Thuốc lá nhái các nhãn hiệu nổi tiếng của Trung Quốc chứa cả phân ngườiThuốc lá giả sản xuất tại Trung Quốc - với nhiều nhãn hiệu như Marlboros, Newports, và Benson & Hedges - tràn ngập thị trường toàn cầu. Chúng tiếp sức cho một thị trường chợ đen trị giá nhiều tỷ đôla và vô cùng độc hại đối với người hút.
Những nhà máy dưới lòng đất
Yunxiao dường như giống như bất cứ một vùng trũng nào của Trung Quốc bị cuốn vào dòng xoáy phát triển công nghiệp đầy phức tạp.
Những biển quảng cáo đã phai màu xếp hàng trên những con phố, những người đi xe máy đội mũ lá bíp còi inh ỏi vượt qua các phương tiện giao thông công cộng, một biểu ngữ đỏ chót ở trung tâm thành phố hô hào người dân phát triển kinh tế địa phương.
Kể từ những năm 1990, ở Yunxiao đã có một nhóm triệu phú ra đời, nổi tiếng trên toàn quốc. Những triệu phú thuốc lá dởm.
Ẩn giữa những ngọn núi rậm rạp cây cối, các nhà máy thuốc lá lậu nằm rải rác ở vùng nông thôn, sâu trong hang động, vắt trên những sườn đồi, và thậm chí chìm dưới mặt đất. Theo một thống kê, có khoảng 200 cơ sở hoạt động lậu ở Yunxiao, một huyện nằm ở tây nam Fujian có diện tích gấp đôi thành phố New York.
Trong vòng 10 năm qua, nạn sản xuất thuốc lá dởm tăng mạnh ở Trung Quốc, cao gấp 8 lần kể từ năm 1997, lên một con số chưa từng có tiền lệ: 400 tỷ điếu mỗi năm - đủ để cung cấp cho mỗi người hút thuốc Mỹ 460 gói/năm. Nổi tiếng một thời với loại quả sơn trà vàng óng, Yunxiao giờ đây là một trung tâm thương mại lớn, nguồn cung cấp một nửa sản lượng hàng giả ở Trung Quốc.
Ngày nay, thuốc lá giả sản xuất tại Trung Quốc - với các nhãn hiệu như Marlboros, Newports, và Benson & Hedges - tràn ngập thị trường toàn cầu. Chúng tiếp sức cho một thị trường chợ đen trị giá nhiều tỷ đôla và gây hại rất lớn cho người hút. Mặc dầu vậy, rất ít người biết đến hoạt động này.
"Hầu hết các nhà máy nằm dưới lòng đất", một người môi giới thuốc lá thì thầm. "Chúng nằm bên dưới các tòa nhà, núp rất kín với những chiếc cửa ra vào bí mật. "Thậm chí một ngôi chùa ở địa phương với mái ngói đỏ và những đường nét bích họa cũng che giấu một nhà máy ở bên trong".
Lợi nhuận ngang với buôn ma tuý
Sản xuất thuốc lá giả mang lại lợi nhuận rất lớn, ngang với buôn ma túy. Với chi phí sản xuất ở Trung Quốc chỉ 20 cent, một gói Marlboros giả có giá gấp 20 lần ở Mỹ. Trong khi một người buôn ma túy có thể lĩnh án chung thân nếu bị bắt thì một người sản xuất thuốc lá giả chỉ phải ngồi tù vài năm, có khi chỉ nộp tiền phạt.
"Trong vài năm qua, thuốc lá giả đã nhắm tới tất cả các thị trường", trích lời ông Andrew Robinson, người chỉ đạo các nỗ lực bảo vệ thương hiệu của tập đoàn Philip Morris International.
Năm 2001, các nhà sản xuất Trung Quốc sản xuất 8 kiểu Marlboro giả khác nhau. Trong năm ngoái, các cơ sở sản xuất giả của Trung Quốc đã cho "ra lò" nhiều phiên bản Marlboro khác nhau, phù hợp với khoảng 60 quốc gia.
Khoảng 99% lượng thuốc lá giả ở Mỹ có nguồn gốc từ Trung Quốc, và trung tâm chính là Yunxiao. "Bất kể nhãn hiệu nào, chất lượng nào, Yunxiao đều có thể sản xuất theo yêu cầu của bạn", một người từng buôn lậu thuốc lá ở Fujian cho biết. "Bạn chỉ việc ra giá".
