Khi sử dụng thuốc thì tác dụng phụ là chuyện có nhiều khả năng xảy ra, tùy theo cơ địa của mỗi người mà tác dụng phụ nặng hay nhẹ. Đối với các loại thuốc điều trị mạnh khi viêm gan B, viêm gan C thì khả năng xảy ra tác dụng phụ sẽ cao hơn và mức độ có thể cũng nghiêm trọng hơn. Do đó, việc tìm hiểu về những tác dụng phụ có khả năng xảy ra cao khi dùng thuốc cũng như cách xử lý khi bị tác dụng phụ rất quan trọng. Bài viết này sẽ đề cập đến điều đó, các bạn theo dõi nhé
Các triệu chứng sốt, đau khớp, đau cơ
Các triệu chứng này thường xuất hiện vài giờ sau khi tiêm thuốc peg-Interferon (hoặc interferon) và có thể kéo dài đến 3 ngày. Bệnh nhân thường có cảm giác ớn lạnh hoặc lạnh run, kèm sốt, nhức mỏi khắp người, đau cơ và đau khớp giống như bị cảm cúm.
Để khắc phục điều này, trong tháng điều trị đầu tiên, bạn có thể uống 1-2 viên paracetamol 500mg (tùy theo cân nặng) trước (hoặc ngay sau) khi tiêm thuốc, sau đó có thể uống thêm 1 viên paracetamol 500mg khi sốt. Không nên uống quá 4 viên paracetamol 500mg trong 1 ngày.
Tuy nhiên, những triệu chứng này thường tự bớt sau vài tuần điều trị, cho nên những tháng sau bệnh nhân thường không cần sử dụng thêm thuốc trên.
Ngoài ra, bạn nên tiêm thuốc vào lúc chiều tối để khi xuất hiện triệu chứng sốt, đau cơ thường là lúc bạn đã nằm ngủ nên cũng giảm bớt cảm giác khó chịu hơn. Cũng nên chọn tiêm thuốc vào ngày cuối tuần để sau đó có thể nghỉ ngơi thư giãn ở nhà, ít ảnh hưởng đến công việc. Một vấn đề rất quan trọng là nên uống thật nhiều nước mỗi ngày (thường là 2-3 lít) để không bị cảm giác khô miệng và mất nước do sốt.
Mệt mỏi
Đây là tác dụng phụ rất thường gặp. Cơ thể bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, lúc nào cũng cảm thấy như vậy, triệu chứng này tăng dần sau khoảng 2 tuần đầu tiên của quá trình điều trị. Biểu hiện rất rõ của tác dụng phụ này là thiếu máu, thường mệt khi thực hiện các công việc gắng sức như leo cầu thang…
Những triệu chứng này có thể được cải thiện nhờ sử dụng các thuốc kích thích tạo hồng cầu (erythropoietin), giảm liều ribavirin (nên tránh giảm liều trong 3 tháng đầu điều trị), hoặc truyền hồng cầu lắng (hiếm khi phải áp dụng)
Ngoài ra, cảm giác mệt còn do thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Vì vậy, bạn cần đến bác sĩ để kiểm tra theo dõi xét nghiệm TSH trước và trong quá trình điều trị. Bạn nên ăn thêm các thức ăn bổ dưỡng tùy theo sở thích, ví dụ như thịt bò (phở bò) để giúp cơ thể tạo máu vì suy dinh dưỡng cũng làm cơ thể chóng mỏi mệt. Cuối cùng, cảm giác mỏi mệt còn liên quan đến trạng thái tâm thần rối loạn, trầm cảm... cần được thăm khám bởi các bác sĩ chuyên khoa tâm thần kinh.
Các triệu chứng liên quan đến tiêu hóa
Chán ăn, thường xuyên buồn nôn
Có thể được khắc phục bằng cách uống thêm thuốc metoclopramide (Primperan) hoặc domperidone (Motilium), khoảng 15 phút trước khi uống thuốc ribavirin, đồng thời có thể dùng thêm một số men tiêu hóa như men tụy cũng kích thích ăn ngon.
Khô miệng
Có thể là hậu quả do ribavirin ức chế tiết nước bọt. Bạn nên uống nhiều nước để làm giảm đi sự khó chịu do tác dụng phụ này mang lại, sau vài tuần điều trị thì tác dụng phụ sẽ giảm bớt.
Tìm hiểu: Biểu hiện của viêm gan C
Sụt ký
Đối với một đợt điều trị kéo dài 48 tuần bằng interferon hoặc peg-interferon, bạn có thể bị sụt mất khoảng 6-10% cân nặng. Lý do là vì có liên quan đến tác dụng chán ăn, buồn nôn bên trên khiến bạn rất khó nạp đủ dưỡng chất vào trong cơ thể, do đó trong giai đoạn này bạn nên thoải mái ăn những món ăn mà bạn thích, không nên kiêng cữ quá đà. Sau khi kết thúc điều trị bệnh thì bạn sẽ nhanh chóng tăng ký trở lại.
Tác dụng phụ ở da
Các thuốc interferon và ribavirin đều có thể gây một số vấn đề về da như khô da, ngứa, nổi ban… Bạn có thể sử dụng một số thuốc mỡ hoặc lotion có tác dụng làm mềm và ẩm da. Trong một số trường hợp, cần có sự tư vấn của bác sĩ da liễu để sử dụng các thuốc kháng histamine (chống ngứa) và các thuốc corticoid thoa tại chỗ
Da tại vị trí tiêm có thể trở nên cứng và đỏ, kéo dài nhiều ngày tới nhiều tuần. Nên thay đổi liên tục vị trí tiêm và tránh xoa nắn, chà xát hoặc thoa đắp tại chỗ.
