- Tham gia
- 25/5/2013
- Bài viết
- 582
Cùng khám phá vẻ đẹp kỳ vĩ của những kỳ quan thế giới từ cổ chí kim.
Với mong muốn làm sống lại ý tưởng của người Hy Lạp từ thế kỷ thứ 2 TCN khi tổ chức bình chọn bảy kỳ quan thế giới cổ đại, tổ chức New Open World Corporation (NOWC) tại Thụy Sĩ đã kêu gọi bình chọn bảy kỳ quan thế giới mới trên phạm vi toàn cầu.
Cuối cùng, sau nhiều vòng lựa chọn, NOWC cũng đã chọn ra được bảy kỳ quan thế giới mới. Dù mọi sự so sánh đều là khập khiễng nhưng hãy cùng khám phá vẻ đẹp và sự kỳ vĩ của bảy kỳ quan thế giới cổ đại với bảy kỳ quan thế giới mới qua tổng hợp của National Geographic.
Bảy kỳ quan thế giới cổ đại
1. Tượng thần Zeus ở Olympia (Hy Lạp)
Bức tượng vàng khổng lồ của vua của các vị thần Hy Lạp được xây dựng để tôn vinh những kỳ thi Olympic đầu tiên, khởi nguồn từ thành phố cổ Olympia. Bức tượng được hoàn thành vào khoảng năm 432 TCN, khắc họa vị thần ngồi trên ngai vàng bằng gỗ ngọc nạm bên trong một đền thờ nhìn ra thành phố.
Tượng cao 12m, rộng 7m, một tay cầm vương trượng, tay kia cầm một bức tượng nhỏ của nữ thần chiến thắng đều được làm từ ngà voi và kim loại quý giá. Bức tượng tượng trưng cho quyền lực tối cao của vị vua trong các vị thần.
Nhiều nhà sử học tin rằng, Tượng thần Zeus đã được chuyển đến Constantinople (nay là Istanbul) ở Thổ Nhĩ Kỳ nhưng sau đó cũng bị thiêu cháy trong lửa.
2. Tượng thần Mặt trời Rhodes (Hy Lạp)
Trái ngược với các kim tự tháp, Tượng thần Mặt trời ở Rhodes có thời gian tồn tại ngắn nhất trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại. Được hoàn thành vào năm 282 TCN sau 12 năm xây dựng, bức tượng khổng lồ này đã bị sụp đổ bởi một trận động đất diễn ra 56 năm sau đó.
Tượng thần Mặt trời cao 33m và là bức tượng cao nhất được biết đến của thế giới cổ đại, được làm bằng đá và sắt với bề ngoài bằng đồng. Bức tượng đại diện cho thần Mặt trời Hy Lạp Helios - vị thần bảo hộ của hòn đảo.
3. Đại kim tự tháp Giza (Ai Cập)
Khoảng năm 2560 TCN, Pharaoh Ai Cập Khufu đã xây dựng khu lăng mộ của mình gồm 3 kim tự tháp chính và các kim tự tháp vệ tinh nhỏ ở Giza, giáp biên giới của Cairo hiện nay.
Cấu trúc bằng đá khổng lồ này cao 146m với diện tích bề mặt vào khoảng 1.300m2. Đại kim tự tháp Giza được coi là công trình nhân tạo cao nhất của hành tinh suốt hơn 4 thiên niên kỷ.
Một điều khó tin là thời gian để hoàn thành kim tự tháp này chỉ là 20 năm. Theo đó thì mỗi phút, những người nô lệ theo trung bình sẽ phải xếp được 4 tấm đá vôi (nặng từ 2-5 tấn). Đây cũng là kỳ quan lâu đời và duy nhất còn sót lại trong danh sách ban đầu của bảy kỳ quan của thế giới cổ đại.
4. Lăng mộ Mausoleum (Thổ Nhĩ Kỳ)
Lăng mộ được nữ hoàng Artemisia II xây dựng cho chồng là vua Mausolus của Caria (khu vực ở phía Tây Nam Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) vào khoảng năm 370 - 350 TCN.
Công trình đồ sộ dài 40m, cao 45m này với sự đóng góp của 1.200 lao động, làm việc miệt mài trong 17 năm. Nhiều người vô cùng ngưỡng mộ trước vẻ đẹp kiến trúc và sự tráng lệ của lăng mộ.