Cảnh giác trước những người lạ mặt, nhiều người làng ở Yunxiao có vai trò như những "lính gác" dọc theo các con phố hẹp, và cả ở trong các khách sạn. Người ngoài đến thường bị theo đuôi. Hàng năm, một số nhà điều tra của nhà nước và tư nhân bị giết hại trong các vụ trả thù.
Mặc dầu các nhà chức trách treo giải thưởng hàng nghìn đôla để lấy thông tin, rất ít người dám làm "chỉ điểm".
"Kể cả bạn có nhận được tiền thưởng, bạn cũng chẳng có cơ hội mà tiêu tiền sau đó", một người làng quả quyết.
Có thể nói, thuốc lá hiện diện ở mọi ngõ ngách của Trung Quốc, nước có số lượng người hút thuốc lớn nhất thế giới. Tại đây, mời nhau điếu thuốc được xem như một nghi thức xã giao và các nhãn hiệu đắt tiền có thể được sử dụng như quà cưới hoặc của đút lót... Theo thống kê, mỗi năm, người hút thuốc ở Trung Quốc "ngốn" khoảng 2,2 nghìn tỷ điếu thuốc.
Ở Trung Quốc, tất cả các nhà máy sản xuất và phân phối thuốc lá hợp pháp đều do nhà nước sở hữu và kiểm soát. Với doanh thu từ thuốc lá chiếm gần 8% ngân sách quốc gia trong năm 2007, Trung Quốc có một động cơ mạnh mẽ để truy quét hàng giả. Vì vậy, những kẻ sản xuất thuốc lá dởm đã áp dụng nhiều chiến thuật để qua mắt chính quyền.
Một nhà sản xuất đã xây dựng một nhà máy cải trang một tổ hợp quân sự, với 20 lao động mặc quân phục cũ. Họ tổ chức các bài diễn tập giả, thậm chí hát quốc ca trên sân vào mỗi buổi sáng. Một trường hợp khác, các cỗ máy sản xuất thuốc lá được giấu trên các con tàu, trong những boongke bê tông, thậm chí ở dưới lòng hồ.
Thuốc lá chứa phân người
Hồi những năm 1990, thuốc lá giả Trung Quốc thường mang những lời khuyến cáo về sức khỏe đầy lỗi chính tả, nhòe nhoẹt và tất nhiên là có giá rất rẻ.
Ngày nay, mức độ tinh vi của chúng đôi khi còn thách thức cả các nhà điều tra. Tại Anh - nơi giới chức thông báo rằng có tới 1/3 lượng thuốc lá được bán ở một số khu vực là dởm, hầu hết có xuất xứ từ Trung Quốc, các nhân viên hải quan đã phải triển khai cả chó nghiệp vụ để đánh hơi hàng giả trên đường phố.
Đối với một tay buôn lậu bạo gan, hàng giả chỉ cách xa vài cú nhấp chuột. Nhiều nhà sản xuất công khai chào mới khách hàng trên những cửa hiệu online, bảo hành chất lượng và tiêu chuẩn quốc tế cho sản phẩm của họ.
Một công ty Yunxiao, được thành lập năm 1993, đảm bảo với khách hàng về kinh nghiệm xuất khẩu của họ tới châu Á và châu Phi, khẳng định rằng họ đang duy trì những cánh đồng trồng thuốc lá ở Lào. Công ty này - với công suất 80 triệu điếu thuốc/tuần - cam kết phân phối tận nhà cho một số khách hàng nhất định ở nước ngoài với một cơ chế phục vụ khách hàng miễn chê. Tất cả đều được thể hiện với một giọng điệu nhẹ nhàng đầy tính thuyết phục.
Tuy nhiên, đối với các khách hàng Mỹ, thuốc lá dởm gây hại khôn lường. Các thử nghiệm cho thấy, thuốc lá giả của Trung Quốc tạo ra một lượng các hóa chất độc hại lớn hơn nhiều so với thuốc chính hiệu: nicotine cao hơn 80% còn carbon monoxide cao hơn 130%. Chúng còn chứa những tạp chất có hại khác, thậm chí cả phân người.
