VẬY, NHẬN THỨC LÀ GÌ ?
Nhận thức là cách bạn nhìn nhận 1 sự việc là quan điểm, thậm chí là niềm tin của bạn .Như bạn cũng biết, nhận thức của chúng ta thường tạo ra những giới hạn. Như bạn 1 mực tin rằng mình không thể nào vào được đại học, cũng như Ptolemy cũng từng khăng khăng tin rằng trái đất là trung tâm của vũ trụ.
Quan niệm cũng giống như 1 cặp kính đeo mắt. Khi bạn có những quan niệm không đúng về bản thân hoặc về cuộc đời nói chung, mọi chuyện giống như bạn đeo 1 cặp kính không đúng độ. Cặp kính đó ảnh hưởng đến cách bạn nhìn mọi sự vật khác. Kết quả là nhìn thấy gì bạn nhận được nấy. Nếu bạn tin rằng mình ngốc, chính niềm tin ấy sẽ làm cho bạn ngốc. Nếu bạn tin rằng nhỏ em gái của mình ngu ngơ, bạn sẽ tìm chứng cứ cho niềm tin đó, và cô bé sẽ vẫn mãi ngu ngơ trong mắt bạn.Nói cách khác, nếu tin rằng mình thông minh, bạn sẽ dễ dàng thành công trong mọi việc.
Một cô bé tên Kristi có lần tâm sự với tôi rằng cô ấy yêu vẻ đẹp của những ngọn núi. 1 hôm, cô tới khám bác sĩ nhãn khoa và bất ngờ phát hiện ra đôi mắt của cô tệ hơn cô tưởng rất nhiều. Sau khi mang vào đôi kính mới, cô sửng sốt vì đã nhìn thấy mọi vật quá rõ ràng. Cô nói : « Tôi nhận ra rằng những ngọn núi và cây cối,thậm chí cả những quang cảnh bên lề đường đều có nhiều chi tiết mà tôi chưa hề hình dung tới. Tôi đã không biết mắt mình kém đến mức nào cho tới khi nhận ra rằng đáng lẽ nó có thể nhìn rõ hơn ». Thường là vậy đó. Chúng ta không biế rằng mình đánh mất nhiều như thế nào vì những quan niệm sai lầm, lệch lạc.
Chúng ta mõi người đều có nhận thức về bản thân, về người khác và về cuộc sống nói chung. Bây giờ ta xem xét từng điều một nhé.
Nhận Thức Về Bản Thân.
Bạn hãy khoan đọc tiếp để suy ngẫm câu hỏi này đã : Những nhận thức của bạn giúp đỡ bạn hay cảm trở bạn ?
Khi vợ tôi, Rebecca, còn là 1 học sinh ở trường Trung học Madison ở Idaho, các bạn nữ sinh trong lớp được khuyến khích đi dự thi hoa hậu Madison. Mọi người đều hồ hởi đăng ký vì muốn thử khả năng của mình, nhưng chỉ riêng Linda, ngồi cạnh Rebecca là không đăng ký vì nhút nhát và tự ti. Rebecca đã động viên khuyến khích Linda rất nhiều và cuối cùng đã thuyết phục được Linda ghi tên vào danh sách dự thi. Lúc đó Rebecca chẳng nghĩ gì nhưng sau đó 7 năm, cô nhận được 1 bức thư của Linda miêu tả cuộc đấu tranh nội tâm của cô ấy khi đó và cảm ơn Rebecca đã là tia sáng làm thay đổi cuộc đời cô ấy. Tuy rằng trong cuộc thi hoa hậu đó, Linda không đoạt được giải nào nhưng cô đã có được 1 cái nhìn mới về chính bản thân mình, cô đã vượt qua được chướng ngại vật lớn nhất từ trước đến giừo, đó là sự nhìn nhận hạ thấp bản thân mình. Và giờ đây ,cô đã trở tàhnh uỷ viên của uỷ ban sinh viên và phát huy được tính dễ mến và vui vẻ của cô.
Kinh nghiệm của Linda có thể gọi là : « Sự chuyển hoá quan niệm ». Cụm từ này có nghĩa là đột nhiên bạn nhìn sự vật theo những phương cách mới mẻ, tương tự như bạn vừa thử mang 1 đôi kính mới.
Nếu những quan niệm tiêu cực về bản thân làm hạn chế khả năng của bạn , thì những quan niệm tích cực lại mang đến cho bạn những kết quả tốt đẹp , như câu chuyện kể về người con trai của vưa Louis XVI ( Pháp) dưới đây cho thấy :
Vua Louis XVI bị lật đổ và cầm tù. Hoàng tử con trai ông cũng bị những tên gian thần quản thúc. Chúng nghĩ rằng vì Hoàng tử là người sẽ kế thừa ngai vàng, nếu chúng có thể huỷ hoại đạo đức của chàng, chàng sẽ không bao giờ nhận thức được về số phận và sứ mệnh lớn lao mà cuộc đời đã xếp đặt cho chàng.
