Bộ GD-ĐT chưa đưa ra danh sách các trường dự kiến phải giải thể

Việc thành lập trường đã có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, công tác quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục ĐH còn bất cập, việc thực hiện cam kết theo đề án thành lập trường còn nhiều khó khăn. Hiện, Bộ GD-ĐT chưa đưa ra danh sách các trường dự kiến phải giải thể.

Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (VHGDTNTN&NĐ) của Quốc hội, đã thực hiện giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 50/2010/QH12 và Nghị quyết số 35/2009/QH12 của Quốc hội về các nội dung liên quan đến giáo dục đại học” cho rằng có nhiều bất cập trong việc thành lập trường nhưng đến nay Bộ GD-ĐT vẫn chưa đưa ra danh sách các trường dự kiến phải giải thể.


Tốc độ thành lập trường vẫn cao

Sau khi có Nghị quyết của Quốc hội, việc thành lập trường, tốc độ thành lập trường không còn quá nóng giai đoạn 2009 - 2012, tổng số cơ sở GDĐH được thành lập là 33 trường (23 công lập và 10 tư thục), bằng 10,86% so với tổng số trường được thành lập trong giai đoạn 10 năm trước đó. Phương thức thành lập chủ yếu vẫn là nâng cấp từ bậc học thấp hơn lên bậc học cao hơn (25 trường, trong đó có 22 trường công lập và 03 trường tư thục). Trong số 8 cơ sở thành lập mới thì có 7 trường tư thục, cơ cấu ngành nghề tại các cơ sở GDĐH mới thành lập từng bước được điều chỉnh.

Tuy nhiên, do chưa có sự kiên quyết trong điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới các trường ĐH, CĐ nên tốc độ thành lập trường trong các năm 2010 và 2011 vẫn còn cao. Mặc dù các cơ sở GDĐH được thành lập trong giai đoạn này hầu hết đã được phê duyệt chủ trương từ giai đoạn trước (không có hồ sơ mới) song nếu thực sự kiên quyết thì dù đã có chủ trương đồng ý từ trước nhưng vẫn có thể không cho phép thành lập mới cơ sở GDĐH nếu không phù hợp với quy hoạch, mạng lưới cũng như định hướng phát triển.

Việc phân bố các trường mới thành lập theo địa lý còn chưa hợp lý (các trường mới được thành lập, nâng cấp vẫn tập trung chủ yếu ở các vùng thuận lợi, như đồng bằng Sông Hồng: 13 trường, Đông Nam Bộ: 6 trường). Việc cân đối cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự gắn với Chiến lược và Quy hoạch phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2011-2020 cũng như Quy hoạch phát triển nhân lực của các bộ, ngành, địa phương.


Chỉ thực hiện được 10% so với cam kết ban đầu

Theo đánh giá của VHGDTNTN&NĐ, việc thực hiện các cam kết nhìn chung còn chậm và gặp nhiều khó khăn. Nhiều cơ sở GDĐH, khi lập dự án thành lập trường thì các bộ, ngành chủ quản, lãnh đạo các địa phương đưa ra rất nhiều cam kết cả về đất đai, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng như các chính sách về đào tạo, phát triển đội ngũ, nhưng sau khi đi vào hoạt động, việc thực hiện các cam kết này rất hạn chế.

Việc cấp đất, mở rộng diện tích cho các trường, đặc biệt là đối với các trường ngoài công lập còn rất nhiều khó khăn, vướng mắc ngay từ khâu quy hoạch giới thiệu địa điểm xây dựng trường (như Trường ĐH Hữu Nghị và Quản lý - Bắc Ninh, Trường ĐH Văn Hiến - TPHCM, Trường CĐ Ngoại ngữ Công nghệ Việt Nhật - Bắc Ninh,…) cho tới khâu đền bù giải phóng mặt bằng và triển khai thực hiện đề án xây dựng trường (Trường ĐH Công nghệ Đồng Nai -Đồng Nai, Trường CĐ Kinh tế kỹ thuật - Phú Thọ,…).

Việc đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị của các trường mới thành lập còn nhiều bất cập, nhất là đối với các trường thuộc địa phương. Tỉ lệ triển khai đầu tư xây dựng cơ sở vật chất của nhiều trường thường chỉ đạt khoảng 50% so với cam kết, cá biệt có trường chỉ đạt khoảng 10% (Trường CĐ Kinh tế Kỹ thuật Phú Thọ,…) và đôi khi còn diễn ra tình trạng lãng phí trong đầu tư xây dựng (Trường CĐ Cộng đồng Hậu Giang,…). Trang thiết bị thí nghiệm, thực hành của nhiều cơ sở mới thành lập vẫn còn hạn chế, hệ thống thư viện còn nhỏ; một số trường đã xây dựng được thư viện điện tử nhưng dữ liệu còn nghèo và chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu đào tạo, nghiên cứu khoa học, nhất là đối với các ngành nghề kỹ thuật, công nghệ.

Chưa đưa ra được quy định hậu kiểm

Theo nhận định của VHGDTNTN&NĐ, việc thẩm định thành lập trường thời gian qua nhìn chung được thực hiện nghiêm túc, đúng quy định. Công tác thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm đối với các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo của cơ sở GDĐH mới thành lập được đẩy mạnh với việc đình chỉ tuyển sinh một số trường, một số ngành không đáp ứng đủ điều kiện theo quy định trong thời gian qua.

Tuy nhiên, VHGDTNTN&NĐ cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cho đến nay vẫn chưa đưa ra được những quy định cụ thể về công tác hậu kiểm đối với các trường sau khi thành lập. Vì vậy, nhiều cơ sở GDĐH sau nhiều năm hoạt động nhưng diện tích đất theo quy định vẫn còn rất thấp. Nhiều trường vẫn phải đi thuê cơ sở đào tạo ở nhiều địa điểm khác nhau, gây khó khăn rất lớn cho việc học tập của HSSV.

Theo quy định của Nghị quyết 50/2010/QH12, sau 3 năm kể từ năm 2010, các cơ sở GDĐH vẫn chưa có cơ sở riêng của mình thì phải giảm chỉ tiêu tuyển sinh, đình chỉ hoặc giải thể, nhưng sau nhiều đợt thanh tra, Bộ GD&ĐT vẫn chưa đưa ra danh sách các trường dự kiến phải giải thể.

VHGDTNTN&NĐ của Quốc hội kiến nghị với Chính phủ, rà soát quy hoạch mạng lưới các cơ sở GDĐH trong cả nước cũng như của từng vùng, từng khu vực; gắn quy hoạch này với quy hoạch phát triển nguồn nhân lực quốc gia. Không thành lập thêm các cơ sở GDĐH công lập ở những vùng đã có nhiều trường và các trường thuộc địa phương nhưng ngân sách địa phương không đủ bảo đảm; ưu tiên thành lập các cơ sở GDĐH ngoài công lập có vốn đầu tư lớn. Đặc biệt, giảm chỉ tiêu tuyển sinh, đình chỉ mở ngành và đình chỉ hoạt động, sáp nhập, hạ cấp hoặc giải thể những cơ sở GDĐH sau nhiều năm hoạt động nhưng vẫn không thực hiện cam kết thành lập trường, không hội tụ đủ năng lực, điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo.