Với những ai mê tác phẩm điện ảnh Tây Du Ký chắc hẳn sẽ không xa lạ gì về hình ảnh những quả bầu hồ lô. Hồ lô không chỉ được sử dụng để đựng nước, đựng rượu mà còn để cất giữ những vật quý như linh đan, diệu dược những sản phẩm được tinh luyện bởi khí thiêng trời đất ngàn năm. Nếu để ý, chúng ta còn thấy ông Thọ, vị thần đem lại sức khoẻ và sự truờng thọ, với quả hồ lô treo phía trên cây gậy Như ý như một vật bất ly thân và cũng rất đặc trưng của ngài. Hình ảnh Quan Âm Bồ Tát thường mang một chiếc bầu hồ lô nhỏ chứa đầy nước thần để ban phúc lành, nhất là trong việc cầu tự. Hồ lô được nhìn nhận là một sản phẩm của văn minh phương Đông từ rất lâu đời, nó xuất hiện ở khắp mọi nơi giống như một biểu tượng linh thiêng. Trong Phong thủy, hồ lô được sử dụng làm vật khí chủ yếu trong việc hóa giải hung khí và tăng cường sức khỏe.
1. Tính biểu tượng của hồ lô
Không ai biết hồ lô đươc thuần dưỡng từ bao giờ nhưng qua những chữ tượng hình tìm được trên Giáp cốt văn, người ta cho rằng hồ lô đã được trồng ở Đông Nam Á cổ từ hơn 7000 năm trước. Quả hồ lô đã trở nên quen thuộc với con người từ thủa mông muội, khi mà các hoạt động hái lượm hay thu hoạch các loại sản phẩm từ thực vật trở nên phổ biến. Các tính năng đặc biệt đã làm cho quả hồ lô dần dà thoát khỏi cái vỏ tự nhiên, khiến nó được con người nhân cách hóa, thần bí hóa và tạo ra muôn vàn thần thoại, truyền thuyết gắn với chúng.
Từ xưa, con người đã quan niệm hồ lô là biểu trưng cho sự may mắn: theo phân tích ngữ âm, ngữ nghĩa theo Hán tự ở phần tên gọi hồ lô thì hình ảnh hồ lô mang biểu trưng của phúc lộc, thăng tiến. Các tộc người cổ ở miền Nam sông Dương Tử có tục rước thần hồ lô, dùng gỗ đẽo thành mặt nạ hồ lô thần có tay cầm; phụ nữ tế tự hồ lô thần để cầu hạnh phúc tương lai; kết hình hồ lô trên cổ hàm ý may mắn.
Bên cạnh đó, hồ lô còn biểu trưng cho sự hài hòa âm dương. Sở dĩ như vậy bởi Hồ lô vốn là loài bầu bí có hoa tự thụ phấn, do vậy nó tự mang trong mình sự hài hòa âm dương. Xa hơn nữa, hồ lô còn là biểu trưng của tình yêu đôi lứa.
Theo quan niệm của người xưa, hồ lô còn là tượng trưng của vũ trụ thu nhỏ. Trong Đạo giáo, không gian bên trong là thế giới của thần tiên, là vũ trụ độc lập với bên ngoài, có thể biến to, cũng có thể thu nhỏ, thông với bên ngoài bằng một cửa hẹp: miệng hồ lô. Vũ trụ bên trong hồ lô chỉ có hạnh phúc, tiên cảnh, có sự thăng hoa mà không hề có chiến tranh, bất ổn của thế giới nhân sinh.
2. Hồ lô và ý nghĩa cát lành theo Phong thủy
Hiện nay, một số tộc người ở miền nam Trung Quốc còn lưu truyền tục lấy hồ lô vẽ thành đầu rồng hay treo ở cửa ra vào với mục đích xua đuổi tà ma. Khi cúng tổ tiên, một số dân tộc thiểu số mang hồ lô treo ở phía trước đàn tế, ngụ ý cấm người lạ vào nhà. Trẻ em đeo chiếc hồ lô nhỏ trước ngực làm bùa và hy vọng đứa bé ấy sẽ có em trai, em gái về sau. Vào ngày Tết Đoan Ngọ, người dân mang hồ lô treo ngược trên đòn giông nhà, đợi đến giữa trưa thì mang xuống vứt đi, ngụ ý hồ lô hút hết độc khí, ám khí, hút hết xui xẻo.
Trong các môn khoa học Đông phương nói chung và Phong thủy nói riêng, hồ lô đã được sử dụng phổ biến từ mấy ngàn năm trước. Người ta không chỉ sử dụng hồ lô từ quả bầu tự nhiên mà còn chế tác ra nhiều kiểu hồ lô từ các chất liệu khác nữa như gỗ, gốm sứ, kim loại, ngọc... Cũng chính vì vậy, mà từ chức năng là vật để chứa đựng, hồ lô được xem như một thứ đồ trang trí và đặc biệt trở thành một vật khí Phong thủy có tác dụng tăng cường sức khỏe và tài lộc.
Phong thủy quan niệm hồ lô vừa ngăn ngừa, vừa hóa giải bệnh tật. Có lẽ vì vậy mà trong các hiệu y dược cổ truyền, người ta thường bày những chiếc hồ lô rất lớn. Đặc biệt, trong nhà có người mắc bệnh, bên cạnh việc chữa bị bằng y học thì treo những quả hồ lô trong nhà được cho là sẽ trợ giúp người bệnh mau lành. Người ta có thể tăng cường tác dụng bằng cách dùng ba quả hồ lô gỗ treo ngay đầu giường sẽ tạo hiệu ứng đặc biệt.
Trong nhà treo những quả hồ lô ở phương Phúc Đức hoặc Thiên Y (hai phương cát lành trong Phong thủy bát trạch) sẽ giúp tăng cường sức khỏe cho cả gia đình. Nếu trong nhà có trẻ nhỏ hay quấy khóc, có thể treo bên cạnh nôi của trẻ một quả hồ lô sẽ cho kết quả bất ngờ. Để đem lại bình yên, tránh tai nạn và giữ sức khỏe cho người lái xe, người ta thường treo những quả hồ lô nhỏ trên xe ô tô.
Hình dạng hồ lô theo Ngũ hành thuộc về Kim, nếu được làm bằng kim loại thì tính kim càng mạnh. Vì vậy mà trong Phong thủy Huyền không học, hồ lô kim loại (thường là hồ lô đồng) thường được dùng trong việc hóa giải những điểm xấu của hai sao Ngũ Hoàng và Nhị Hắc (thuộc về Thổ). Đây là hai sao mang tới nhiều bệnh tật nếu nó ở những vị trí cửa hoặc phòng ngủ. Như năm Canh Dần 2010, nếu như giường ngủ nằm ở phương Đông Bắc hoặc Tây Nam thì sẽ bị ảnh hưởng bởi trường khí xấu của hai sao Nhị Hắc và Ngũ Hoàng, treo hồ lô đồng hóa giải được xem là một liệu pháp đơn giản mà hiệu quả.
Chiếc hồ lô vừa gần gũi, giản dị, phàm tục vừa linh thiêng, gợi vào lòng người một ý niệm xa xôi của biểu tượng thần tiên. Hồ lô vừa là một dụng cụ đắc lực trong đời sống thường nhật, vừa là biểu tượng của tâm linh; biểu trưng của linh hồn tổ tiên, của phúc lộc và tài vận. Chình vì thế, mà với văn hóa phương Đông huyền bí, hình tượng hồ lô luôn có một sức sống bền vững trong tâm thức của mỗi người cùng ước vọng về một cuộc sống an lành, hạnh phúc.
KTS Phạm Cương - Công ty cổ phần Nhà Xuân
