Xuất huyết võng mạc, bong võng mạc, phù hoàng điểm… gây giảm thị lực, mù lòa là biến chứng mắt nghiêm trọng ở người bệnh tiểu đường, đặc biệt liên quan đến bệnh võng mạc đái tháo đường (VMĐTĐ).
Nhiều bệnh nhân “ngó lơ” biến chứng mắt
Mù lòa do VMĐTĐ được xem là biến chứng đáng sợ vì không chỉ tỷ lệ gây mù cao mà điều nguy hiểm là bệnh diễn tiến âm thầm và ít có biểu hiện đặc trưng trong giai đoạn đầu khiến nhiều bệnh nhân tiểu đường chủ quan với sức khỏe đôi mắt.
Với ĐTĐ type 1, võng mạc sẽ bị tổn thương trong vòng 5 năm phát hiện bệnh, còn ở ĐTĐ type 2, võng mạc có thể đã bị tổn thương trước cả khi phát hiện bệnh. Điều đáng nói là, dù võng mạc đã tổn thương nhưng thông thường, người bệnh ĐTĐ ít cảm nhận được sự thay đổi ở thị lực. Đến khi xuất hiện những triệu chứng rõ ràng như nhìn mờ, tầm nhìn dao động, nhìn hình thấy đốm đen,… thì bệnh đã ở giai đoạn nặng, có biến chứng ở cả 2 mắt, việc điều trị rất phức tạp, thậm chí không điều trị được và phần lớn bệnh nhân sẽ bị mù vĩnh viễn.
Xem thêm: https://wit-ecogreen.com.vn/hoi-dap/9e7ff5bdbd70b7204c029b75d55409bd-a423.html và https://wit-ecogreen.com.vn/cham-so...hong-ngua-va-chua-kho-mat-hieu-qua-c4a88.html hoặc https://wit-ecogreen.com.vn/cham-so...giup-cham-soc-bao-ve-mat-tot-nhat-c4a131.html
Tuy nhiên phần lớn mọi người thường xem nhẹ biểu hiện nhìn mờ, dẫn đến các bệnh nguy hiểm chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến tỷ lệ mù lòa ngày càng tăng cao. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, trên 75% trường hợp mù lòa có thể phòng tránh nếu được phát hiện sớm. Do vậy, khi mắt có biểu hiện nhìn mờ, các bạn cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu của tổn thương dưới đây để nhận biết bệnh lý mắt nghiêm trọng:
Điều này là do tình trạng đường máu tăng cao kéo dài ở bệnh nhân ĐTĐ làm tổn thương, phá hủy hệ thống mao mạch trên võng mạc; đồng thời làm suy yếu chức năng của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE - có vai trò hàng rào ngăn cách võng mạc với mạch máu, cung cấp chất dinh dưỡng và bảo vệ các tế bào thị giác khỏi các yếu tố gây hại. Từ đó, gây ra 4 thương tổn võng mạc điển hình dẫn đến suy giảm thị lực, mù lòa:
Thoái hóa hoàng điểm: Khi bị thoái hóa hoàng điểm, người bệnh gặp tình trạng nhìn mờ ở vùng trung tâm, ví dụ như khi nhìn vào ai đó, chỉ nhận thấy được tay, chân, không thấy rõ mặt; đôi khi nhìn mờ đột ngột, nhìn hình biến dạng, méo mó, mờ và nhạt màu.
Đục thủy tinh thể: Thủy tinh thể làm nhiệm vụ như một thấu kính hội tụ, cho ánh sáng đi qua, tập trung các tia sáng đúng vào võng mạc để tạo thành hình ảnh rõ ràng, sắc nét. Thủy tinh thể bị đục sẽ dẫn đến tình trạng nhìn mờ ở khoảng cách xa; nhìn mờ vào ban ngày và lóa vào ban đêm hoặc thấy quầng sáng quanh đèn; nhìn màu sắc của sự vật không chuẩn; nhìn một hình thành hai hoặc nhiều hình.
Phù hoàng điểm: Là tổn thương võng mạc nghiêm trọng nhất, gây mất thị lực nhanh chóng, có thể xảy ra bất cứ lúc nào kể từ khi có tình trạng xuất tiết, xuất huyết do rò rỉ, vỡ mao mạch hay tân mạch. Điều này là do dịch và máu ứ đọng ngày càng nhiều nhưng chức năng bơm nước thừa, các chất cặn bã từ võng mạc ra ngoài của RPE hoạt động kém khiến võng mạc, đặc biệt là vùng hoàng điểm bị phù nề.
