Kiến trúc tháp trong ngôi chùa miền Bắc- Việt Nam

thaivinh

Thành viên
Tham gia
21/9/2018
Bài viết
1
Trải qua hơn hai ngàn năm lớn mạnh, kiến trúc Phật giáo mà đại diện của nó là những ngôi Chùa Tháp chính là những chứng tích lịch sử chứng minh sự tài hoa trong nghệ thuật của thánh sư ta. Theo cái thời kì, từ những am thờ phật nhỏ tới những Chùa Tháp quy mô, bề thế, kiến trúc ngôi Chùa Tháp phát triển thành một trong những loại hình kiến trúc truyền thống và mặn mà bản sắc dân tộc của Việt nam. Ví như Chùa là mẫu hình kiến trúc tăng trưởng theo phương ngang thì Tháp là cái hình kiến trúc gây ấn tượng, phát triển theo chiều đứng, bài viết này muốn nhắc về chiếc hình kiến trúc đặc biệt này – kiến trúc Tháp. Trong phạm vi bài báo, xin được kể đến công đoạn hình thành và kiến trúc ngôi Tháp trong ngôi chùa miền Bắc Việt nam. Chiêu mộ tháp phật giáo xây bằng đá để hài cốt của những vị sư lúc viên tịch. Hiện nay mộ tháp đá được xây dựng phổ biến tại các ngôi chùa hoặc tha ma. Mộ tháp để hài cốt hoặc xá lợi
Mộ tháp phật giáo xây bằng đá để hài cốt của các vị sư khi viên tịch


mộ tháp phật giáo xây bằng đá để hài cốt của các vị sư lúc viên tịch
Summary: For over two thousand years of development, Buddhism architecture but its representatives are the Temple Pagoda is the historical evidence proving the talent in the art of our forefathers. According to the timeline, from the small shrine lớn Buddha lớn the Temple Pagoda size, superficial world, architecture Temple Pagoda became one of the traditional architectural forms and imbued with the national identity of Vietnam. If Temple is kind architecture that horizontal developme, Pagoda is impress that developed the vertical, this article wants lớn talk about this kind of unique architecture – architecture Pagoda. Within the scope of the article, please be referred to the process of forming and architectural Pagodas in northern Vietnam.

Keywords:

Kiến trúc tháp – architecture Pagoda, architecture Stupa, Đặc điểm Tháp -Characteristics of the pagoda.

1. Đặt vấn đề

Tháp là chiếc hình kiến trúc đặc biệt mà ta sở hữu thể thấy xuất hiện trong bất cứ trong 1 quần thể kiến trúc Chùa nào.Tháp đã với 1 cội nguồn lịch sử lâu dài, trải qua một quá trình vững mạnh trong khoảng thời gian dài và phong phú, trong khoảng Ấn độ, Sri Lanka, Thái lan, Myanmar, Campuchia cho đến Việt nam, tại mỗi nơi, kiến trúc tháp đều sở hữu 1 đặc điểm riêng biệt,đã được địa phương hóa theo ý kiến của Phật giáo tại từng đất nước. Đã sở hữu một số nghiên cứu của các tác kém chất lượng về Tháp trong ngôi chùa Việt thời Lý [1], thời è [2], Ngôi ChùaTháp Việt [3]…Tuy nhiên những nghiên cứu này thường tụ họp về 1 giai đoạn lớn mạnh nhất thiết của Tháp, chưa sở hữu sự tổng quan, nêu lên nguồn cội, sự vững mạnh của Tháp, cũng như mối quan hệ của nó trong cấu trúc khái quát của ngôi Chùa.

ngày nay, việc xây dựng mới hay trùng tu tu chỉnh những Tháp Chùa được lớn mạnh mạnh mẽ ở Việt nam, như Dự án phục dựng Tháp Tường Long thời Lý ở Hải Phòng, xây mới Tháp báo ơn ởchùa Bằng (Hà Nội), bảo tháp Mandala (Vĩnh Phúc), bảo tháp Xá Lợi ở Thiền viện Trúc Lâm (Đà lạt). Tuy nhiên hình thức kiến trúc của những cái Tháp này lại rất khác nhau, thậm chí là trái ngược về chiều cao, số tầng, hình dạng mặt bằng, vị trí trong nói chung chùa… bởi vậy, 1 nghiên cứu về cái hình kiến trúc Tháp rất cần thiết trong công việc bảo tàng, trùng tu, phục dựng hay xây mới là cấp thiết, đặc biệt là có một dạng Công trình sở hữu đậm nguyên tố tôn giáo văn hóa.

Bài viết đề cập đến lịch sử hình thành, cấu trúc ngôi Tháp và sự biến đổi trong quần thể kiến trúc Chùa – Tháp. Trong khoảng ấy, góp phần mang một chiếc nhìn tổng quan về ngôi Tháp và cấu trúc về cấu trúc của 1 ngôi Chùa – Tháp.

2. Khái niệm, khởi thủy, phân dòng Tháp

2.1 định nghĩa Tháp

Tháp Phật mang khởi thủy từ Phạn ngữ stupa, bắt nguồn trong khoảng ngôi chiêu mộ chôn cất dành cho những tu sĩ khổ hạnh ở Ấn Độ cổ đại. Tháp Phật trong tiếng Anh là stupa, Nepal là chaitya, Tây Tạng là chorten, Sri Lanka là dagoba, Thái Lan là chedi, Việt là tháp, Lào là thâat, Nhật Bản là to, Hán Việt là ta, Đại Hàn là t’ap, Nam Dương là candi hay chandi… Chữ stupa du nhập vào Phật giáo thành tappa rồi thành tap [4]. Trong Phật Học tự vị của Đoàn Trung có viết “Tháp…là toà cao, phổ biến tầng, dưới lớn trên nhỏ, để thờ xá lỵ (tro cốt) của chư Phật hoặc của các nhà thành Đạo: người thương tát, Duyên Giác,La Hán hoăc để chôn di cốt của những vị thượng toạ các ngôi chùa” [5]. Theo Eric Stratton, Tháp là nơi chứa di cốt của các tư nhân có liên quan hoặc đóng vai trò quan trọng có Phật giáo và việc tương tác cũng như duy trì nền tảng văn hóa của tôn giáo này [6].

Vậy Tháp là loại Công trình tưởng niệm, được vun đắp để chứa, để thờ Xá lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, các vị Đại đệ tử, các đạo sư và bậc thánh nhân Phật giáo. Tháp cũng được xây dựng để đặt lên trên ngôi mộ các nhà sư gọi là tháp mộ.

2.2 nguyên nhân của Tháp

Tháp nguyên thủy mang dạng vòm bán cầu, sau đó được nhập cảng vào kiến trúc Phật giáo để thờ tự và táng Xá lợi của Đức Phật sau lúc nhập niết bàn. Hình thức này được cho là tác động mang hình ảnh ngọn núi khôn thiêng như núi thần Meru của đạo Hindu [6]. Trong khi ấy, các kiến trúc thờ phụng của đạo Hindu sở hữu cấu trúc hình học đồng dạng, nhấn mạnh trục trung tâm để biểu lộ quan niệm vạn vật tương liên. Từ đó, ý nghĩa và tính chất hình học này được thừa hưởng và vận dụng trong đạo Phật thông qua stupa nguyên thủy [6].

tục truyền, sau lúc Đức Phật Thích Ca viên tịch năm 480 trước CN, xá lợi của ngài có 84.000 viên được lưu giữ thờ cúng trong 8 bảo tháp ở các giao lộ ngã tư. Vào thế kỉ thứ 3 sau Công nguyên, vua Asoka đã cho mở 7 bảo tháp và xây 84.000 ngôi bảo tháp để đựng xá lợi của Phật trên bờ cõi của ông. Tháp trước nhất được biết tới là các stupatại cụm di tích Sanchi mang hình bán cầu vòm. Từ chức năng để thờ Xá lợi Phật, các Stupa dần phát triển thành các thánh tích thiêng liêng để Phật tử tôn thờ, hoài tưởng tới Phật và trở nên một trong số những kiến trúc Phật giáo đầu tiêncó can hệ đến việc hành lễ, với thể nhắc stupa chính là ngôi chùa nguyên thủy [7]. Cộng mang sự tăng trưởng của Phật giáo, Stupa đã trở thành các kiến trúc Tháp độc đáo theo các vùng miền mà Phật giáo lăng xê, nó trở nên các biểu tượng của lòng tin vô bờ vào Đức Phật và những chứng tích lịch sử vô giá của Kiến trúc Phật giáo (Hình 1).

Hình 1. Sự biến đổi hình dáng tháp theo thời gian và qua tất cả quốc gia

1

hai.3 Phân loại Tháp

Căn cứ vào hình trạng kiến trúc, ta với thể chia là 2 cái tháp khác nhau tháp Stupa và tháp Pagoda:

– Tháp Stupa và các biến thể của nó như Chorten ở Tây tạng, xuất hiện ở Ấn Độ và 1 số nước như Myanma, Thái Lan, Sri Lanka, thì kiến trúc phát triển theo chiều cao, sở hữu hình dáng vòm bán cầu hay bát úp nhưng bên trong là cấu trúc đặc giống loại hình kim tự tháp – Tháp Pagoda thường xuất hiện ở Việt Nam, Trung Quốc, Nhật mang dạng cốt yếu là tháp mang chiều cao to, mái phân nhiều tầng, với dạng chóp nón thu nhỏ dần theo chiều cao, mặt bằng đa giác đều, mang không gian rỗng bên trong chứ chẳng hề là cấu trúc đặc [5].

Ở Việt Nam hiện nay còn đó cả dòng tháp Pagoda và tháp Stupa. Mẫu tháp Pagodachủ yếu trong những chùa Phật giáo Đại thừa (Mahāyāna) ở miền bắc, trong khi loại Stupa xuất hiện ở miền mam ở các chùa can hệ tới Phật giáo Nguyên thủy hoặc tiểu thặng (Hīnayāna)

Sự tăng trưởng của Tháp (Pagoda) qua các giai đoạn ở Việt nam.

3.1 Kiến trúc Tháp từ thế kỷ 1 tới thế kỷ 10

mang đặc điểm địa lý và lịch sử, Việt nam bị tác động bởi 2 luồng văn hóa Ấn độ và Trung quốc. Phật giáo Đại thừa theo chân người Trung quốc vào miền Bắc Việt nam, trong khi Phật giáo Nguyên thủy truyền qua các nước Đông Nam Á vào lãnh thổ của Champa, Phù Nam khi đó. Trung tâm Phật giáo sớm nhấtở Việt nam lúc đấy mà còn để lại dấu tíchhiện nay là vùng Luy lâu, nay là Thuận Thành thức giấc Bắc Ninh. Sử chép ngôi chùa Dâu được xây dựng năm năm 187. Sư Đàm Thiên thế kỉ 6 từng miêu tả “Luy lâu với tới hơn 20 ngọn bảo tháp, độ được hơn 500 chư tăng” [8]. Qua đó với thể thấy kiến trúc Tháp đã phổ quát và đóng vai trò quan trọng trong việc đánh dấu và nhận dạng kiến trúc chùa tại Việt nam từ thời gian đâu. Rất tiếc nuối, chùa Tháp Phật thời này không còn với dấu vết gì ngày nay. Giữa thế kỷ thứ 6, Lí nam Đế đã giành độc lập cho Việt nam, đã cho vun đắp chùa Khai quốc, sau đổi tên là Trấn quốc nằm ngoài đê sông Hồng, Hà Nội, nhưng chưa sở hữu tài liệu nào nhắc tới việc vun đắp Tháp ở thời điểm này.

tới cuối thế kỷ thứ 6 vào thời nhà Tùy (581-618) ở Trung quốc, Phật giáo đã rất phát triển và có phổ biến nhà sư đã đến Việt Nam để truyền bá đạo Phật. Quá trình này phổ thông ngôi Chùa Tháp được xây ở Việt Nam. Tùy Văn Đế đã sai sứ đem các áo quan Xá lị tới Việt nam để xây Tháp. Nhà sư Pháp Hiền đã chia cho chùa Dâu, cùng các chùa kháctrong nước để xây Tháp từ năm 601 – 604. Điều này được minh chứng trong văn bia tại chùa Dâu nhắc về việc xây Tháp Hòa Phong trước đây: “Nước Việt ta thời vua Tùy Cao đế dốc tâm nơi cửa Phật, sùng mộ người áo nâu, làm cho sứ thần đem cỗ ván xá lị ủy cho lệnh sử họ Lưu kén đất Giao Châu xây cốt. Thời đó sở hữu đại sư Pháp Hiền nói rằng đây thực là chốn đại danh lam, bèn xây tháp ở nơi trong phụng thờ 1 cỗ ván xá lị trấn truyền mãi mãi…” [4]. Ngoài ra, đã tìm thấy vết tích của 1 ngôi Tháp Nhạn, Nghệ An, được cho là xây ở thời Tùy tuyến phố. Tháp này xây bằng gạch, đã bị đổ, chỉ còn lại phần chân tháp hình sắp vuông 9,6x9m, mua thấy nhiều viên gạch, đặc thù nhất là mang viên gạch sở hữu phù điêu 3 vị Phật ngồi trên tòa sen, trên đầu sở hữu vòng hào quang, tay đặt theo thế ấn thiền định. Những nhà khảo cổ tìm thấymột chiếc hộp rộng rãi lớp được cho làđựng Xá lị. Sự tồn tại của 1 tháp Xá lị ở cách thức Hà Nội 300 km cho thấy kiến trúc Chùa Tháp đã rất vững mạnh ở giai đoạn này. Đến thời Đinh – Lê, sử sách chép mang chùa Tháp có tháp Báo thiên ở sông Hoàng Long, nay chỉ còn nền tích [4].

mặc dù không còn phổ quát tài liệu hoặc Công trình, nhưng căn cứ theo các di tích ở trên, có thể thấy từ 10 thế kỷ đầu, kiến trúc tháp đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất sớm. Và bảo tháp, có vai trò linh thiêng về tôn giáo, được coi là trọng tâm của bố cục ngôi chùa, từ đó những Công trình khác như nhà tịnh xá kết liên có nhau tạo nên một hình thái bao quanh ngôi chùa. Tính tập hợp trung tâm hình học được biểu đạt rất rõ.

3.2 Kiến trúc Tháp thời Lý(1010-1225)

Sau khi nhà Lý nắm quyền, Lý Thái Tổ đã rời kinh đô trong khoảng Hoa lư về Thăng Long. Đây là quá trình hưng thịnh đạt của Phật giáo sở hữu việc xây dựng chùa tháp “vô tiền khoáng hậu” có đặc điểm kiến trúc chùa và tháp khổng lồ và đặc sắc [8]. Tổng mặt bằng Chùa Tháp được tạo thành các ngành độ khác nhau.Mặt bằng chùa thường sở hữu hình dáng vuông với 4 cửa đông tây nam bắc như chùa Lạng – Hưng yên ổn hay chùa Bách môn – Bắc Ninh. Sở hữu thể kể, mặt bằng hình vuông hoặc sắp vuông được xem như sự hài hòa giữa chùa mang tháp đã với từ thời Bắc thuộc, tiếp tục phát triển vào đầu thời Lý.Trong các ngôi chùa thời Lý thường có ngôi Tháp cao nhiều tầng sở hữu qui mô hoành tráng được sử sách ghi lại. Mang thể kể ra những ngọn tháp nổi tiếng như tháp Phật tích (Hình 2), chùa Phật tích, Bắc Ninh với cạnh đáy kích thước 8.5m, cao khoảng 42m.Trong đại Việt sử ký toàn thư chép: “Năm 1057, Lý Thánh Tông cho vun đắp một cây tháp cao hơn 10 trượng, trong chứa pho tượng Phật mình vàng cao 6 xích”. Chân cây tháp cổvuông lòng rỗng, tường tháp bao loanh quanh rộng làng nhàng hai,4m.

Tháp Tường Long, Đồ sơn, Hải Phòng (Hình 3) cao khoảng 45m, mang 9 tầng (có tài liệu đề cập 13 tầng), cửa mở hướng Tây.Tháp hình vuông cạnh 7,95m, bề dày tường tiếp giáp với lòng tháp là 2,50m, móng tháp xây giật 3 cấp.Lòng tháp hình vuông, rỗng sở hữu diện tích khoảng 9m2, bên trong đặt pho tượng đá Adiđà .Công trình được xây bằng gạch và đá.Ngoài dòng gạch xây, còn mang chiếc gạch ốp ngoài vỏ tháp với nghệ thuật trang hoàng độc đáo như hoa sen, hoa cúc, hoa chanh, rồng phượng cuộn trong lá nhân tình đề. Tháp Vạn Phong Thành Thiện ở núi Chương Sơn, Nam Định vết tích chân móng tháp cổ hình vuông hiện còn mỗi bề rộng khoảng 19m, độ cao ước chừng khoảng 60-90m. Đá xây tháp được kết liên sở hữu nhau bằng cá chì (đục lỗ mộng, đổ chì nấu lỏng vào) hoặc khoan lỗ rồi tiêu dùng dây đồng xâu lại thắt chặt. Đầy đủ bộ phận kiến trúc bằng đá như đố dọc, mí cửa, bệ cửa cuốn, thành bậc, chân cột… đều được phủ kín bằng trang trí thời Lý: rồng, phượng, tượng đầu người mình chim. Tháp Sùng Thiện Diên Linh ở chùa Đọi, Hà, cao 13 tầng, sở hữu 40 cửa mở 4 hướng để đón gió mát. Tháp Báo thiên, Hà Nội, cao khoảng 80m gồm 12 tầng mang đỉnh tháp bằng đồng. Rất nuối tiếc, những ngọn tháp trên đã bị phá hoạt do thăng trầm lịch sử. Ngoài ra, ta sở hữu thể thấy được hình ảnh của tháp chùa đời Lý được thể hiện qua các hiện vật khai quật ở Hoàng thành Thăng long (Hình 4, 5). Theo đấy phần tháp được chia làm 3 phần: đế, thân, và đỉnh (Hình 5 ). Phần đế (bệ tháp) gồm một nền 3 tầng phía trên là hình hoa sen hai lớp một lớp hướng xuống dưới, 1 lớp hướng lên trên ấp ủ lấy thân Tháp. Phần thân tháp phân tầng bằng các mái cong nhỏ lợp ngói ống nhô ra, trên đầu 4 góc mái cong đều treo chuông. Dưới mái tường mang các chạc đấu nhô ra để khiến bệ cho những cái điêu khắc: hoa văn, motif hình tượng lá đề, chim thần (garuda)… Chính giữa các mặt ở mỗi tầng đều trổ những các cửa. Tiếp giáp với những tầng có lan canbao quanh. Phần đỉnh tháp thường búp, nhọn, giống như dòng ô mang phổ thông lọng. Căn cứ vào viên gạch vun đắp tháp (Hình 5) sở hữu thể thấy trang hoàng tháp cầu kỳ, chạm khắc tinh xảo, đường nét mềm mại, uốn lượn.

Dựa vào những thông tin ở trên, với thể đưa ra các đặc điểm chung của những Tháp thời Lý như sau: Ngọn tháp thường ở vị trí chiến lược của bố cục ngôi chùa. Với chiều cao cực lớn của mình, ngọn tháp đóng vai trò là kiến trúc chính, trung tâm cho đầy đủ cảnh quan của chùa, sở hữu tính tượng trưng cho sự kết nối giữa con người và cõi thiêng. Tác động của Phật giáo Ấn Độ còn rất rõ với bố cục trọng điểm.

– Về công năng, do kích thước mặt bằng to và có tượng Phật trong lòng tháp, nên đây là nơi thờ Phật. Tháp là chùa, và chùa là tháp. Tháp còn chứa Xá lợi, không phải chiêu mộ của những nhà sư. Mặt bằng tháp thường là hình vuông, thống nhất với bố cục trọng điểm của chùa và nhấn mạnh tính chất biểu tượng của ngọn tháp. Hình vuông biểu lộ số 4 của đạo Phật với khổ, tập, diệt, đạo. Có thể do tác động của quan niệm trước đây là trời tròn đất vuông, 4 góc neo giữ 4 phương, lắng tai nỗi khổ của dân gian.

– Quy mô tháp lớn, đồ sộ, nhiều tầng, các tầng tháp tiệm biến, thu nhỏ dần những tầng về phía trên, không mang sự đột biến về hình thức .Điều này cũng thích hợp có cấu trúc giật cấp, nhấn mạnh tính trung tâm của tháp. Tường tháp xây rất dày có thể để chịu lực. Nguyên liệu vun đắp bằng đá, gạch có chất kết dính là đất sét nhuyễn, mạch rất nhỏ, gia cố nền móng bằng đất sét và sỏi.

3.3 Kiến trúc Tháp thời è (1225 – 1400)

Dưới thời è cổ, Phật giáo tiếp tục vững mạnh rạng rỡ, cùng lúc và dung hòa sở hữu đạo nho. Kiến trúc Tháp thời nai lưng là 1 sự nối tiếp kiến trúc Tháp thời Lý, ngoài ra quy mô, độ cao nhỏ hơn.Tháp ko còn chức năng thờ Phật hoặc đóng vai trò trung tâm của chùa như thời Lý. Tuy nhiên, tháp đời trần được hài hòa khiến cho chiêu mộ của các sư nâng cao, như những tháp của vua è Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền quang đãng (Trúc Lâm tam tổ) ở quần thể chùa chiền núi yên Tử.

một số những tháp nức danh thời gian này có thể đề cập ra như tháp Phổ Minh,chùa Phổ Minh xây dựng năm 1305 – 1310(Nam Định) (Hình 7, 8, 9). Tuy ko đóng vai trò trọng điểm của bố cục kiến trúc, nhưng tháp vẫn được đặt ngay trên trục tổ hợp chính của tổng mặt bằng chùa. Tình trạng tháp được bảo quản khá thấp mang 14 tầng, cao 20m. Tầng một xây bằng đá cao hơn hẳn các tầng khácvà là hình ảnh của một cỗ kiệu, 13 tầng trên xây bằng gạch mộc và thu nhỏ dần đều. Tầng một đặt trên bệ đá mang hai lớp cánh sen, 1 lớp chúc xuống, 1 lớp ngửa lên đỡ tháp hình vuông, mỗi cạnh rộng hơn 5m. Bệ và tầng 1 mang chạm trên mặt đá hoa lá, sóng nước, mây cuốn, đặc trưng cho trang trí thời è cổ, mặt ngoài các viên gạch các tầng trên được trang hoàng hình rồng. Tầng thứ 11 là nơi đặt hòm xá lỵ của vua trần Nhân Tông. Tầng nào cũng trổ cửa vòm cuốn chính giữa 4 mặt, giữa những tầng là gờ mái.Tháp Bình Sơn,chùa Vĩnh Khánh, (Vĩnh Phúc) (Hình 9) do nai lưng Thánh Tôn vun đắp. Trước đây tháp sở hữu 15 tầng, nay còn 11 tầng, cao 16,5m, cạnh đáy 4.45m, cạnh tầng 11 là một.15m, lòng tháp rỗng chạy suốt 11 tầng. Năm 1313 vua trần Anh Tông cho tu sửa lại chùa Dâu (Thuận Thành), xây tháp cao 9 tầng.

Do mất vai trò trung tâm, tháp thời trằn giờ ko còn là cấu trúc Tháp – Chùa nữa mà chỉ là kiến trúc đứng độc lập trong tổng thể chùa. Kiến trúc chùa cũng biến đổi từ nhấn mạnh theo chiều cao, chuyển sang trải dài theo chiều ngang (Hình 10). Với sự phân chia rõ rệt giữa chức năng thờ Phật và chứa xá lợi của tháp vì tháp thời trằn chủ yếu là để đựng Xá lợi hoặc mộ của các cao tăng. Lòng tháp nhỏ hẹp, không còn không gian thờ Phật, dù rằng sở hữu đặt tượng trong lòng tháp. Chức năng điện thờ Phật hài hòa có tịnh xá để phát triển thành chùa, tăng trưởng theo chiều ngang dưới mặt đất. Quy mô của tháp cũng nhỏ hơn, không còn các tháp với chiều cao khổng lồ như thời Lý. Mặt bằng tháp thường là các hình đa giác đều như vuông, lục giác, bát giác. Về hình dạng bên ngoài, tháp đời nai lưng với cấu trúc cơ bản cũng như tháp thời Lý, được chia làm 3 phần: đế, thân, đỉnh có hình dạng tiệm biến nhỏ dần. Trong đấy phần đế (bệ tháp) thường gồm một nền 3 tầng giật cấp to, mỗi cấp lại được giật đa dạng cấp nhỏ. Chiều cao phần bệ tháp so với tổng thể tháp cao hơn chiều cao bệ phần tháp đời Lý. Phần thân tháp sở hữu mái phân tầng thường hẹp và độ chìa ra ít hơn so có Tháp thời Lý. Mái đua ra nhờ các gờ gạch giật cấp dần. Chính giữa các mặt ở mỗi tầng đều trổ những các cửa, nhưng thường là cửa nhái – cửa tượng trưng, chỉ mang tầng 1 tới tầng 2 là thật. Chiều cao của tầng một thường cao hơn hẳn những tầng còn lại. Phần đỉnh tháp thường là 1 khối tròn vút nhọn như hình quả bầu.

Về trang hoàng tháp thời trần đơn thuần hơn toàn bộ so sở hữu trang hoàng thời Lý, các con phố nét đơn thuần, khỏe khoắn nhưng chạm khắc tinh xảo, ít trang trí rườm rà.

Về vât liệu tháp sử dụng kết hợp đá và gạch, hoặc khiến bằng đất nung. Những chất liệu như đá xanh được tiêu dùng khiến cho bệ dưới tạo vẻ đẹp, và nâng cao độ bền vững cho Dự án. Vật liệu được dùng ở các tầng trên là gạch nung mỏng, nhẹ. Những cái gạch vuông 22cm x 22cm, chiếc 45cm x 22cm được sử dụng để xây lõi tháp Bình Sơn, gạch trang hoàng bên ngoài sở hữu kích thước 46cm x 46cm và các viên gạch hình thước thợ (L) để tăng sự kiên cố cho lớp gạch bên ngoài. Một số Hồ lô trên đỉnh tháp bằng đồng (giờ đã mất), những dây đồng được sử dụng buộc ràng những kết cấu mang nhau. Kỹ thuật xây thápdùng sức nặng tự thân để tạo sự cân bằng của các tháp, chất kết dính là chất keo vữa và mộng. Ở những tầng gạch phía dưới, người xưa còn tiêu dùng những dây đồng xâu móc qua viên gạch để nâng cao độ kết liên kiến trúc.