Phòng chôn cất ở trung tâm được trang trí bằng vàng, trong khi bên ngoài được tô điểm bằng những trụ gạch đá cầu kỳ và nhiều tác phẩm điêu khắc. Đến thế kỷ XV, hiệp sĩ của cuộc Thập Tự Chinh - Christian Crusaders đã tháo dỡ một khối đá cẩm thạch ở phần nền ngôi mộ để xây dựng một lâu đài mới ở khá gần ngôi mộ của vua Mausolus.
5. Ngọn hải đăng Alexandria (Ai Cập)
Ngọn hải đăng là kỳ quan cổ đại duy nhất được sử dụng có ích như một đèn hiệu cho các tàu trong vùng biển nguy hiểm ra khỏi thành phố cảng Alexandria của Ai Cập. Được xây dựng trên một hòn đảo nhỏ của Pharos từ năm 285 và 247 TCN với chiều cao 117m, ngọn hải đăng này là một trong những công trình cao nhất thế giới trong nhiều thế kỷ.
Ngọn hải đăng được vận hành bằng cách sử dụng lửa vào ban đêm và gương đồng được đánh bóng để phản chiếu Mặt trời trong ngày. Người ta nói rằng, ánh sáng từ ngọn hải đăng có thể được nhìn thấy từ khoảng cách 50km ngoài biển.
Cấu trúc khổng lồ này đã đứng sừng sững bên bờ biển Địa Trung Hải trong hơn 1.500 năm trước khi bị hư hỏng nghiêm trọng bởi trận động đất vào năm 1303 và 1323.
6. Vườn treo Babylon (Iraq)
Vườn treo Babylon là một công trình do vua Nebuchadrezzar II xây dựng năm 603 TCN nhằm làm thỏa nỗi nhớ quê hương xứ Medes của người vợ. Trong vườn treo có một hệ thống đài phun nước gồm hai bánh xe lớn liên kết với nhau bằng dây xích có gắn thùng gỗ.
Khi bánh xe quay, dây xích và thùng nước cũng chuyển động đưa nước ở một cái bể phía dưới lên trên cao tưới nước cho cây. Để tưới nước cho hoa và cây của khu vườn, các nô lệ phải luân phiên nhau đưa nước từ dòng sông Euphrates lên khu vườn.
7. Đền Artemis (Thổ Nhĩ Kỳ)
Ngôi đền bằng đá cẩm thạch tuyệt vời dành riêng cho các nữ thần Hy Lạp Artemis được hoàn thành khoảng 550 TCN ở Ephesus, gần thị trấn Selçuk ngày nay ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngôi đền dài 115m, rộng 55m, gồm 120 cột đá, mỗi cột cao 20m được cho là cất giữ rất nhiều tác phẩm nghệ thuật tinh tế, trong đó có bức tượng đồng của Amazon.
Vào năm 356 TCN, người đàn ông tên Herostratus đã đốt cháy ngôi đền với mong muốn trở nên bất tử. Vào năm 262, người Goths đã đốt ngôi đền lần thứ hai và tới năm 401, ngôi đền bị phá rối bởi các nhà Kito giáo. Chỉ phần nền và một số phần khác của ngôi đền thứ hai còn tồn tại đến ngày nay.
Bảy kỳ quan thế giới mới
1. Tượng Chúa Cứu thế (Brazil)
Bức tượng Chúa Cứu thế cao 38m đứng trên đỉnh núi Corcovado tại thành phố Rio de Janeiro của Brazil. Tượng được dựng năm 1931 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày Brazil độc lập.
Đây là tượng Chúa Jesus nổi tiếng nhất và cũng là công trình theo kiến trúc Art Deco lớn nhất trên thế giới. Với vòng tay dang rộng như muốn ôm lấy toàn thành phố Rio de Janeiro, bức tượng đã trở thành một biểu tượng hòa bình và lòng hiếu khách của người dân Brazil.
2. Vạn Lý Trường Thành (Trung Quốc)
Kỳ quan thế giới mới này nằm dọc theo biên giới phía Bắc của Trung Quốc qua rất nhiều thế kỷ nhằm ngăn chặn sự xâm lược của quân Mông Cổ. Được xây dựng từ khoảng thế kỷ thứ 5 TCN đến thế kỷ thứ XVI, Vạn Lý Trường Thành là công trình nhân tạo dài nhất thế giới, trải dài 6.400km.
Phần nổi tiếng nhất có thể kể đến ở Vạn Lý Trường Thành là phần tường thành do Hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc - Tần Thủy Hoàng ra lệnh xây vào khoảng năm 200 TCN. Người Trung Quốc có câu nói nổi tiếng: "Nếu chưa đi Vạn Lý Trường Thành thì không phải là một người đàn ông thực thụ".
3. Đấu trường La Mã (Ý)
Đấu trường Colosseum hay thường được biết đến với tên gọi Đấu trường La Mã được xây dựng tại thành phố Roma của Ý từ khoảng năm 70 và 72 dưới sự trị vì của Hoàng đế Vespasian.
Với chiều cao lên đến 50m, dài 189m, rộng 156m và 3 tầng ghế ngồi, đấu trường này đã có lần đón nhận 50.000 khán giả đến xem các trận đấu đẫm máu của đấu sĩ xưa. Đấu trường Colosseum được coi là một trong những biểu tượng của Đế chế La Mã và là một trong những mẫu kiến trúc La Mã đẹp nhất còn sót lại.
4. Đền Taj Mahal (Ấn Độ)
Đền Taj Mahal ở Agra (Ấn Độ) là lăng mộ hoành tráng được xây dựng bởi Hoàng đế Mughal Shah Jahan để tưởng nhớ người vợ quá cố thân yêu của mình - Mumtaz Mahal. Công trình bắt đầu được xây dựng năm 1632 và mất khoảng 15 năm để hoàn thành.
Lăng mộ lộng lẫy với mái vòm đặt trong khu vườn có tường bao quanh được coi là ví dụ tiêu biểu của nghệ thuật và kiến trúc Mughal.
Đền Taj Mahal bao gồm 4 tháp, mỗi tháp cao hơn 13 tầng. Sau khi bị lật đổ ngai vàng, nhà vua đã dành những ngày còn lại của cuộc đời chỉ để nhìn về Taj Mahal từ một ô cửa sổ.
5. Thành phố cổ Petra (Jordan)
Nằm ở rìa sa mạc Ả Rập, Petra là thủ đô của vương quốc Nabataeans của Vua Aretas IV (năm 9 TCN - năm 40). Petra nổi tiếng với những cấu trúc bằng đá, đặc biệt là ngôi đền cao 42m được chạm khắc mặt tiền cổ điển bằng đá màu hồng.
Thành phố cổ xây dựng các đường hầm, bể chứa nước và một giảng đường với sức chứa 4.000 người. Khu di tích này được mô tả là một trong những tài sản văn hóa quý giá của nhân loại.
6. Pháo đài Machu Picchu (Peru)
Machu Picchu là một khu định cư trên núi được xây dựng vào thế kỷ XV ở khu vực Amazon của Peru. Thành phố đổ nát này là một trong những tàn tích nổi tiếng nhất của nền văn minh Inca, phát triển mạnh mẽ trong khu vực dãy núi Andes ở phía Tây Nam Mỹ.
Dù đã bị lãng quên từ nhiều thế kỷ, Machu Picchu đã trở lại và thu hút sự chú ý của thế giới nhờ công của nhà khảo cổ Hiram Bingham vào năm 1911. Năm 1983 địa điểm này đã trở thành Di sản Thế giới do UNESCO bầu chọn.
7. Khu di tích Chichen Itza (Mexico)
Chichen Itza là một địa điểm khảo cổ thời tiền Colombo, do nền văn minh Maya xây dựng và nằm ở trung tâm phía Bắc Bán đảo Yucatan (Mexico). Địa điểm này chứa đựng vô số phong cách kiến trúc lớn, khác nhau như El Castillo (đền thờ của Kukulkan) và đền thờ của Warriors.
Chichen Itza được xây dựng bởi một bộ tộc người Maya là Itzáes trong thế kỷ thứ IX và phát triển thành một thủ đô trong khu vực cho đến thế kỷ thứ XII. Hiện tại, nguồn gốc thực sự của người Itza vẫn còn là một bí ẩn.
Nguồn : kênh 14
Với mong muốn làm sống lại ý tưởng của người Hy Lạp từ thế kỷ thứ 2 TCN khi tổ chức bình chọn bảy kỳ quan thế giới cổ đại, tổ chức New Open World Corporation (NOWC) tại Thụy Sĩ đã kêu gọi bình chọn bảy kỳ quan thế giới mới trên phạm vi toàn cầu.
Cuối cùng, sau nhiều vòng lựa chọn, NOWC cũng đã chọn ra được bảy kỳ quan thế giới mới. Dù mọi sự so sánh đều là khập khiễng nhưng hãy cùng khám phá vẻ đẹp và sự kỳ vĩ của bảy kỳ quan thế giới cổ đại với bảy kỳ quan thế giới mới qua tổng hợp của National Geographic.
Bảy kỳ quan thế giới cổ đại
1. Tượng thần Zeus ở Olympia (Hy Lạp)
Bức tượng vàng khổng lồ của vua của các vị thần Hy Lạp được xây dựng để tôn vinh những kỳ thi Olympic đầu tiên, khởi nguồn từ thành phố cổ Olympia. Bức tượng được hoàn thành vào khoảng năm 432 TCN, khắc họa vị thần ngồi trên ngai vàng bằng gỗ ngọc nạm bên trong một đền thờ nhìn ra thành phố.
Tượng cao 12m, rộng 7m, một tay cầm vương trượng, tay kia cầm một bức tượng nhỏ của nữ thần chiến thắng đều được làm từ ngà voi và kim loại quý giá. Bức tượng tượng trưng cho quyền lực tối cao của vị vua trong các vị thần.
Nhiều nhà sử học tin rằng, Tượng thần Zeus đã được chuyển đến Constantinople (nay là Istanbul) ở Thổ Nhĩ Kỳ nhưng sau đó cũng bị thiêu cháy trong lửa.
2. Tượng thần Mặt trời Rhodes (Hy Lạp)
Trái ngược với các kim tự tháp, Tượng thần Mặt trời ở Rhodes có thời gian tồn tại ngắn nhất trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại. Được hoàn thành vào năm 282 TCN sau 12 năm xây dựng, bức tượng khổng lồ này đã bị sụp đổ bởi một trận động đất diễn ra 56 năm sau đó.
Tượng thần Mặt trời cao 33m và là bức tượng cao nhất được biết đến của thế giới cổ đại, được làm bằng đá và sắt với bề ngoài bằng đồng. Bức tượng đại diện cho thần Mặt trời Hy Lạp Helios - vị thần bảo hộ của hòn đảo.
3. Đại kim tự tháp Giza (Ai Cập)
Khoảng năm 2560 TCN, Pharaoh Ai Cập Khufu đã xây dựng khu lăng mộ của mình gồm 3 kim tự tháp chính và các kim tự tháp vệ tinh nhỏ ở Giza, giáp biên giới của Cairo hiện nay.
Cấu trúc bằng đá khổng lồ này cao 146m với diện tích bề mặt vào khoảng 1.300m2. Đại kim tự tháp Giza được coi là công trình nhân tạo cao nhất của hành tinh suốt hơn 4 thiên niên kỷ.
Một điều khó tin là thời gian để hoàn thành kim tự tháp này chỉ là 20 năm. Theo đó thì mỗi phút, những người nô lệ theo trung bình sẽ phải xếp được 4 tấm đá vôi (nặng từ 2-5 tấn). Đây cũng là kỳ quan lâu đời và duy nhất còn sót lại trong danh sách ban đầu của bảy kỳ quan của thế giới cổ đại.
4. Lăng mộ Mausoleum (Thổ Nhĩ Kỳ)
Lăng mộ được nữ hoàng Artemisia II xây dựng cho chồng là vua Mausolus của Caria (khu vực ở phía Tây Nam Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) vào khoảng năm 370 - 350 TCN.
Công trình đồ sộ dài 40m, cao 45m này với sự đóng góp của 1.200 lao động, làm việc miệt mài trong 17 năm. Nhiều người vô cùng ngưỡng mộ trước vẻ đẹp kiến trúc và sự tráng lệ của lăng mộ.