Biến chứng võng mạc tiểu đường: Ở bệnh nhân tiểu đường, lượng đường huyết cao làm tăng tính thấm thành mạch gây tắc nghẽn, phù nề, thiếu oxy tại hệ thống mao mạch, dẫn đến các tổn thương võng mạc như xuất tiết, xuất huyết, bong võng mạc, phù hoàng điểm. Mặt khác còn gây xuất huyết dịch kính do thủy tinh thể bị thay đổi kích thước…
Giai đoạn bệnh tiến triển nặng - tổn thương nghiêm trọng hoặc khi lượng đường huyết tăng cao, 300- 400mg/dl - mắt có thể mất cảm nhận màu sắc, mất thị lực tạm thời (đột ngột), cuối cùng là mất thị lực vĩnh viễn. Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới cảnh báo, người bị tiểu đường có nguy cơ mù lòa tăng gấp 25 lần so với người bình thường.
Bệnh VMĐTĐ nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ phòng tránh được mù lòa.
Nói đến bảo vệ sức khỏe đôi mắt, nhiều người chỉ biết tới những cách chăm sóc mắt từ bên ngoài phổ biến như vệ sinh mắt, nhỏ nước mắt nhân tạo, nước muối sinh lý… hay cách chăm sóc truyền thống - bổ sung các khoáng chất đơn lẻ qua đường ăn uống như vitamin A, E, zeaxanthin, lutein… mà không biết rằng đây đều là những cách chăm sóc chưa hoàn thiện. Trên thực tế, để bảo vệ mắt toàn diện phải chăm sóc tận gốc từ bên trong, đảm bảo sự toàn vẹn của 2 thành phần quan trọng nhất có chức năng đảm bảo thị lực là võng mạc và thủy tinh thể.
Ở người bệnh ĐTĐ, việc bảo vệ mắt từ bên trong càng có vai trò quan trọng khi các nghiên cứu về mắt ở cấp độ sinh học phân tử đã tìm thấy sự liên quan mật thiết đến cấu trúc, hoạt động của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc - RPE với các tổn thương võng mạc. Khi chức năng của RPE bị tổn hại, võng mạc và tế bào thị giác không còn được bảo vệ khiến thị lực suy giảm. Do đó, giúp RPE đảm bảo hoạt động một cách hiệu quả, an toàn chính là chìa khóa để bảo vệ thị lực.
Nhiều bệnh nhân “ngó lơ” biến chứng mắt
Mù lòa do VMĐTĐ được xem là biến chứng đáng sợ vì không chỉ tỷ lệ gây mù cao mà điều nguy hiểm là bệnh diễn tiến âm thầm và ít có biểu hiện đặc trưng trong giai đoạn đầu khiến nhiều bệnh nhân tiểu đường chủ quan với sức khỏe đôi mắt.
Với ĐTĐ type 1, võng mạc sẽ bị tổn thương trong vòng 5 năm phát hiện bệnh, còn ở ĐTĐ type 2, võng mạc có thể đã bị tổn thương trước cả khi phát hiện bệnh. Điều đáng nói là, dù võng mạc đã tổn thương nhưng thông thường, người bệnh ĐTĐ ít cảm nhận được sự thay đổi ở thị lực. Đến khi xuất hiện những triệu chứng rõ ràng như nhìn mờ, tầm nhìn dao động, nhìn hình thấy đốm đen,… thì bệnh đã ở giai đoạn nặng, có biến chứng ở cả 2 mắt, việc điều trị rất phức tạp, thậm chí không điều trị được và phần lớn bệnh nhân sẽ bị mù vĩnh viễn.
Xem thêm: https://wit-ecogreen.com.vn/hoi-dap/9e7ff5bdbd70b7204c029b75d55409bd-a423.html và https://wit-ecogreen.com.vn/cham-so...hong-ngua-va-chua-kho-mat-hieu-qua-c4a88.html hoặc https://wit-ecogreen.com.vn/cham-so...giup-cham-soc-bao-ve-mat-tot-nhat-c4a131.html
Tuy nhiên phần lớn mọi người thường xem nhẹ biểu hiện nhìn mờ, dẫn đến các bệnh nguy hiểm chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến tỷ lệ mù lòa ngày càng tăng cao. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, trên 75% trường hợp mù lòa có thể phòng tránh nếu được phát hiện sớm. Do vậy, khi mắt có biểu hiện nhìn mờ, các bạn cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu của tổn thương dưới đây để nhận biết bệnh lý mắt nghiêm trọng:
Điều này là do tình trạng đường máu tăng cao kéo dài ở bệnh nhân ĐTĐ làm tổn thương, phá hủy hệ thống mao mạch trên võng mạc; đồng thời làm suy yếu chức năng của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE - có vai trò hàng rào ngăn cách võng mạc với mạch máu, cung cấp chất dinh dưỡng và bảo vệ các tế bào thị giác khỏi các yếu tố gây hại. Từ đó, gây ra 4 thương tổn võng mạc điển hình dẫn đến suy giảm thị lực, mù lòa:
Thoái hóa hoàng điểm: Khi bị thoái hóa hoàng điểm, người bệnh gặp tình trạng nhìn mờ ở vùng trung tâm, ví dụ như khi nhìn vào ai đó, chỉ nhận thấy được tay, chân, không thấy rõ mặt; đôi khi nhìn mờ đột ngột, nhìn hình biến dạng, méo mó, mờ và nhạt màu.
Đục thủy tinh thể: Thủy tinh thể làm nhiệm vụ như một thấu kính hội tụ, cho ánh sáng đi qua, tập trung các tia sáng đúng vào võng mạc để tạo thành hình ảnh rõ ràng, sắc nét. Thủy tinh thể bị đục sẽ dẫn đến tình trạng nhìn mờ ở khoảng cách xa; nhìn mờ vào ban ngày và lóa vào ban đêm hoặc thấy quầng sáng quanh đèn; nhìn màu sắc của sự vật không chuẩn; nhìn một hình thành hai hoặc nhiều hình.
Phù hoàng điểm: Là tổn thương võng mạc nghiêm trọng nhất, gây mất thị lực nhanh chóng, có thể xảy ra bất cứ lúc nào kể từ khi có tình trạng xuất tiết, xuất huyết do rò rỉ, vỡ mao mạch hay tân mạch. Điều này là do dịch và máu ứ đọng ngày càng nhiều nhưng chức năng bơm nước thừa, các chất cặn bã từ võng mạc ra ngoài của RPE hoạt động kém khiến võng mạc, đặc biệt là vùng hoàng điểm bị phù nề.
Biến chứng võng mạc tiểu đường: Ở bệnh nhân tiểu đường, lượng đường huyết cao làm tăng tính thấm thành mạch gây tắc nghẽn, phù nề, thiếu oxy tại hệ thống mao mạch, dẫn đến các tổn thương võng mạc như xuất tiết, xuất huyết, bong võng mạc, phù hoàng điểm. Mặt khác còn gây xuất huyết dịch kính do thủy tinh thể bị thay đổi kích thước…
Giai đoạn bệnh tiến triển nặng - tổn thương nghiêm trọng hoặc khi lượng đường huyết tăng cao, 300- 400mg/dl - mắt có thể mất cảm nhận màu sắc, mất thị lực tạm thời (đột ngột), cuối cùng là mất thị lực vĩnh viễn. Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới cảnh báo, người bị tiểu đường có nguy cơ mù lòa tăng gấp 25 lần so với người bình thường.
Bệnh VMĐTĐ nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ phòng tránh được mù lòa.
Nói đến bảo vệ sức khỏe đôi mắt, nhiều người chỉ biết tới những cách chăm sóc mắt từ bên ngoài phổ biến như vệ sinh mắt, nhỏ nước mắt nhân tạo, nước muối sinh lý… hay cách chăm sóc truyền thống - bổ sung các khoáng chất đơn lẻ qua đường ăn uống như vitamin A, E, zeaxanthin, lutein… mà không biết rằng đây đều là những cách chăm sóc chưa hoàn thiện. Trên thực tế, để bảo vệ mắt toàn diện phải chăm sóc tận gốc từ bên trong, đảm bảo sự toàn vẹn của 2 thành phần quan trọng nhất có chức năng đảm bảo thị lực là võng mạc và thủy tinh thể.
Ở người bệnh ĐTĐ, việc bảo vệ mắt từ bên trong càng có vai trò quan trọng khi các nghiên cứu về mắt ở cấp độ sinh học phân tử đã tìm thấy sự liên quan mật thiết đến cấu trúc, hoạt động của lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc - RPE với các tổn thương võng mạc. Khi chức năng của RPE bị tổn hại, võng mạc và tế bào thị giác không còn được bảo vệ khiến thị lực suy giảm. Do đó, giúp RPE đảm bảo hoạt động một cách hiệu quả, an toàn chính là chìa khóa để bảo vệ thị lực.