Chúng mang chàng tưói 1 nơi thật xa xôi. Ở đó chúng đưa đến cho chàng mọi thứ đê tiện và ô trọc nhất trên đời . Chúng mang cho chàng những bữa ăn thịnh soạn có thể nhanh chóng biến chàng thành 1 kẻ phàm tục háo ăn. Chúng thường xuyên nói những câu tục tĩu quanh chàng. Chúng mang thới cho chàng những cô gái lẳng lơ. Chúng buộc chàng tiếp xúc với những điều gian dối và hèn hạ. Suốt 24 giờ trong ngày, chàng bị vây quanh bởi những thứ có thể kéo linh hồn của 1 con người xuống đáy địa ngục xấu xa. Chàng sống trong cảnh đó suốt 6 tháng trời, nhưng chưa bao giờ khuất phục trước bao áp lực. Cuối cùng, sau khi nỗ lực cám dỗ chàng không thành, chúng hỏi chàng sao không buông thả theo những thứ đó đi, sao không tham dự nhiệt tình. Những thứ đó mang tới niềm vui thú, thoả mãn dục vọng cho chàng, là những điều ai cũng ước ao. Và tất cả đều thuộc về chàng. Chàng trai đáp : « Tôi không thể làm theo lời các ông, bởi vì tôi được sinh ra để làm 1 vị vua. »
Hoàng tử Louis đã giữ vững quan niệm đó ên không điều gì có thể làm chàng lay chuyển.
Nếu bạn sống trên đời với cặp kính : « Tôi có thể làm được » hay « Tôi có tầm quan trọng » thì quan niệm này sẽ giúp bạn có 1 sưc smạnh trong những công việc của mình.
Ở điểm này , bạn có thể hỏi : « Nếu nhận thức của tôi bị méo mó, thì tôi phải làm gì để chỉnh lại ? ».Một cách chỉnh lại tốt nhất là tâm sự với 1 người nào đó tin tưởng bạn và muốn làm điều tốt cho bạn.Mẹ tôi là 1 người như thế đối với tôi . Mẹ luôn tin tưởng tôi và thường động viên tôi : « Sean này, con có thể làm lớp trưởng được đấy ! » hay : « Sao con không mời cô ấy đi chơi, mẹ nghĩ là cô ấy rất muốn được đi chơi với con ». Bất cứ lúc nào muốn khẳng định mình, tôi đều nói chuyện với mẹ, và mẹ sẽ là người lau sạch đôi mắt kính mờ tối giùm tôi.
Những người thành công thường có 1 người cố vấn như vậy. Người đó có thể là thầy cô giáo của bạn, 1 người bạn,hay bố mẹ, anh chị, ông bà ... Chỉ cần có 1 người, việc người ấy là ai không hề quan trọng , quan trọng là bạn có thể tìm thấy sự định hướng, nguồn động viên và nuôi mầm lạc quan từ họ. Nghe lời khuyên bảo của họ.Cố gắng nhìn bản thân theo cách họ nhìn bạn . Rồi bạn sẽ thấy 1 đôi kính mới có thể tạo được những khác biệt ra sao.
Nhưng cũng có khi bạn chẳng có ai để dựa vào và cần phải hành động 1 mình. Nếu vậy, bạn hãy đọc kỹ những chương tiếp theo, sẽ rất có ích cho bạn đấy.
NHẬN THỨC VỀ NGƯỜI KHÁC
Không những phải nhận thức đúng về bản thân, chúng ta còn phải biết nhận thức về người khác để tránh những sai lầm đáng tiếc. Nhìn nhận vấn đề từ 1 quan điểm khác giúp chúng ta có thể hiểu tại sao người khác lại hành động như vậy. Bạn tôi, Berky , đã kể cho tôi nghe 1 câu chuyện về sự thay đổi nhận thức của cô ấy :
Khi mới vào trung học, tôi có quen 1 cô bạn tên là Kim, rất tốt bụng và dễ thương. Nhưng 1 thời gian sau , cô ấy bỗng trở nên khó ưa, bẳn tính, dễ bị xúc phạm và khó gần. Một cách vô ý thức, chúng tôi gần như nghỉ chơi với Kim. Sau kỳ nghỉ hè thật vui, tôi trở lại trường và gặp lại những người bạn với những câu chuyện trên trời dưới đất. Bỗng nhiên, 1 cô bạn nói : « Ồ, tôi đã kể cho các bạn nghe về Kim chưa nhỉ ? Bố mẹ bạn ấy vừa mới ly dị, Kim thực sự khủng hoảng đấy ». Tôi bàng hoàng. Thay vì bực bội với thái độ của Kim như trước, tôi cảm thấy mình tệ kinh khủng. Tôi cảm giác như mình đã bỏ Kim cô độc đúng vào lúc bạn ấy cần an ủi nhất. Chỉ 1 thông tin nhỏ thế thôi, toàn bộ thái độ của tôi với Kim đã hoàn toàn thay đổi. Đó là 1 kinh nghiệm làm tôi sáng mắt ra nhiều.
Bạn thấy không, chỉ cần 1 thông tin mới nhỏ nhoi đã làm thay đổi quan niệm của Berky. Thông thường chúng ta hay phán xét người khác khi chưa có đủ thông tin để có thể hiểu đúng về họ.
