- Tham gia
- 2/3/2012
- Bài viết
- 4.914
(Dân trí)Nhìn nhận về bức tranh toàn cảnh của năm qua, một nhà tư vấn tâm lý giáo dục đưa ra nhận định: 2012 là một năm ghi dấu ấn kỷ lục của những vụ việc đau lòng liên quan đến những người “có học”.
Học cao, học thấp đều “ra tay”
Tháng 1/2012, tại TPHCM, một phụ huynh lên tiếng tố cáo cô giáo của trường mầm non Mai Anh (Vĩnh Lộc B, Bình Chánh) đã tát và gây tổn thương vùng kín của con mình. Không lâu sau đó, tháng 3/2012, tại trường mầm non Hương Sen (Đà Nẵng), một giáo viên bị tố đã lôi học sinh vào nhà vệ sinh và dùng thước đánh nhiều lần vào chân gây ra những vết bầm tím cùng với nỗi sợ hãi, hoang mang cho các cháu.
Trong ba ngày 7 - 9/9/2012, tại thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đăk Lăk), nghi ngờ người yêu có “bồ” mới, nữ sinh viên một trường đại học ở TPHCM đã nhiều lần vác dao truy sát cả bạn trai lẫn “tình địch” và ở cuối “hành trình truy sát” này, người bạn trai vĩnh viễn ra đi... Hay tại Bắc Ninh, tháng 9.2012 một số phụ huynh học sinh trường mầm non Hương Mạc tố cáo với công an thị xã Từ Sơn về việc cô giáo lớp 5 tuổi số 3 trường mầm non Hương Mạc 2 dán băng dính vào mồm học sinh để “giữ trật tự”.
Nữ sinh đánh hội đồng.
Những vụ việc tương tự như thế, thầy cô giáo “ra tay” với học sinh, học sinh “trả đũa” thầy cô giáo, “xử” lẫn nhau, đánh hội đồng… được đăng tải thường xuyên trên các trang báo mạng trong thời gian gần đây, gây ra nhiều dư luận bất bình và dẫn tới cả những hậu quả đáng tiếc. Không chỉ “ra tay” trong đời thực, các bạn trẻ còn lập ra những hội “nói xấu thầy cô giáo”, “nói xấu bố mẹ” trên mạng ảo facebook và đáng buồn là những hội này có không ít thành viên tham gia. Thậm chí, những vụ việc xảy ra ngay giữa thủ đô “ngàn năm văn hiến” còn đau lòng hơn, như con cái đẩy bố già ốm ra vỉa hè nằm suốt 8 tiếng trước sự chứng kiến của thiên hạ; vợ tố chồng cùng con trai đánh trọng thương phải nhập viện…
Ngày 7/9, nhiều người dân quanh khu vực phố Núi Trúc (Đống Đa, Hà Nội) bất bình khi chứng kiến cảnh ông N.V.N (87 tuổi) sau 2 tháng nằm viện được các con ông đưa tới nhà người con dâu cả. Nhưng người con dâu V.T.T.H (51 tuổi) quyết không mở cửa để đưa ông N. vào nhà, nên các con đã đặt ông nằm ngay vỉa hè trên một manh chiếu mỏng, đắp trên người cái chăn mỏng dưới trời khi nắng, lúc mưa gần 10 tiếng đồng hồ, từ 12h tới 20h.
Giữa tháng 9/2012 cũng xảy ra một vụ đình đám khác là vụ “hai bố con đánh mẹ gãy cổ”. Nạn nhân của vụ việc phải nhập viện là bà Lê Thị Liên (phường Tương Mai, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Hai “nhân vật chính” trong việc “đánh mẹ” là người chồng - vốn là giáo viên trường THCS Nguyễn Phong Sắc (Hai Bà Trưng, Hà Nội), và cậu con trai - cũng có trình độ đại học. Thậm chí “nhân vật phụ” là cô con dâu cũng có tấm bằng đại học...
Nền giáo dục không lo dạy làm người
Nhìn lại chương trình giáo dục của ta, việc trang bị “đạo đức” hiện diện xuyên suốt từ bé đến lớn. Bậc mầm non đã có giáo dục lễ giáo, bậc tiểu học là môn đạo đức, bậc trung học là môn giáo dục công dân. Tuy nhiên, chương trình sách giáo khoa quá ôm đồm, nặng về lý thuyết không gắn liền với đời sống, thiếu kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn, hiệu quả cụ thể trong việc hình thành nhân cách học sinh. Chương trình sách giáo khoa giáo dục công dân bậc phổ thông nhiều kiến thức mang tính triết học, hàn lâm, mang tính áp đặt, nhồi nhét, khô cứng, thiếu vắng việc hình thành những thói quen đạo đức đúng đắn, chưa tạo dấu ấn trong tâm hồn học sinh khiến học sinh dễ bị tác động của hoàn cảnh xã hội.