3.4 Kiến trúc Tháp thời Lê – Mạc (1428 – 1788)

Nhà nước phong kiến Lê Sơ được xây dựng thương hiệu trong bối cảnh nền văn hóa bị hủy hoại hiểm nguy, phường hội đầy rẫy những vấn đề.Sau khi thời kì quân Minh đô hộ, những Dự án Phật giáo lừng danh 1 thời như chùa Long Đọi, tháp Chương Sơn… đều bị phá hủy. Nho giáo phát triển thành hệ tư tưởng chính thống và là nền tảng để xây dựng mọi thiết chế chính trị và phố hội. Chính do vậy Phật giáo bị suy yếu, đến thế kỷ 15 thì mất vai trò chính trị và ý thức hệ triều đình, mà chỉ còn lớn mạnh ở những làng quê. Đến thế kỷ 16, nội chiến giữa nhà Trịnh – Mạc, Trịnh – Nguyễn, dẫn đến phường hội mất ổn định, quần chúng. # Sắm sự yên ủi ở Phật giáo hoặc các phe phái ủng hộ Phật giáo.Vì thế Phật giáo lại phát triển trở lại, nhưngPhật giáo vẫn không mang được vai trò và trị giá quan trọng như thời Lý – trằn. Từ thế kỷ 15 – 17 với một số chùa được xây dựng, nhưng các Tháp lớn ko được vun đắp, chủ yếu là những tháp mộ.

mặc dù thế kỷ 17 là công đoạn xây dựng ào ạt các chùa tháp mang quy mô to ở Đàng ngoài do chúa Trịnh hay vương phi bảo trợ nhưng mang quy mô và khối tích bé hơn số đông so mang các quá trình trước. Các ngôi Tháp lớn được xây sở hữu thể đề cập tới như Tháp Bảo Nghiêm (Hình 11), Tháp Tôn Đức, Ni Chân, tháp Gỗ Cửu Phẩm Liên Hoa tại ở chùa Bút Tháp, hoặc Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa nữa ở các chùa Quỳnh Lâm, yên tử, Phẩm,Giám.Tháp Hòa Phong chùa Dâu xây năm 1737 cao 17m (Hình 12).

3.5 Kiến trúc Tháp thời Tây sơn – Nguyễn

khi triều Tây sơn được thành lập, Phật giáo tiếp tục phát triển, chẳng hề bị cản trở. 1 Số chùa to được vun đắp như chùa Kim Liên, chùa tây phương nhưng kiến trúc Tháp thì không được xây dựng, cốt yếu là những tháp chiêu tập. Tới triều đình nhà Nguyễn, mỗi vị vua lại mang thái độ khác nhau sở hữu Phật giáo, bên cạnh đó những ngôi chùa vẫn được vun đắp mới hoặc trùng tu. Các chùa miền Bắc vẫn được trùng tu, mở mang.

Tại Thăng long, cây tháp cao mười tầng được vun đắp trước chùa Liên phái được xây dựng năm 1890 (Hình 13). Vì Thượng điện thờ Phật lúc này lớn mạnh lớn, quy mô, Tháp chỉ còn chức năng chứa xá lợi, mà xá lợi thì chỉ với 1 số chùa mới với nên Tháp khi này là phụ, nơi kỷ niệm, hay để kinh Phật nên trong cấu trúc Chùa Tháp, càng về sau chúng ta chủ yếu thấy hình thức tháp chiêu tập.

4. Bắt buộc một số nguyên tắc trùng tu, bảo tàng và xây mới Tháp

Đối sở hữu các tháp cổ cần được trùng tu, bảo tàng. Mục đích của trùng tu là làm lộ ra giá trị thẩm mỹ và lịch sử của di tích, do đó trước nhất phải lập giấy má nghiên cứu, vẽ ghi rõ dạng hình, tỉ lệ, số tầng, chiều cao cấu trúc tháp đặc rỗng, vật liệu sử dụng, nguyên liệu kết dính, hoa văn trang trí theo từng công đoạn. Khi trùng tu phải tuân theo đúng nguyên tắc, ko thêm bớt số tầng hay thêm bớt hoa văn, phải chế tạo được vật liệu giống hoặc như vậy về dạng hình. Giảm thiểu hiện trạng đưa vật liệu quá mới vào trùng tu hay sau lúc trùng tu xong lại đổi thay mất cấu trúc, tỷ lệ ngôi Tháp.

Đối sở hữu Tháp xây mới cần xác định rõ Tháp theo kiểu Phật giáo Nguyên thủy hay Phật giáo đại thừa để chọn hình thức Tháp stupa hoặc pagoda. Bên cạnh đó phải xác đinh được chức năng Tháp để thờ Xá lợi hay tháp chuông, tháp mộ… để chọn hình thức phù hợp. Giả dụ Tháp Xá lợi phải xác định rõ là để thờ xá lợi của Phật tổ, hay người yêu tát, La hán, vị cao tăng đắc đạo… để xác định được số tầng theo quy định của Phật giáo. Bây giờ kiến trúc ngôi chùa đã rất vững mạnh ổn định nên tháp không còn là kiến trúc chủ đạo. Bên cạnh đó sở hữu chiều cao vượt trội, vị trí tháp sẽ đóng vai trò như một điểm nổi bật trong tổ hợp ko gian. Không tính vị trí tháp mộ thường ở phía sau chùa, còn lại tháp Xá lị cần có sự gắn kết sở hữu trục hoặc tuyến trong bố cục tổ hợp của khái quát chùa. Quy mô của tháp sẽ phụ thuộc vào quỹ đất của đại quát ngôi chùa, cần với nghiên cứu thích hợp và cân xứng có bố cục khái quát ngôi chùa. Hình thức trang hoàng nên tương đồng với niên đại, cá tính trang hoàng của ngôi chùa. Tùy quy mô, chiều cao tầng mang thể lựa chọn phổ quát nguyên liệu hiện đại cho phần kết cấu như BTCT, không một mực phải bằng gạch, đá truyền thống. Ngoài ra phần hoàn thiện bên ngoài nên tạo được vẻ cổ kính, cũng như màu sắc đúng mang kiến trúc Chùa truyền thống Việt Nam như ngói, gạch è cổ, hay sơn kém chất lượng gỗ.

Tháp là chiếc hình kiến trúc đặc sắc về mặt tạo hình, nó với ý nghĩa, vị trí quan yếu, là yếu tố khởi nguồn trong kiến trúc Chùa Tháp. Cho nên việc nghiên cứu kiến trúc Tháp rất quan trọng,nghiên cứu sẽ giúp cho chúng ta loại nhìn tổng quan về cấu trúc Chùa Tháp từ đấy góp phần có ích vào công tác bảo tồn, trùng tu, phục dựng cũng như việc quy hoạch, tổ hợp trong xây dựng mới những Dự án Chùa Tháp hiện tại.

5.Kết luận

– Bài viết chính yếu đi sâu vào lược sử hình thành ngôi Tháp trong kiến trúc Chùa Tháp, giải thích về những định nghĩa, chức năng của Tháp, các loại Tháp, cấu trúc Tháp, vật liệu vun đắp, lịch sử phát triển Tháp qua các quá trình ở Việt nam tạo nên một chiếc nhìn tổng quan về Tháp.

– Trên cơ sở vật chất đó bắt buộc một số nguyên tắc bảo tàng, trùng tu cũng như vun đắp mới các ngôi Tháp ngày nay dựa vào các nội dung mẫu tháp, chức năng Tháp, vị trí vun đắp Tháp, quy mô và mặt bằng Tháp, nghệ thuật trang hoàng dựa vào niên đại, Vật liệu…

– một lần nữa xin nhấn mạnhTháp là loại hình kiến trúc độc đáo về mặt tạo hình, nó mang ý nghĩa, vị trí quan yếu, là nguyên tố khởi nguồn trong kiến trúc Chùa Tháp. Vì thế việc nghiên cứu kiến trúc Tháp rất quan yếu, những nghiên cứu sẽ giúp cho chúng ta mẫu nhìn tổng quan về cấu trúc Chùa Tháp từ ấy góp phần có ích vào công tác bảo tồn, trùng tu, phục dựng cũng như việc quy hoạch, tổ hợp trong xây dựng mới những Dự án chùa Tháp hiện giờ.

Tham khảo thêm tại: https://www.5giay.vn/members/langmodabaochau.101927034/

https://kenhsinhvien.vn/u/thaivinh.1043363/

https://hvacr.vn/diendan/members/dabaochau.133377

https://vnraovat.net/members/langmodabaochau.61756/

https://www.vingle.net/damynghebaochau

https://www.pearltrees.com/langmodabaochau
 
×
Quay lại
Top