Những vấn đề cơ bản về tỉ giá

1.Tổng quan về tỉ giá

a.Các quan niệm khác nhau

- Tỷ giá là giá cả của một đồng tiền được biểu hiện bằng một số lượng đơn vị của một đồng tiền khác
- Tỷ giá là số đơn vị nội tệ trên một đơn vị ngoại tệ hay ngược lại
- Tỷ giá phản ánh mối quan hệ về mặt giá trị giữa các đồng tiền khác nhau với nhau

b.Cách biểu diễn và niêm yết tỷ giá

- Biểu diễn trực tiếp

§ Một số lượng cố định ngoại tệ được biểu hiện bằng một số lượng biến đổi nội tệ
§ Đồng tiền yết giá là ngoại tệ, đồng tiền định giá là nội tệ
§ Đa số các nước biểu diễn theo phương pháp trực tiếp và đồng USD là đồng tiền yết giá

- Biểu diễn gián tiếp

§ Một số lượng cố định nội tệ được biểu hiện bằng một số lượng biến đổi ngoại tệ
§ Đồng tiền yết giá là nội tệ, đồng tiền định giá là ngoại tệ
§ England (GBP), Autraylia (AUD), New zealand (NZD), (IEP), SDR và EUR sử dụng phương pháp gián tiếp, và USD là đồng tiền định giá

c.Vai trò của tỷ giá

- Đối với quan hệ thương mại và tài chính quốc tế
- Đối với chính sách thương mại quốc tế
- Đối với thị trường ngoại hối
- Đối với các chủ thể kinh tế

2.Chế độ tỉ giá

a.Căn cứ xác định tỷ giá trong lịch sử

- Căn cứ giá ngang giá vàng - chế độ bản vị vàng
- Căn cứ vào giá trị đồng Bảng Anh - Chế độ bản bị đồng Bảng Anh
- Căn cứ vào giá trị đồng Đô-la Mỹ - Chế độ tỷ giá đồng Đô-la Mỹ
- Căn cứ vào quan hệ cung cầu ngoại tệ trên thị trường
- Kết hợp giữa cung cầu ngoại tệ trên thị trường và sự điều tiết của chính phủ.

b.Chế độ tỷ giá cố định

- Tỷ giá được xác định và duy trì một cách cố định (tại một điểm hay một khoảng hẹp) trong một thời kỳ dài.
- Ngân hàng Trung ương thường được chỉ định là cơ quan xác định và duy trì tỷ giá cố định.
- Tỷ giá áp dụng trong các hoạt động mua bán ngoại tệ trên thị trường chính thức là tỷ giá quy định bởi Ngân hàng Trung ương.

Ưu nhược điểm của chế độ tỷ giá cố định

Ưu điểm của chế độ tỷ giá cố định

- Hạn chế sự biến động của tỷ giá vì vậy không cần phải dự phòng cho rủi ro tỷ giá
- Chính phủ và ngân hàng trung ương dễ dàng đạt được các mục tiêu liên quan

Nhược điểm của tỷ giá cố định

- Thị trường ngoại hối không phát triển và luôn tiềm ẩn những hạn chế và tình trạng mất cân đối cung cầu
- Tình trạng khan hiếm ngoại tệ rất phổ biến hạn chế sự phát triển thương mại quốc tế
- Chi phí can thiệp và quản lý dự trữ ngoại hối rất lớn

c.Chế độ tỷ giá thả nổi

- Tỷ giá được xác định một cách linh hoạt và được điều chỉnh một cách tự động theo cung cầu ngoại tệ trên thị trường

d.Tỷ giá thả nổi có điều tiết

- Sự kết hợp giữa bàn tay vô hình của thị trường và bàn tay hữu hình của chính phủ.
- Còn gọi là chế độ đa tỷ giá vì trong nền kinh tế luôn tồn tại nhiều mức tỷ giá xoay quanh tỷ giá chính thức do Ngân hàng Trung ương công bố.
- Ngân hàng Trung ương có thể can thiệp thông qua chính sách tỷ giá bao gồm các công cụ trực tiếp và gián tiếp.
- Khắc phục được những nhược điểm và phát huy ưu thế của hai chế độ tỷ giá cố định và thả nổi.