Khi nhìn nhận vấn đề này, Nhà giáo ưu tú, thầy Nguyễn Văn Ngai - nguyên PGĐ Sở GDĐT TPHCM cũng băn khoăn: Nên chăng phải rà soát lại những gì mà nền giáo dục của ta đang “trang bị” cho HSSV. Trong nội dung giảng dạy thực tế, có đến 99% là kiến thức các môn học, còn lại một tỉ lệ hiếm hoi dành cho nội dung giáo dục nhân cách và những kỹ năng mềm khác. Điều này thể hiện ngay chính ở quan điểm của giáo viên đối với HSSV với cái nhìn “coi trọng” những học sinh giỏi các môn văn hóa (toán, văn…) chứ những học sinh giỏi về nghệ thuật giao tiếp, ứng xử đẹp, hay thể hiện “tài vặt” gì đó trong thể dục, nhạc họa… thì gần như chẳng mấy được thầy cô “màng tới”.
Ở bậc học đại học, một số trường do đặc thù đào tạo, giáo dục đạo đức mới tạm có chỗ đứng nhất định, trở thành môn học bắt buộc, nhưng quá trình giáo dục đạo đức thường được thực hiện gắn với tính đặc thù nghề nghiệp. Ví dụ, ở trường ĐH Quản trị kinh doanh, SV được học đạo đức kinh doanh; SV ĐH Y được học đạo đức của ngành y (y đức); ĐH An ninh, Học viện cảnh sát nhân dân dạy đạo đức nghề nghiệp - đạo đức của người công an... chứ rất ít chú ý đến giáo dục đạo đức truyền thống, đạo đức ứng xử, giao tiếp trong xã hội hiện đại.
Đó là chưa xét đến trên bình diện rộng hơn, hầu hết các trường bậc ĐH khác, giáo dục đạo đức hoàn toàn không có chỗ đứng. Ngay ở những trường ĐH lớn như ĐH sư phạm Hà Nội hay ĐH khoa học xã hội và nhân văn, môn đạo đức học cũng chưa được quan tâm đúng mức, không phải SV tất cả các khoa đều được học môn này. Còn những khoa có giảng dạy môn đạo đức học thì thời lượng cũng quá ít, có 2 tín chỉ nên cũng chỉ dừng lại ở những nội dung cơ bản chứ không đủ để đào sâu kiến thức, chưa đi được vào đạo đức nghề nghiệp.
Về phía gia đình
Cha mẹ cần dành nhiều thời gian quan tâm chăm sóc, giáo dục con cái trong hơn trong mọi vấn đề, nhất là đạo đức, củng cố mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, tạo nên một môi trường thuận lợi cho việc giáo dục xã hội hóa thế hệ trẻ.
"Sự gương mẫu trong cách ứng xử, lối sống, trong làm việc… của cha mẹ chính là phương pháp giáo dục có ảnh hưởng lớn nhất tới con cái. Những bậc cha mẹ sống với nhau hòa thuận chung thủy và có tình nghĩa với nhau là tấm gương sáng cho con cái noi theo," ông Bình nói.
Đồng quan điểm này, Đại tá Nguyễn Đức Chung cũng cho rằng, nguyên nhân trước hết của những sai phạm trong học sinh là từ phía gia đình.
“Đây là nguyên nhân đầu tiên và chủ yếu, bởi môi trường sống trong gia đình có tác động đầu tiên và ảnh hưởng sâu sắc tới quá trình phát triển nhân cách của các em,” ông Chung nhận định.
Theo ông Chung, vai trò của gia đình trong việc quản lý, giáo dục trẻ em, đặc biệt là vai trò của cha mẹ, là hết sức quan trọng. Quản lý và giáo dục của gia đình là một quá trình liên tục và lâu dài, từ khi đứa trẻ sinh ra cho đến khi trưởng thành.
Những sai lầm cha mẹ thường mắc phải là lựa chọn phương pháp quản lý, giáo dục không đúng (chiều chuộng hoặc hành hạ), gia đình thiếu trách nhiệm, không quan tâm trong việc quản lý và giáo dục con cái, ỷ lại cho nhà trường và xã hội.
Một số gia đình có hoàn cảnh đặc biệt như bố mẹ ly hôn; bố mẹ đang chấp hành án phạt tù, mồ côi…, trẻ em thường bị tổn thương về tâm lý do tự ti, mặc cảm, thiếu thốn tình cảm dẫn đến mất phương hướng khi hành động, dễ bị lôi kéo vào những hành vi tiêu cực, phạm tội.
Bên cạnh đó, phát biểu tại hội nghị, các chuyên gia cũng cho rằng, cần thiết lập tốt hơn nữa mối quan hệ giữa gia đình, nhà trường và xã hội để xây dựng hệ thống phòng ngừa liên hoàn giữa ba môi trường.