Monica cũng có 1 kinh nghiệm tương tự :
Khi sống ở California, tôi có nhiều bạn tốt và tôi không bao giờ để ý tới những người hàng xóm mới dọn tới. Tôi đã có nhiều bạn rồi và nghĩ rằng những người mới phải tự giải quyết chuyện riêng của họ. Thế rồi khi tôi chuyển đi nơi khác, tôi trở thành 1 « ma mới ». Lúc đó tôi ước gì có ai đó quan tâm tớ tôi và cho tôi tham gia vào nhóm của họ. Giờ đây tôi nhìn mọi việc theo 1 cách hoàn toàn khác. Tôi đã hiểu cảm giác không có ai làm bạn ra sao .
Từ đấy trở đi, Monica sẽ đối xử với những người mới theo 1 cách khác, bạn có nghĩ thế không ?
Nhìn nhận sự việc từ 1 quan điểm khác có thể đưa đến 1 khác biệt lớn trong thái độ của chúng ta đối với mọi người. Mẩu chuyện dưới đây của tờ Reader’sách Digest là 1 ví dụ điển hình về sự thay đổi nhận thức :
Một cô gái đến phi trường với đống hành lý nặng trên tay. Trong khi chờ đợi máy bay,cô mua 1 gói bánh và mấy tờ báo, rồi chọn 1 bàn trống để ngồi. Khi đang đọc báo, cô thấy 1 người đàn ông ăn mặc lịch sự tiến đến ngồi cùng bàn với cô. Sau đó, cô thật sửng sốt khi thấy anh ta thản nhiên ăn bánh của cô. Cô chẳng múôn làm to chuyện, nên để khẳng định chủ quyền, cô cũng lấy 1 cái bánh ăn. Anh chàng nhướn mày nhìn cô rồi lấy 1 cái nữa đưa vào miệng. Thật là quá thể, chẳng coi cô ra cái quái gì cả. Cô bốc tiếp 1 cái cho hắn thấy rõ hắn đang ăn ké mà còn lớn lối. Cứ như thế cho đến cái bánh cuối cùng : anh chàng bẻ làm đôi, rồi hơi mỉm cười, đẩy 1 nửa về phía cô, ăn 1 nửa còn lại rồi đứng lên bỏ đi. Thật là tức điên người. Nhưng đã đến lúc hệ thống kiểm soát gọi tên cô để soát vé.Cô cầm mấy tờ báo và đứng dậy th.ì...trời ạ : gói bánh của cô vẫn còn nguyên xi dưới tờ báo,còn nãy giờ gói bánh mà cô thi nhau ăn với chàng trai lịch sự kia là gói bánh của anh ta !
Hãy xem xét tâm trạng của cô gái trong câu chuyện. Đầu tiên là cô nghĩ : « Hắn thật là quá quắt ! » rồi cuối cùng thì : « Xấu hổ chưa, anh ta thật là tốt bụng , đã chia sẻ cả miếng bánh cuối cùng cho kẻ giành lăn với mình ! ».
Điểm mấu chốt ở đây là gì ? Thật đơn giản ,nhận thức của chúng ta thường chưa đầy đủ, thiếu chính xác hoặc rất lộn xộn.Do đó đừng nên hấp tấp xét đoán, chụp mũ hay có những ý kiến khắt khe về người khác hoặc bản thân. Vì cái nhìn của chúng ta còn hạn chế nên chúng ta hiếm khi thấy được toàn cảnh của bức tranh thực tế, hoặc không có đầy đủ dữ kiện cho việc phán xét.
Hơn nữa chúng ta nên cởi mở với những thông tin mới, trải lòng ra với những quan điểm sống khác và sẵn lòng thay đổi nhận thức khi biết rõ rằng mình sai lầm.
Quan trọng hơn hết , nếu muốn có sự thay đổi lớn trong đời thì phải có sự thay đổi những nhận thức sai lầm. Cũng như thay cặp kính nhìn đời , mọi thứ sẽ thay đổi theo khi được nhìn qua 1 cặp kính mới.
Xét cho cùng, tất cả những khó khăn trong đời của bạn ( về quan hệ trong cuộc sống , về cách nhìn nhận mình, về tâm trạng...) cũng là kết quả của những nhận thức sai lệch. Ví dụ , nếu bạn có mối quan hệ không tốt lắm với cha bạn, có lẽ là cả 2 đã có quan niệm sai về nhau. Có thể bạn xem ông ấy là 1 ông già lỗi thời, lạc hậu, hoàn toàn tách khỏi thế giới hiện đại , và ông ấy nghĩ bạn là 1 đứa con hỗn xược, bất hiếu vô ơn. Thật ra, quan niệm của cả 2 đều không hoàn chỉnh và cảm trở 2 bên có 1 mối cảm thông thực sự.
Như bạn sẽ thấy, cuốn sách này sẽ thử thách rất nhiều những nhận thức của bạn , với hy vọng sẽ giúp bạn tạo ra được nhiều nhật thức chính xác và hoàn chỉnh hơn. Hãy sẵn sàng để đọc tiếp nhé .