Nhưng chẳng có gì cản được thói tham của những kẻ sản xuất thuốc lá giả, vì các khoản lợi nhuận mà chúng thu về là cực kỳ lớn. Theo các nhà sản xuất ở Yunxiao, các thiết bị sản xuất thuốc lá tiên tiến đã giúp giảm chi phí xây dựng một nhà máy xuống chỉ còn 1,5-3 triệu USD. "Nhưng ai cũng biết rằng chỉ vài tháng hoạt động là đã có thể bù được khoản đầu tư này", một người môi giới thuốc lá ở Yunxiao tiết lộ.
Ngay cả các nhà chức trách trong khu vực cũng nói về "năng suất" thuốc lá giả với một niềm tự hào lớn: "Từ lâu, thuốc lá của Yunxiao đã có mặt ở Nga với số lượng lớn", một sĩ quan cảnh sát nói. "Phản hồi từ các khách hàng Nga là họ đã quen với mùi thơm của thuốc dởm, và giờ họ chẳng muốn dùng thuốc xịn nữa".
Người môi giới nói trên cho rằng Yunxiao sẽ thay đổi vào một ngày nào đó, nhưng sự chuyển đổi có thể mất rất nhiều năm. Một trong những nhà sản xuất mà cô ta biết đã đầu tư 2,5 triệu USD để mở một công ty hợp pháp ở nơi khác nhưng gần đây đã từ bỏ và quay trở lại với niềm thất vọng, bởi vì "lợi nhuận không bao giờ sánh được với sản xuất thuốc dởm".
Mặc dầu vậy, người phụ nữ này vẫn hy vọng ngành công nghiệp thuốc lá sẽ tạo nên một sự thay đổi. "Những người địa phương chúng tôi muốn chứng kiến Yunxiao sẽ khai trương nhà máy thuốc lá hợp pháp của mình vào một ngày nào đó".
"Bộ sưu tập" thuốc lá của một người bán dạo. (Ảnh: Slate)
Những nhà máy dưới lòng đất
Yunxiao dường như giống như bất cứ một vùng trũng nào của Trung Quốc bị cuốn vào dòng xoáy phát triển công nghiệp đầy phức tạp.
Những biển quảng cáo đã phai màu xếp hàng trên những con phố, những người đi xe máy đội mũ lá bíp còi inh ỏi vượt qua các phương tiện giao thông công cộng, một biểu ngữ đỏ chót ở trung tâm thành phố hô hào người dân phát triển kinh tế địa phương.
Kể từ những năm 1990, ở Yunxiao đã có một nhóm triệu phú ra đời, nổi tiếng trên toàn quốc. Những triệu phú thuốc lá dởm.
Ẩn giữa những ngọn núi rậm rạp cây cối, các nhà máy thuốc lá lậu nằm rải rác ở vùng nông thôn, sâu trong hang động, vắt trên những sườn đồi, và thậm chí chìm dưới mặt đất. Theo một thống kê, có khoảng 200 cơ sở hoạt động lậu ở Yunxiao, một huyện nằm ở tây nam Fujian có diện tích gấp đôi thành phố New York.
Trong vòng 10 năm qua, nạn sản xuất thuốc lá dởm tăng mạnh ở Trung Quốc, cao gấp 8 lần kể từ năm 1997, lên một con số chưa từng có tiền lệ: 400 tỷ điếu mỗi năm - đủ để cung cấp cho mỗi người hút thuốc Mỹ 460 gói/năm. Nổi tiếng một thời với loại quả sơn trà vàng óng, Yunxiao giờ đây là một trung tâm thương mại lớn, nguồn cung cấp một nửa sản lượng hàng giả ở Trung Quốc.
Ngày nay, thuốc lá giả sản xuất tại Trung Quốc - với các nhãn hiệu như Marlboros, Newports, và Benson & Hedges - tràn ngập thị trường toàn cầu. Chúng tiếp sức cho một thị trường chợ đen trị giá nhiều tỷ đôla và gây hại rất lớn cho người hút. Mặc dầu vậy, rất ít người biết đến hoạt động này.