Học cao, học thấp đều “ra tay”
Tháng 1/2012, tại TPHCM, một phụ huynh lên tiếng tố cáo cô giáo của trường mầm non Mai Anh (Vĩnh Lộc B, Bình Chánh) đã tát và gây tổn thương vùng kín của con mình. Không lâu sau đó, tháng 3/2012, tại trường mầm non Hương Sen (Đà Nẵng), một giáo viên bị tố đã lôi học sinh vào nhà vệ sinh và dùng thước đánh nhiều lần vào chân gây ra những vết bầm tím cùng với nỗi sợ hãi, hoang mang cho các cháu.
Trong ba ngày 7 - 9/9/2012, tại thành phố Buôn Ma Thuột (tỉnh Đăk Lăk), nghi ngờ người yêu có “bồ” mới, nữ sinh viên một trường đại học ở TPHCM đã nhiều lần vác dao truy sát cả bạn trai lẫn “tình địch” và ở cuối “hành trình truy sát” này, người bạn trai vĩnh viễn ra đi... Hay tại Bắc Ninh, tháng 9.2012 một số phụ huynh học sinh trường mầm non Hương Mạc tố cáo với công an thị xã Từ Sơn về việc cô giáo lớp 5 tuổi số 3 trường mầm non Hương Mạc 2 dán băng dính vào mồm học sinh để “giữ trật tự”.
Nữ sinh đánh hội đồng.
Những vụ việc tương tự như thế, thầy cô giáo “ra tay” với học sinh, học sinh “trả đũa” thầy cô giáo, “xử” lẫn nhau, đánh hội đồng… được đăng tải thường xuyên trên các trang báo mạng trong thời gian gần đây, gây ra nhiều dư luận bất bình và dẫn tới cả những hậu quả đáng tiếc. Không chỉ “ra tay” trong đời thực, các bạn trẻ còn lập ra những hội “nói xấu thầy cô giáo”, “nói xấu bố mẹ” trên mạng ảo facebook và đáng buồn là những hội này có không ít thành viên tham gia. Thậm chí, những vụ việc xảy ra ngay giữa thủ đô “ngàn năm văn hiến” còn đau lòng hơn, như con cái đẩy bố già ốm ra vỉa hè nằm suốt 8 tiếng trước sự chứng kiến của thiên hạ; vợ tố chồng cùng con trai đánh trọng thương phải nhập viện…
Ngày 7/9, nhiều người dân quanh khu vực phố Núi Trúc (Đống Đa, Hà Nội) bất bình khi chứng kiến cảnh ông N.V.N (87 tuổi) sau 2 tháng nằm viện được các con ông đưa tới nhà người con dâu cả. Nhưng người con dâu V.T.T.H (51 tuổi) quyết không mở cửa để đưa ông N. vào nhà, nên các con đã đặt ông nằm ngay vỉa hè trên một manh chiếu mỏng, đắp trên người cái chăn mỏng dưới trời khi nắng, lúc mưa gần 10 tiếng đồng hồ, từ 12h tới 20h.
Giữa tháng 9/2012 cũng xảy ra một vụ đình đám khác là vụ “hai bố con đánh mẹ gãy cổ”. Nạn nhân của vụ việc phải nhập viện là bà Lê Thị Liên (phường Tương Mai, quận Hoàng Mai, Hà Nội). Hai “nhân vật chính” trong việc “đánh mẹ” là người chồng - vốn là giáo viên trường THCS Nguyễn Phong Sắc (Hai Bà Trưng, Hà Nội), và cậu con trai - cũng có trình độ đại học. Thậm chí “nhân vật phụ” là cô con dâu cũng có tấm bằng đại học...
Nền giáo dục không lo dạy làm người
Nhìn lại chương trình giáo dục của ta, việc trang bị “đạo đức” hiện diện xuyên suốt từ bé đến lớn. Bậc mầm non đã có giáo dục lễ giáo, bậc tiểu học là môn đạo đức, bậc trung học là môn giáo dục công dân. Tuy nhiên, chương trình sách giáo khoa quá ôm đồm, nặng về lý thuyết không gắn liền với đời sống, thiếu kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn, hiệu quả cụ thể trong việc hình thành nhân cách học sinh. Chương trình sách giáo khoa giáo dục công dân bậc phổ thông nhiều kiến thức mang tính triết học, hàn lâm, mang tính áp đặt, nhồi nhét, khô cứng, thiếu vắng việc hình thành những thói quen đạo đức đúng đắn, chưa tạo dấu ấn trong tâm hồn học sinh khiến học sinh dễ bị tác động của hoàn cảnh xã hội.