Các triệu chứng sốt, đau khớp, đau cơ
Các triệu chứng này thường xuất hiện vài giờ sau khi tiêm thuốc peg-Interferon (hoặc interferon) và có thể kéo dài đến 3 ngày. Bệnh nhân thường có cảm giác ớn lạnh hoặc lạnh run, kèm sốt, nhức mỏi khắp người, đau cơ và đau khớp giống như bị cảm cúm.
Để khắc phục điều này, trong tháng điều trị đầu tiên, bạn có thể uống 1-2 viên paracetamol 500mg (tùy theo cân nặng) trước (hoặc ngay sau) khi tiêm thuốc, sau đó có thể uống thêm 1 viên paracetamol 500mg khi sốt. Không nên uống quá 4 viên paracetamol 500mg trong 1 ngày.
Tuy nhiên, những triệu chứng này thường tự bớt sau vài tuần điều trị, cho nên những tháng sau bệnh nhân thường không cần sử dụng thêm thuốc trên.
Ngoài ra, bạn nên tiêm thuốc vào lúc chiều tối để khi xuất hiện triệu chứng sốt, đau cơ thường là lúc bạn đã nằm ngủ nên cũng giảm bớt cảm giác khó chịu hơn. Cũng nên chọn tiêm thuốc vào ngày cuối tuần để sau đó có thể nghỉ ngơi thư giãn ở nhà, ít ảnh hưởng đến công việc. Một vấn đề rất quan trọng là nên uống thật nhiều nước mỗi ngày (thường là 2-3 lít) để không bị cảm giác khô miệng và mất nước do sốt.
Mệt mỏi
Đây là tác dụng phụ rất thường gặp. Cơ thể bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, lúc nào cũng cảm thấy như vậy, triệu chứng này tăng dần sau khoảng 2 tuần đầu tiên của quá trình điều trị. Biểu hiện rất rõ của tác dụng phụ này là thiếu máu, thường mệt khi thực hiện các công việc gắng sức như leo cầu thang…
Những triệu chứng này có thể được cải thiện nhờ sử dụng các thuốc kích thích tạo hồng cầu (erythropoietin), giảm liều ribavirin (nên tránh giảm liều trong 3 tháng đầu điều trị), hoặc truyền hồng cầu lắng (hiếm khi phải áp dụng)
Ngoài ra, cảm giác mệt còn do thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Vì vậy, bạn cần đến bác sĩ để kiểm tra theo dõi xét nghiệm TSH trước và trong quá trình điều trị. Bạn nên ăn thêm các thức ăn bổ dưỡng tùy theo sở thích, ví dụ như thịt bò (phở bò) để giúp cơ thể tạo máu vì suy dinh dưỡng cũng làm cơ thể chóng mỏi mệt. Cuối cùng, cảm giác mỏi mệt còn liên quan đến trạng thái tâm thần rối loạn, trầm cảm... cần được thăm khám bởi các bác sĩ chuyên khoa tâm thần kinh.
Các triệu chứng liên quan đến tiêu hóa
Chán ăn, thường xuyên buồn nôn
Có thể được khắc phục bằng cách uống thêm thuốc metoclopramide (Primperan) hoặc domperidone (Motilium), khoảng 15 phút trước khi uống thuốc ribavirin, đồng thời có thể dùng thêm một số men tiêu hóa như men tụy cũng kích thích ăn ngon.
Khô miệng
Có thể là hậu quả do ribavirin ức chế tiết nước bọt. Bạn nên uống nhiều nước để làm giảm đi sự khó chịu do tác dụng phụ này mang lại, sau vài tuần điều trị thì tác dụng phụ sẽ giảm bớt.
Tìm hiểu: Biểu hiện của viêm gan C
Sụt ký
Đối với một đợt điều trị kéo dài 48 tuần bằng interferon hoặc peg-interferon, bạn có thể bị sụt mất khoảng 6-10% cân nặng. Lý do là vì có liên quan đến tác dụng chán ăn, buồn nôn bên trên khiến bạn rất khó nạp đủ dưỡng chất vào trong cơ thể, do đó trong giai đoạn này bạn nên thoải mái ăn những món ăn mà bạn thích, không nên kiêng cữ quá đà. Sau khi kết thúc điều trị bệnh thì bạn sẽ nhanh chóng tăng ký trở lại.
Tác dụng phụ ở da
Các thuốc interferon và ribavirin đều có thể gây một số vấn đề về da như khô da, ngứa, nổi ban… Bạn có thể sử dụng một số thuốc mỡ hoặc lotion có tác dụng làm mềm và ẩm da. Trong một số trường hợp, cần có sự tư vấn của bác sĩ da liễu để sử dụng các thuốc kháng histamine (chống ngứa) và các thuốc corticoid thoa tại chỗ
Da tại vị trí tiêm có thể trở nên cứng và đỏ, kéo dài nhiều ngày tới nhiều tuần. Nên thay đổi liên tục vị trí tiêm và tránh xoa nắn, chà xát hoặc thoa đắp tại chỗ.