4.Học thuyết ngang giá sức mua

- Học thuyết ngang giá sức mua – P.P.P được hình thành trên cơ sở kinh doanh chênh lệch giá cả trên thị trường hàng hoá
- Ngang giá sức mua: Với một tỷ lệ chuyển đổi nhất định thì sức mua (lượng hàng hoá mua được) của nội tệ và ngoại tệ là như nhau.
- Quy luật ngang giá sức mua: Tỷ giá trên thị trường phải được xác định dựa trên cơ sở ngang giá sức mua.
- Quy luật một giá: Hàng hoá giống nhau sẽ có giá như nhau khi quy về một đồng tiền
- Ưu thế của ngang giá sức mua được phát huy trong chế độ thả nổi
- Những hạn chế của ngang giá sức mua: Tradeable goods và Non-tradeable goods

5.Học thuyết ngang bằng lãi suất

- Học thuyết ngang bằng lãi suất được hình thành trên cơ sở kinh doanh chênh lệch lãi suất trên thị trường tiền tệ

- Quy luật ngang giá lãi suất có bảo hiểm: Mức lãi suất là như nhau trong việc sử dụng các đồng tiền khác nhau

- Quy luật ngang giá lãi suất không có bảo hiểm: Mức chênh lệch lãi suất giữa hai đồng tiền phản ánh tỷ lệ biến động của tỷ giá trao ngay

6.Các nhân tố tác động đến tỷ giá

¡Cung cầu ngoại tệ
¡Thu nhập và lạm phát kỳ vọng
¡Năng suất lao động
¡Sự thay đổi của chính sách thương mại
¡Tác động của thị trường tài chính quốc tế
¡Các nhân tố khác

7.Rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại tệ

¡Trạng thái ngoại tệ
¡Trạng thái ngoại tệ và rủi ro tỷ giá
¡Những biện pháp hạn chế rủi ro tỷ giá – Hedgings/Derivatives:

- Swaps
- Futures
- Forwards
- Options

8.Chính sách tỷ giá

a.Mục tiêu của chính sách tỷ giá

- Ổn định tỷ giá trong phạm vi một biên độ giao động nhất định nhằm góp phần ổn định thương mại, đầu tư và cán cân thanh toán quốc tế: chủ động với sự di chuyển của các luồng vốn

- Góp phần vào thực hiện các chuyển dịch cơ cấu kinh tế và mục tiêu của các chính sách kinh tế vĩ mô khác

- Đảm bảo sự ổn định dự trữ quốc gia để thực hiện các nghĩa vụ tài chính quốc tế

b.Các công cụ của chính sách tỷ giá

1- Các công cụ trực tiếp

- Xác lập các hạn mức, định mức về sử dụng, dự trữ và lưu thông ngoại tệ

- Can thiệp trực tiếp vào cung cầu ngoại tệ

- Quy định biên độ giao động

2- Các công cụ gián tiếp

- Thông qua cung cầu tiền tệ, thay đổi lãi suất

- Thông qua chính sách thương mại quốc tế

- Thông qua việc tác động vào sự di chuyển của các luồng vốn

c.Chính sách tỷ giá của các nước đang phát triển

- Ít được điều chỉnh một cách linh hoạt và có xu hướng định giá cao cho đồng nội tệ
- Rất hạn chế trong sự phối hợp và kết hợp với các chính sách kinh tế vĩ mô khác
- Cơ chế điều chỉnh không rõ ràng và tuân thủ theo sự điều tiết của chính phủ
- Các công cụ áp dụng thường là trực tiếp mang nặng tính hành chính do vậy hiệu quả thấp

Câu hỏi nghiên cứu, thảo luận và bài tập

1. Các chế độ tỷ giá
2. Cơ sở xác định tỷ giá
3. Các nhân tố ảnh hưởng tới tỷ giá
4. Rủi ro tỷ giá trong các hoạt động tài chính quốc tế
5. Chính sách tỷ giá của Việt Nam