnh nhân sa sút trí tuệ thường ăn uống ít hoặc không chịu ăn uống. Họ quên ăn hoặc nghĩ là mình đã ăn rồi. Đồng thời mất đi những khả năng vận động phản xạ như nuốt (nên dễ bị rối loạn dinh dưỡng và sặc thức ăn vào phổi gây tắc nghẽn đường thở hoặc gây viêm phổi. Trầm cảm, các tác dụng phụ của thuốc, táo bón và vài tình trạng khác cũng có thể làm giảm sự hứng thú trước thức ăn.
• Vệ sinh không đảm bảo: Người bệnh hoàn toàn lệ thuộc vào người khác trong các hoạt động thường ngày như ăn uống, đại tiểu tiện, tắm rửa và đi lại.
• Suy thoái tinh thần: Sa sút trí tuệ khiến người bệnh thay đổi về tính cách và thái độ, có thể dẫn đến trầm cảm, kích động, hỗn loạn, lo lắng, mất khả năng ức chế, rối loạn định hướng.
• Dễ bị té ngã, chấn thương: Người bệnh sa sút trí tuệ thường bị mất định hướng và dễ dàng bị vấp ngã, làm tăng nguy cơ gãy xương. Hơn nữa, té ngã thường làm chấn thương đầu nặng, như xuất huyết nội sọ, bệnh nhân phải chịu phẫu thuật nằm viện dài ngày, càng làm tăng nguy cơ huyết khối trong não, tim, phổi, loét da do tư thế,…tất cả đều đe dọa mạng sống người bệnh.

Cách chăm sóc người mắc bệnh sa sút trí tuệ

Cùng với sự phát triển và tiến bộ của y học, ngày nay người ta đã có thể điều trị bệnh sa sút trí tuệ ở giai đoạn còn sớm hoặc làm chậm đi quá trình tiến triển của bệnh, giúp bệnh nhân có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Kết hợp với tiến trình điều trị là quá trình chăm sóc bệnh nhân. Để chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ một cách hiệu quả nhất, chúng ta có thể áp dụng các phương pháp sau:

Về ăn uống:

• Xây dựng một khẩu phần ăn đầy đủ, căn bằng, hợp lý. Bổ sung đầy đủ các vitamin B12, B6, omega3, folat… trong các bữa ăn, hạn chế chất béo, muối và đường.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế uống rượu bia… sẽ giúp giảm thiểu nguy cơbệnh tim mạch, nhũn não, đột quỵ và tai biến mạch máu não.
• Cho người bệnh ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày, nhắc nhở bệnh nhân ăn uống đúng giờ và uống thuốc đầy đủ.

Việc luyện tập thể dục:

• Luyện tập thể dục đều đặn mỗi ngày cũng giúp cải thiện trí nhớ và làm chậm quá trình lão hóa cũng như sa sút trí tuệ. Bệnh nhân có thể tập thể dục 3 lần/tuần, mỗi lần khoảng 10-20 phút, thời gian nhiều hoặc ít hơn tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe hiện tại của họ. Những môn tập tốt là đi bộ, aerobic, chạy bộ và đạp xe đạp tại chỗ.

Chia sẻ, cảm thông với người bệnh:

• Chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ là một công việc rất khó khăn và đòi hỏi sự kiên nhẫn cao. Do sa sút trí tuệ là căn bệnh hầu như không thể chữa khỏi, nên họ phải chịu đựng những chấn thương về thể chất và tinh thần. Người bệnh trở nên nghi ngờ, cáu gắt, bướng bỉnh, khó chịu. Vì vậy người nhà nên chăm sóc nhẹ nhàng, vỗ về với lời nói ngắn gọn, chậm rãi, rõ ràng. Thường xuyên cho con cháu tới thăm hỏi, nhất là trẻ thơ vì chúng là nguồn động viên tinh thần rất lớn cho người bệnh.

Tránh người bệnh đi lang thang, lạc lối:

• Thay ổ khóa cửa mở cần chìa, gắn hệ thống báo động cửa ra vào.
• Cho bệnh nhân mang vòng tay có ghi tên họ, địa chỉ.
• Thường xuyên để ý đến người bệnh

Phòng chống các biến chứng nguy hiểm khác:

• Phòng chống biến chứng viêm phổi.
• Phòng chống viêm đường tiết niệu bằng cách cho người bệnh uống đủ nước, vệ sinh sạch sẽ sau khi đi tiểu, bảo đảm vô trùng đối với các phương tiện đưa vào đường tiểu nếu phải đặt sond.
• Phòng chống loét điểm tỳ nhất là ở các vùng kheo, lưng xương cùng, 2 bên hông, xoa bóp hàng ngày, tránh để tỳ nén quá lâu một chỗ. Xoa bột tan vào những chỗ nguy cơ đe dọa loét khi phát hiện sớm.