Hầu hết các hoạt động sản xuất thuốc lá dởm của Trung Quốc được tiến hành dưới lòng đất, với rất nhiều nhà máy chỉ có thể ra vào qua cửa lật và thang. Trong một vài vụ bắt giữ, cảnh sát phải cho nổ các boongke bê tông để tìm máy móc
"Hầu hết các nhà máy nằm dưới lòng đất", một người môi giới thuốc lá thì thầm. "Chúng nằm bên dưới các tòa nhà, núp rất kín với những chiếc cửa ra vào bí mật. "Thậm chí một ngôi chùa ở địa phương với mái ngói đỏ và những đường nét bích họa cũng che giấu một nhà máy ở bên trong".
Lợi nhuận ngang với buôn ma tuý
Sản xuất thuốc lá giả mang lại lợi nhuận rất lớn, ngang với buôn ma túy. Với chi phí sản xuất ở Trung Quốc chỉ 20 cent, một gói Marlboros giả có giá gấp 20 lần ở Mỹ. Trong khi một người buôn ma túy có thể lĩnh án chung thân nếu bị bắt thì một người sản xuất thuốc lá giả chỉ phải ngồi tù vài năm, có khi chỉ nộp tiền phạt.
"Trong vài năm qua, thuốc lá giả đã nhắm tới tất cả các thị trường", trích lời ông Andrew Robinson, người chỉ đạo các nỗ lực bảo vệ thương hiệu của tập đoàn Philip Morris International.
Năm 2001, các nhà sản xuất Trung Quốc sản xuất 8 kiểu Marlboro giả khác nhau. Trong năm ngoái, các cơ sở sản xuất giả của Trung Quốc đã cho "ra lò" nhiều phiên bản Marlboro khác nhau, phù hợp với khoảng 60 quốc gia.
Khoảng 99% lượng thuốc lá giả ở Mỹ có nguồn gốc từ Trung Quốc, và trung tâm chính là Yunxiao. "Bất kể nhãn hiệu nào, chất lượng nào, Yunxiao đều có thể sản xuất theo yêu cầu của bạn", một người từng buôn lậu thuốc lá ở Fujian cho biết. "Bạn chỉ việc ra giá".
Cảnh giác trước những người lạ mặt, nhiều người làng ở Yunxiao có vai trò như những "lính gác" dọc theo các con phố hẹp, và cả ở trong các khách sạn. Người ngoài đến thường bị theo đuôi. Hàng năm, một số nhà điều tra của nhà nước và tư nhân bị giết hại trong các vụ trả thù.
Mặc dầu các nhà chức trách treo giải thưởng hàng nghìn đôla để lấy thông tin, rất ít người dám làm "chỉ điểm".
"Kể cả bạn có nhận được tiền thưởng, bạn cũng chẳng có cơ hội mà tiêu tiền sau đó", một người làng quả quyết.
Có thể nói, thuốc lá hiện diện ở mọi ngõ ngách của Trung Quốc, nước có số lượng người hút thuốc lớn nhất thế giới. Tại đây, mời nhau điếu thuốc được xem như một nghi thức xã giao và các nhãn hiệu đắt tiền có thể được sử dụng như quà cưới hoặc của đút lót... Theo thống kê, mỗi năm, người hút thuốc ở Trung Quốc "ngốn" khoảng 2,2 nghìn tỷ điếu thuốc.
Các nhà máy thuốc lá dởm ở Trung Quốc thường bẩn thỉu, hôi mốc, được xây dưới lòng đất. Các thử nghiệm cho thấy sản phẩm của họ chứa cả phân chuột, thậm chí phân người. (Ảnh: Slate)
Ở Trung Quốc, tất cả các nhà máy sản xuất và phân phối thuốc lá hợp pháp đều do nhà nước sở hữu và kiểm soát. Với doanh thu từ thuốc lá chiếm gần 8% ngân sách quốc gia trong năm 2007, Trung Quốc có một động cơ mạnh mẽ để truy quét hàng giả. Vì vậy, những kẻ sản xuất thuốc lá dởm đã áp dụng nhiều chiến thuật để qua mắt chính quyền.
Một nhà sản xuất đã xây dựng một nhà máy cải trang một tổ hợp quân sự, với 20 lao động mặc quân phục cũ. Họ tổ chức các bài diễn tập giả, thậm chí hát quốc ca trên sân vào mỗi buổi sáng. Một trường hợp khác, các cỗ máy sản xuất thuốc lá được giấu trên các con tàu, trong những boongke bê tông, thậm chí ở dưới lòng hồ.
Thuốc lá chứa phân người
Hồi những năm 1990, thuốc lá giả Trung Quốc thường mang những lời khuyến cáo về sức khỏe đầy lỗi chính tả, nhòe nhoẹt và tất nhiên là có giá rất rẻ.
Ngày nay, mức độ tinh vi của chúng đôi khi còn thách thức cả các nhà điều tra. Tại Anh - nơi giới chức thông báo rằng có tới 1/3 lượng thuốc lá được bán ở một số khu vực là dởm, hầu hết có xuất xứ từ Trung Quốc, các nhân viên hải quan đã phải triển khai cả chó nghiệp vụ để đánh hơi hàng giả trên đường phố.
Đối với một tay buôn lậu bạo gan, hàng giả chỉ cách xa vài cú nhấp chuột. Nhiều nhà sản xuất công khai chào mới khách hàng trên những cửa hiệu online, bảo hành chất lượng và tiêu chuẩn quốc tế cho sản phẩm của họ.
Một công ty Yunxiao, được thành lập năm 1993, đảm bảo với khách hàng về kinh nghiệm xuất khẩu của họ tới châu Á và châu Phi, khẳng định rằng họ đang duy trì những cánh đồng trồng thuốc lá ở Lào. Công ty này - với công suất 80 triệu điếu thuốc/tuần - cam kết phân phối tận nhà cho một số khách hàng nhất định ở nước ngoài với một cơ chế phục vụ khách hàng miễn chê. Tất cả đều được thể hiện với một giọng điệu nhẹ nhàng đầy tính thuyết phục.
Tuy nhiên, đối với các khách hàng Mỹ, thuốc lá dởm gây hại khôn lường. Các thử nghiệm cho thấy, thuốc lá giả của Trung Quốc tạo ra một lượng các hóa chất độc hại lớn hơn nhiều so với thuốc chính hiệu: nicotine cao hơn 80% còn carbon monoxide cao hơn 130%. Chúng còn chứa những tạp chất có hại khác, thậm chí cả phân người.
Thiết bị được sử dụng để làm giả có giá từ 3 triệu USD tới những loại rẻ tiền như thế này. (Ảnh: Slate)
Nhưng chẳng có gì cản được thói tham của những kẻ sản xuất thuốc lá giả, vì các khoản lợi nhuận mà chúng thu về là cực kỳ lớn. Theo các nhà sản xuất ở Yunxiao, các thiết bị sản xuất thuốc lá tiên tiến đã giúp giảm chi phí xây dựng một nhà máy xuống chỉ còn 1,5-3 triệu USD. "Nhưng ai cũng biết rằng chỉ vài tháng hoạt động là đã có thể bù được khoản đầu tư này", một người môi giới thuốc lá ở Yunxiao tiết lộ.
Ngay cả các nhà chức trách trong khu vực cũng nói về "năng suất" thuốc lá giả với một niềm tự hào lớn: "Từ lâu, thuốc lá của Yunxiao đã có mặt ở Nga với số lượng lớn", một sĩ quan cảnh sát nói. "Phản hồi từ các khách hàng Nga là họ đã quen với mùi thơm của thuốc dởm, và giờ họ chẳng muốn dùng thuốc xịn nữa".
Người môi giới nói trên cho rằng Yunxiao sẽ thay đổi vào một ngày nào đó, nhưng sự chuyển đổi có thể mất rất nhiều năm. Một trong những nhà sản xuất mà cô ta biết đã đầu tư 2,5 triệu USD để mở một công ty hợp pháp ở nơi khác nhưng gần đây đã từ bỏ và quay trở lại với niềm thất vọng, bởi vì "lợi nhuận không bao giờ sánh được với sản xuất thuốc dởm".
Mặc dầu vậy, người phụ nữ này vẫn hy vọng ngành công nghiệp thuốc lá sẽ tạo nên một sự thay đổi. "Những người địa phương chúng tôi muốn chứng kiến Yunxiao sẽ khai trương nhà máy thuốc lá hợp pháp của mình vào một ngày nào đó".
Thanh Hảo (Theo Slate)