Khi nhìn nhận vấn đề này, Nhà giáo ưu tú, thầy Nguyễn Văn Ngai - nguyên PGĐ Sở GDĐT TPHCM cũng băn khoăn: Nên chăng phải rà soát lại những gì mà nền giáo dục của ta đang “trang bị” cho HSSV. Trong nội dung giảng dạy thực tế, có đến 99% là kiến thức các môn học, còn lại một tỉ lệ hiếm hoi dành cho nội dung giáo dục nhân cách và những kỹ năng mềm khác. Điều này thể hiện ngay chính ở quan điểm của giáo viên đối với HSSV với cái nhìn “coi trọng” những học sinh giỏi các môn văn hóa (toán, văn…) chứ những học sinh giỏi về nghệ thuật giao tiếp, ứng xử đẹp, hay thể hiện “tài vặt” gì đó trong thể dục, nhạc họa… thì gần như chẳng mấy được thầy cô “màng tới”.
Ở bậc học đại học, một số trường do đặc thù đào tạo, giáo dục đạo đức mới tạm có chỗ đứng nhất định, trở thành môn học bắt buộc, nhưng quá trình giáo dục đạo đức thường được thực hiện gắn với tính đặc thù nghề nghiệp. Ví dụ, ở trường ĐH Quản trị kinh doanh, SV được học đạo đức kinh doanh; SV ĐH Y được học đạo đức của ngành y (y đức); ĐH An ninh, Học viện cảnh sát nhân dân dạy đạo đức nghề nghiệp - đạo đức của người công an... chứ rất ít chú ý đến giáo dục đạo đức truyền thống, đạo đức ứng xử, giao tiếp trong xã hội hiện đại.
Đó là chưa xét đến trên bình diện rộng hơn, hầu hết các trường bậc ĐH khác, giáo dục đạo đức hoàn toàn không có chỗ đứng. Ngay ở những trường ĐH lớn như ĐH sư phạm Hà Nội hay ĐH khoa học xã hội và nhân văn, môn đạo đức học cũng chưa được quan tâm đúng mức, không phải SV tất cả các khoa đều được học môn này. Còn những khoa có giảng dạy môn đạo đức học thì thời lượng cũng quá ít, có 2 tín chỉ nên cũng chỉ dừng lại ở những nội dung cơ bản chứ không đủ để đào sâu kiến thức, chưa đi được vào đạo đức nghề nghiệp.
Về phía gia đình
Cha mẹ cần dành nhiều thời gian quan tâm chăm sóc, giáo dục con cái trong hơn trong mọi vấn đề, nhất là đạo đức, củng cố mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, tạo nên một môi trường thuận lợi cho việc giáo dục xã hội hóa thế hệ trẻ.
"Sự gương mẫu trong cách ứng xử, lối sống, trong làm việc… của cha mẹ chính là phương pháp giáo dục có ảnh hưởng lớn nhất tới con cái. Những bậc cha mẹ sống với nhau hòa thuận chung thủy và có tình nghĩa với nhau là tấm gương sáng cho con cái noi theo," ông Bình nói.
Đồng quan điểm này, Đại tá Nguyễn Đức Chung cũng cho rằng, nguyên nhân trước hết của những sai phạm trong học sinh là từ phía gia đình.
“Đây là nguyên nhân đầu tiên và chủ yếu, bởi môi trường sống trong gia đình có tác động đầu tiên và ảnh hưởng sâu sắc tới quá trình phát triển nhân cách của các em,” ông Chung nhận định.
Theo ông Chung, vai trò của gia đình trong việc quản lý, giáo dục trẻ em, đặc biệt là vai trò của cha mẹ, là hết sức quan trọng. Quản lý và giáo dục của gia đình là một quá trình liên tục và lâu dài, từ khi đứa trẻ sinh ra cho đến khi trưởng thành.
Những sai lầm cha mẹ thường mắc phải là lựa chọn phương pháp quản lý, giáo dục không đúng (chiều chuộng hoặc hành hạ), gia đình thiếu trách nhiệm, không quan tâm trong việc quản lý và giáo dục con cái, ỷ lại cho nhà trường và xã hội.
Một số gia đình có hoàn cảnh đặc biệt như bố mẹ ly hôn; bố mẹ đang chấp hành án phạt tù, mồ côi…, trẻ em thường bị tổn thương về tâm lý do tự ti, mặc cảm, thiếu thốn tình cảm dẫn đến mất phương hướng khi hành động, dễ bị lôi kéo vào những hành vi tiêu cực, phạm tội.
Bên cạnh đó, phát biểu tại hội nghị, các chuyên gia cũng cho rằng, cần thiết lập tốt hơn nữa mối quan hệ giữa gia đình, nhà trường và xã hội để xây dựng hệ thống phòng ngừa liên hoàn giữa ba môi trường.