Phòng chôn cất ở trung tâm được trang trí bằng vàng, trong khi bên ngoài được tô điểm bằng những trụ gạch đá cầu kỳ và nhiều tác phẩm điêu khắc. Đến thế kỷ XV, hiệp sĩ của cuộc Thập Tự Chinh - Christian Crusaders đã tháo dỡ một khối đá cẩm thạch ở phần nền ngôi mộ để xây dựng một lâu đài mới ở khá gần ngôi mộ của vua Mausolus.
5. Ngọn hải đăng Alexandria (Ai Cập)
Ngọn hải đăng là kỳ quan cổ đại duy nhất được sử dụng có ích như một đèn hiệu cho các tàu trong vùng biển nguy hiểm ra khỏi thành phố cảng Alexandria của Ai Cập. Được xây dựng trên một hòn đảo nhỏ của Pharos từ năm 285 và 247 TCN với chiều cao 117m, ngọn hải đăng này là một trong những công trình cao nhất thế giới trong nhiều thế kỷ.
Ngọn hải đăng được vận hành bằng cách sử dụng lửa vào ban đêm và gương đồng được đánh bóng để phản chiếu Mặt trời trong ngày. Người ta nói rằng, ánh sáng từ ngọn hải đăng có thể được nhìn thấy từ khoảng cách 50km ngoài biển.
Cấu trúc khổng lồ này đã đứng sừng sững bên bờ biển Địa Trung Hải trong hơn 1.500 năm trước khi bị hư hỏng nghiêm trọng bởi trận động đất vào năm 1303 và 1323.
6. Vườn treo Babylon (Iraq)
Vườn treo Babylon là một công trình do vua Nebuchadrezzar II xây dựng năm 603 TCN nhằm làm thỏa nỗi nhớ quê hương xứ Medes của người vợ. Trong vườn treo có một hệ thống đài phun nước gồm hai bánh xe lớn liên kết với nhau bằng dây xích có gắn thùng gỗ.
Khi bánh xe quay, dây xích và thùng nước cũng chuyển động đưa nước ở một cái bể phía dưới lên trên cao tưới nước cho cây. Để tưới nước cho hoa và cây của khu vườn, các nô lệ phải luân phiên nhau đưa nước từ dòng sông Euphrates lên khu vườn.
7. Đền Artemis (Thổ Nhĩ Kỳ)
Ngôi đền bằng đá cẩm thạch tuyệt vời dành riêng cho các nữ thần Hy Lạp Artemis được hoàn thành khoảng 550 TCN ở Ephesus, gần thị trấn Selçuk ngày nay ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngôi đền dài 115m, rộng 55m, gồm 120 cột đá, mỗi cột cao 20m được cho là cất giữ rất nhiều tác phẩm nghệ thuật tinh tế, trong đó có bức tượng đồng của Amazon.
Vào năm 356 TCN, người đàn ông tên Herostratus đã đốt cháy ngôi đền với mong muốn trở nên bất tử. Vào năm 262, người Goths đã đốt ngôi đền lần thứ hai và tới năm 401, ngôi đền bị phá rối bởi các nhà Kito giáo. Chỉ phần nền và một số phần khác của ngôi đền thứ hai còn tồn tại đến ngày nay.
Bảy kỳ quan thế giới mới
1. Tượng Chúa Cứu thế (Brazil)
Bức tượng Chúa Cứu thế cao 38m đứng trên đỉnh núi Corcovado tại thành phố Rio de Janeiro của Brazil. Tượng được dựng năm 1931 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày Brazil độc lập.
Đây là tượng Chúa Jesus nổi tiếng nhất và cũng là công trình theo kiến trúc Art Deco lớn nhất trên thế giới. Với vòng tay dang rộng như muốn ôm lấy toàn thành phố Rio de Janeiro, bức tượng đã trở thành một biểu tượng hòa bình và lòng hiếu khách của người dân Brazil.
2. Vạn Lý Trường Thành (Trung Quốc)
Kỳ quan thế giới mới này nằm dọc theo biên giới phía Bắc của Trung Quốc qua rất nhiều thế kỷ nhằm ngăn chặn sự xâm lược của quân Mông Cổ. Được xây dựng từ khoảng thế kỷ thứ 5 TCN đến thế kỷ thứ XVI, Vạn Lý Trường Thành là công trình nhân tạo dài nhất thế giới, trải dài 6.400km.
Phần nổi tiếng nhất có thể kể đến ở Vạn Lý Trường Thành là phần tường thành do Hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc - Tần Thủy Hoàng ra lệnh xây vào khoảng năm 200 TCN. Người Trung Quốc có câu nói nổi tiếng: "Nếu chưa đi Vạn Lý Trường Thành thì không phải là một người đàn ông thực thụ".
3. Đấu trường La Mã (Ý)
Đấu trường Colosseum hay thường được biết đến với tên gọi Đấu trường La Mã được xây dựng tại thành phố Roma của Ý từ khoảng năm 70 và 72 dưới sự trị vì của Hoàng đế Vespasian.
Với chiều cao lên đến 50m, dài 189m, rộng 156m và 3 tầng ghế ngồi, đấu trường này đã có lần đón nhận 50.000 khán giả đến xem các trận đấu đẫm máu của đấu sĩ xưa. Đấu trường Colosseum được coi là một trong những biểu tượng của Đế chế La Mã và là một trong những mẫu kiến trúc La Mã đẹp nhất còn sót lại.
4. Đền Taj Mahal (Ấn Độ)
Đền Taj Mahal ở Agra (Ấn Độ) là lăng mộ hoành tráng được xây dựng bởi Hoàng đế Mughal Shah Jahan để tưởng nhớ người vợ quá cố thân yêu của mình - Mumtaz Mahal. Công trình bắt đầu được xây dựng năm 1632 và mất khoảng 15 năm để hoàn thành.
Lăng mộ lộng lẫy với mái vòm đặt trong khu vườn có tường bao quanh được coi là ví dụ tiêu biểu của nghệ thuật và kiến trúc Mughal.
Đền Taj Mahal bao gồm 4 tháp, mỗi tháp cao hơn 13 tầng. Sau khi bị lật đổ ngai vàng, nhà vua đã dành những ngày còn lại của cuộc đời chỉ để nhìn về Taj Mahal từ một ô cửa sổ.
5. Thành phố cổ Petra (Jordan)
Nằm ở rìa sa mạc Ả Rập, Petra là thủ đô của vương quốc Nabataeans của Vua Aretas IV (năm 9 TCN - năm 40). Petra nổi tiếng với những cấu trúc bằng đá, đặc biệt là ngôi đền cao 42m được chạm khắc mặt tiền cổ điển bằng đá màu hồng.
Thành phố cổ xây dựng các đường hầm, bể chứa nước và một giảng đường với sức chứa 4.000 người. Khu di tích này được mô tả là một trong những tài sản văn hóa quý giá của nhân loại.
6. Pháo đài Machu Picchu (Peru)
Machu Picchu là một khu định cư trên núi được xây dựng vào thế kỷ XV ở khu vực Amazon của Peru. Thành phố đổ nát này là một trong những tàn tích nổi tiếng nhất của nền văn minh Inca, phát triển mạnh mẽ trong khu vực dãy núi Andes ở phía Tây Nam Mỹ.
Dù đã bị lãng quên từ nhiều thế kỷ, Machu Picchu đã trở lại và thu hút sự chú ý của thế giới nhờ công của nhà khảo cổ Hiram Bingham vào năm 1911. Năm 1983 địa điểm này đã trở thành Di sản Thế giới do UNESCO bầu chọn.
7. Khu di tích Chichen Itza (Mexico)
Chichen Itza là một địa điểm khảo cổ thời tiền Colombo, do nền văn minh Maya xây dựng và nằm ở trung tâm phía Bắc Bán đảo Yucatan (Mexico). Địa điểm này chứa đựng vô số phong cách kiến trúc lớn, khác nhau như El Castillo (đền thờ của Kukulkan) và đền thờ của Warriors.
Chichen Itza được xây dựng bởi một bộ tộc người Maya là Itzáes trong thế kỷ thứ IX và phát triển thành một thủ đô trong khu vực cho đến thế kỷ thứ XII. Hiện tại, nguồn gốc thực sự của người Itza vẫn còn là một bí ẩn.
Nguồn : kênh 14
Hiệu chỉnh bởi quản lý:
